Το τελευταίο διάστημα τα πολιτικά κόμματα καταθέτουν προτάσεις για την ακρίβεια, την ενεργειακή και διατροφική κρίση της χώρας, η κυβέρνηση αναλώνεται σε συσκέψεις για τη λήψη υποστηρικτικών μέτρων, όταν οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες τα έχουν λάβει από το ξεκίνημα της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.
Ωστόσο θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι ο χρόνος λήψης μέτρων στον ευαίσθητο και ευμετάβλητο πρωτογενή τομέα είναι καθοριστικός. Τώρα οι αγρότες σπέρνουν τις εαρινές καλλιέργειες, τώρα έχουν ανάγκη από ενίσχυση για την αγορά λιπασμάτων, τώρα οι κτηνοτρόφοι πρέπει να σταματήσουν τη σφαγή ζώων στην οποία οδηγούνται λόγω της δραματικής έλλειψης ρευστότητας από το υπέρογκο κόστος ζωοτροφών και ηλεκτρικής ενέργειας.
Είναι προφανές πως αυτό που επείγει για τη διατροφική αυτάρκεια της Ελλάδας είναι να μη χαθεί πολύτιμο ζωικό κεφάλαιο που δύσκολα ανακτάται. Με δεδομένο ότι είμαστε ελλειμματικοί σε κρέας και σε γάλα, ενώ η προβατοτροφία στηρίζει το εθνικό μας προϊόν, τη φέτα, και ο υποσιτισμός των ζώων εφέτος τον χειμώνα, λόγω της εκρηκτικής αύξησης των τιμών των ζωοτροφών, οδηγεί σε μειωμένη παραγωγή γάλακτος, επείγει τώρα η ενίσχυση των κτηνοτρόφων για την αγορά ζωοτροφών. Η κυβέρνηση προτίθεται να δώσει το ποσό των 45 εκατομμυρίων ευρώ, που αντιστοιχούν στο 2% του τζίρου του 2021, ως επιδότηση σε όλους τους κτηνοτρόφους χωρίς να διευκρινίζει αν θα καλύπτει και προβατοτρόφους και αγελαδοτρόφους και χοιροτρόφους. Το ποσό αυτό από τους προβατοτρόφους χαρακτηρίζεται ισχνό, καθώς αναλογούν περίπου 3 ευρώ ανά πρόβατο (έχουμε 13,5 εκατομμύρια αιγοπρόβατα), όταν η Ισπανία δίνει 15 ευρώ για κάθε πρόβατο.
Παράλληλα όμως απαιτείται και ένα μεσοπρόθεσμο σχέδιο παραγωγής ζωοτροφών στην Ελλάδα, καθώς, όπως λένε όλοι οι αναλυτές, η διατροφική κρίση θα παραμείνει για τα προσεχή τουλάχιστον 2-3 χρόνια, και φυσικά σχέδιο στοχευμένο ενίσχυσης των κτηνοτρόφων. Η συνδεδεμένη ενίσχυση των μέχρι 56 ευρώ το στρέμμα στο καλαμπόκι από εφέτος είναι ένα μέτρο προς αυτή την κατεύθυνση, εφόσον το αίτημά μας γίνει δεκτό από την Κομισιόν. Ενα άλλο θα ήταν η στόχευση σε εκείνους τους αγρότες που λόγω του ακριβού κόστους της ενέργειας έφυγαν από εαρινές καλλιέργειες και έσπευσαν εφέτος το φθινόπωρο να καλλιεργήσουν κριθάρι. Επειδή ο αλωνισμός του γίνεται μέχρι τέλη Μαΐου, θα πρέπει ενθαρρυνθούν να καλλιεργήσουν στη συνέχεια και σόγια ή κτηνοτροφικά ψυχανθή, ζωοτροφή πολύτιμη για την κτηνοτροφία μας, αφού αυτές οι καλλιέργειες δεν απαιτούν άζωτο για λίπανση.
Οι παρεμβάσεις τα τελευταία χρόνια στον κτηνοτροφικό τομέα είναι συνήθως σε λάθος κατεύθυνση.
Μειώθηκαν δραματικά οι εξισωτικές αποζημιώσεις ενώ με το ξέσπασμα της πανδημίας έχουμε δραματική έλλειψη εργατικών χεριών.
Την ίδια ώρα, όπως επισημαίνει ο ομότιμος καθηγητής της Γεωπονίας Φάνης Γέμτος, δεν ενθαρρύνονται οι επίσπορες ή διπλές καλλιέργειες, ώστε να καλυφθεί με ενσείρωμα καλαμποκιού ή κτηνοτροφικά ψυχανθή η παραγωγή ζωοτροφών, αντίθετα διώκεται από ΕΛΓΑ και ΟΣΔΕ, λες και η χώρα έχει τις απέραντες καλλιεργήσιμες εκτάσεις.
Το ενεργειακό κόστος
Στη φυτική παραγωγή το ερώτημα είναι πόσο θα βοηθήσει την πρωτογενή παραγωγή η μείωση του ΕΦΚ κατανάλωσης στα καύσιμα και εν προκειμένω στο αγροτικό πετρέλαιο.
Μια ανάλυση, ωστόσο, του κόστους δείχνει πως το κάθε στρέμμα από τις εαρινές καλλιέργειες απαιτεί περί τα 8-9 λίτρα πετρέλαιο, άρα με τη μείωση του ΕΦΚ πετρελαίου κατά 50 λεπτά το λίτρο, το όφελος ανά στρέμμα θα είναι 4 με 4,5 ευρώ. Αντίθετα, αλλού είναι τα κόστη, ιδίως στη Θεσσαλία και ιδιαίτερα στην ανατολική που δεν έχει μεγάλα συλλογικά έργα επιφανειακής άρδευσης. Το κόστος του νερού εφέτος έχει εκτοξευθεί λόγω του ρεύματος από 50 με 60 ευρώ μέσο όρο στα 80 έως 120 ευρώ το στρέμμα. Επείγουν λοιπόν ο άμεσος σχεδιασμός και η κατασκευή των μικρών, μεσαίων και η δρομολόγηση των μεγάλων αρδευτικών φραγμάτων, πολλά από τα οποία θα παρέχουν και πολύτιμη υδροηλεκτρική ενέργεια.
Το κόστος των λιπασμάτων έφτασε από τα 20 ευρώ το στρέμμα πέρυσι στα 45 με 50 ευρώ εφέτος για το βαμβάκι και γύρω στα 100 με 110 ευρώ για το καλαμπόκι εφέτος έναντι 60 περίπου ευρώ πέρυσι. Για τα σιτηρά, η ανοιξιάτικη λίπανση απαιτεί άλλα περίπου 15 ευρώ το στρέμμα, ενώ ήδη έχουν δαπανήσει από τον Νοέμβρη άλλα 15 ευρώ. Θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι οι αγρότες δεν θα πρέπει να εγκαταλείψουν την κατάλληλη λίπανση αυτή την περίοδο, άσχετα αν η τιμή έχει σχεδόν τριπλασιαστεί από πέρυσι, γιατί τα επιπλέον 200 κιλά στο στρέμμα για το στάρι, για παράδειγμα, θα τους αποδώσουν στο διπλάσιο, ενώ και η χώρα θα αποκτήσει πολύτιμη αυτή την περίοδο σιτάρκεια. Το ίδιο φυσικά ισχύει και ακόμη περισσότερο για το καλαμπόκι και τη μηδική που αποτελούν πολύτιμες ζωοτροφές. Εφέτος μάλιστα, με τις τιμές που έφτασε και η σόγια, αξίζει τον κόπο να ρισκάρει κάποιος την καλλιέργειά της και ήδη υπάρχουν οι σχετικές μελέτες από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.
Κοντολογίς, αντί να προτείνουν οι πολιτικοί «σπείρετε μαλακό σιτάρι αντί για βαμβάκι (του οποίου η τιμή ήδη έχει ξεπεράσει τα 90 λεπτά το κιλό), ενώ το βαμβάκι σπέρνεται τώρα και το σιτάρι τον Νοέμβρη, γενικώς τη μείωση του ΕΦΚ στα καύσιμα, ας πιέσουν προς την κατεύθυνση εκείνη που πραγματικά θα δώσει διατροφική αυτάρκεια στη χώρα.
Να δοθούν άμεσα σημαντικές ενισχύσεις για την αγορά λιπασμάτων και ζωοτροφών, όπως το πράττουν εδώ και έναν μήνα η Ιρλανδία, η Πολωνία, η Γαλλία, η Ισπανία κ.ά. Να δοθεί προτεραιότητα και επιδότηση 100% για ιδιοπαραγωγή ρεύματος (net metering) από μικρές ΑΠΕ σε στάβλους και χωράφια (στις αρδευτικές γεωτρήσεις), όπως το πράττει η Κύπρος, για τη δραστική μείωση του κόστους παραγωγής, που εκτοξεύτηκε από το κόστος της ενέργειας.
