Η ηρεμία στις Ελληνοτουρκικές σχέσεις δεν αντικατοπτρίζει κάποια στρατηγική αλλαγή απλώς η Άγκυρα αντιμετωπίζει μεγαλύτερα προβλήματα περιλαμβανομένων και των προσεχών εκλογών, σημειώνει στο «Βήμα» ο Χισιάρ Όζσοι. Ο βουλευτής από το Ντιγιάρμπακιρ και εκπρόσωπος Εξωτερικών Υποθέσεων του Δημοκρατικού Κόμματος των Λαών (HDP), που μετείχε στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, καταδικάζει τις «επιθετικές και στρατοκρατικές πολιτικές» του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Ανατολική Μεσόγειο, υπογραμμίζοντας ότι τα προβλήματα «μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου και Τουρκίας πρέπει να επιλυθούν μέσω διαλόγου και διεθνούς δικαίου».

Ο Όζσοι σχολιάζει την διαμεσολάβηση της Άγκυρας στον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο ως επιδίωξη του Τούρκου προέδρου να εδραιώσει τη λαϊκή υποστήριξή του «χειραγωγώντας το αίσθημα εθνικής υπερηφάνειας». Παράλλα, εκτιμά, ότι μετά τις εκλογές το HDP πιθανόν να κλείσει και τα μέλη του να διωχθούν, ενώ εξηγεί γιατί το κόμμα του δεν μετάσχει στον συνασπισμό της αντιπολίτευσης. Τέλος, τονίζει ότι η Τουρκία χρειάζεται ένα νέο σύνταγμα αλλά και δημοκρατική κουλτούρα με ισχυρούς θεσμούς καθώς «εκτός από το κουρδικό ζήτημα, υπάρχουν κάθε είδους πολιτιστικά, κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα που μπορεί να εξελιχθούν σε ανοιχτή σύγκρουση».

-Μετά τις κρίσεις του 2020 σε Έβρο και Ανατολική Μεσόγειο, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις μοιάζουν να βρίσκονται σε «ήρεμα νερά» εσχάτως. Πως σχολιάζετε την εξωτερική πολιτική της Άγκυρας και τις αναθεωρητικές πτυχές της όπως η αποκαλούμενη «Γαλάζια Πατρίδα»;

«Είμαστε πάρα πολύ επικριτικοί απέναντι στις επιθετικές και στρατοκρατικές πολιτικές του προέδρου Ερντογάν στην Ανατολική Μεσόγειο και γενικά. Το δόγμα της ‘’Γαλάζιας Πατρίδας΄΄προήλθε από ορισμένους υπερεθνικιστικούς κύκλους που αγκάλιασε ο Ερντογάν όταν συμφώνησε με τις υπερεθνικιστικές δυνάμεις στην Τουρκία.

Φυσικά, ως HPD, ένα κόμμα που εκτιμά τον διάλογο και τη δημοκρατική συζήτηση, είμαστε επικριτικοί απέναντι σε κάθε είδους μιλιταριστική πολιτική αντιπαράθεση. Τα προβλήματα μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου και Τουρκίας θα πρέπει να επιλυθούν μέσω του διαλόγου και του διεθνούς δικαίου. Σίγουρα είμαστε επικριτικοί για τις πολιτικές της τουρκικής κυβέρνησης, αλλά ταυτόχρονα πρέπει να πω ότι υπάρχουν και προβλήματα που εντοπίζονται και στην ελληνική πολιτική.

Φαίνεται ότι τώρα ο Ερντογάν βρίσκεται στη διαδικασία επιδιόρθωσης των γεφυρών που είχαν καταστραφεί με Ισραήλ, Αίγυπτο, ακόμη με τη Συρία, αλλά και με τις ευρωπαϊκές και τις χώρες του Κόλπου. Σε αυτή τη διαδικασία, δεν θέλει ένα είδος πολωτικής αντιπαράθεσης πριν τις εκλογές γιατί βρίσκεται σε δύσκολη θέση.

Και γι’ αυτό γιατί δεν νομίζω ότι η ηρεμία που έχουμε τώρα στις τουρκο-ελληνικές σχέσεις δεν είναι κανενός είδους στρατηγική αλλαγή. Eίναι πάρα πολλά στο πιάτο και υπάρχουν μεγαλύτερα προβλήματα τώρα, και ο Ερντογάν απλώς τα αναβάλλει, επειδή χρειάζεται κάποιο είδος ευρωπαϊκής υποστήριξης στις επερχόμενες εκλογές».

-Υπάρχει θετικός αντίκτυπος στον τουρκικό λαό από τις προσπάθειες διαμεσολάβησης της Άγκυρας στον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο ή ο κόσμος εστιάζει στα καθημερινά ζητήματα, όπως τα οικονομικά προβλήματα, η ακρίβεια κλπ;

«Η κυβέρνηση προσπαθεί να μετατρέψει τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία σε διπλωματική νίκη μεσολαβώντας μεταξύ των αντιμαχόμενων μερών, προσπαθώντας να εκπληρώσει το ρόλο του μεσολαβητή της ειρήνης. Ενώ η χώρα βρίσκεται σε μια πολύ δύσκολη κατάσταση από οικονομική και χρηματοοικονομική άποψη, ο πρόεδρος Ερντογάν χρειάζεται κάποιο είδος ‘’νίκης’’ στην εξωτερική πολιτική για να εδραιώσει τη λαϊκή υποστήριξή του, χειραγωγώντας το αίσθημα εθνικής υπερηφάνειας των ανθρώπων, ότι η Τουρκία και ο ίδιος είναι πολύ σημαντικοί παίκτες στην παγκόσμια πολιτική.

Ένα τέτοιο συναίσθημα μπορεί εν μέρει να μιλήσει για τη γενικευμένη αίσθηση αποδυνάμωσης των ανθρώπων εν μέσω πολλαπλών κρίσεων και να τονώσει το σπασμένο εθνικό τους εγώ. Η πλειοψηφία των ανθρώπων στην Τουρκία καθημερινά προσπαθεί σκληρά για να επιβιώσει. Το να είσαι παγκόσμια δύναμη, όπως ισχυρίζεται ο πρόεδρος Ερντογάν, δεν μειώνει τις τιμές των τροφίμων, δεν πληρώνει το ενοίκιο και τους λογαριασμούς σου στο τέλος του μήνα, ούτε ταΐζει τα παιδιά σου ούτε παρέχει την εκπαίδευσή τους».

-Η ενωμένη αντιπολίτευση στην Τουρκία προηγείται στις δημοσκοπήσεις. Εκτιμάτε ότι εάν επικρατήσει στις εκλογές θα υπάρξει ομαλή εναλλαγή στην εξουσία;

«Κανένας αυταρχικός ή απολυταρχικός ηγέτης δεν θέλει μια ομαλή αλλαγή κυβέρνησης. Υποψιαζόμαστε ότι ο πρόεδρος Ερντογάν και οι σύμμαχοί του θα δοκιμάσουν κάθε εκλογική παγίδα και τέχνασμα για να παραμείνουν στην εξουσία και θα ενεργήσουν πέρα ​​και πάνω από το νόμο για τους πολιτικούς τους σκοπούς. Θα υπάρξει τεράστια πίεση και στην πολιτική αντιπολίτευση.

Το HDP, ο πρωταγωνιστής στις προεδρικές εκλογές, πιθανότατα θα κλείσει και η ηγεσία και οι βουλευτές του θα απαγορευτούν πολιτικά, συμπεριλαμβανομένου και εμένα. Θα πρέπει δυστυχώς να αναμένονται άλλες μορφές καταπίεσης, συμπεριλαμβανομένης της σωματικής βίας που στοχεύει τους αντιπάλους. Όμως, εάν η αντιπολίτευση κερδίσει με σημαντική διαφορά, μπορεί να υπάρξει ένα σχετικά ομαλό πέρασμα στη μετά Ερντογάν εποχή. Εάν το περιθώριο είναι μικρό, τότε θα πρέπει να περιμένουμε μια πιο δύσκολη διαδικασία. Ο πρόεδρος Ερντογάν και οι σύμμαχοί του θα προσπαθήσουν να αντισταθούν όσο περισσότερο μπορούν, καθώς διακυβεύεται για αυτούς πολλά περισσότερα από το να χάσουν τις κυβερνητικές εξουσίες».

– Γιατί το HDP, που θεωρείται φιλοκουρδικό, δεν μετάσχει στον συνασπισμό της αντιπολίτευσης. Πώς είναι το Κουρδικό σήμερα;

«Υπάρχουν μερικοί λόγοι για τους οποίους δεν είμαστε μέρος της κυρίαρχης αντιπολίτευσης. Πρώτον, ποινικοποιηθήκαμε από την κυβέρνηση τα τελευταία 6-7 χρόνια και η αντιπολίτευση ενεργεί εντός των ορίων που θέτει η κυβερνητική προπαγάνδα εναντίον του κόμματός μας. Δεύτερον, πολλά κόμματα της αντιπολίτευσης ή ομάδες εντός αυτών των κομμάτων είναι τα ίδια άκρως εθνικιστικά και έχουν μια αντικουρδική και αντι-HDP ατζέντα. Τρίτον, δεν θέλουμε να είμαστε μέρος ενός πολιτικού μπλοκ που ανταγωνίζεται την κυβέρνηση για το ποιος είναι πιο εθνικιστής. Γι’ αυτό προσπαθούμε να οικοδομήσουμε έναν τρίτο πολιτικό χώρο συγκεντρώνοντας διάφορες δημοκρατικές και προοδευτικές δυνάμεις στη χώρα.

Εξάλλου, η περίπλοκη κοινωνιολογική, πολιτιστική και πολιτική πραγματικότητα στη χώρα δεν μπορεί να ενταχθεί σε ένα πολιτικό σύστημα που βασίζεται σε δύο πολιτικά μπλοκ υψηλής εθνικότητας. Η Τουρκία χρειάζεται ένα πολύ πιο πλουραλιστικό και ποικιλόμορφο πολιτικό τοπίο για δίκαιη πολιτική εκπροσώπησης και διανομής. Το κουρδικό ζήτημα παραμένει ως το πιο φλέγον πολιτικό ζήτημα στη χώρα. Η κουρδική ψήφος θα καθορίσει το αποτέλεσμα των προεδρικών και βουλευτικών εκλογών».

-Είναι εφικτή/πιθανή η επαναφορά στην προηγούμενη μορφή διακυβέρνησης όπως υποστηρίζει ότι θα πράξει η αντιπολίτευση εάν επικρατήσει στις εκλογές;

«Φαίνεται ότι υπάρχει συναίνεση μεταξύ της αντιπολίτευσης για να τεθεί τέλος στο προεδρικό σύστημα και να οικοδομηθεί ένα ‘’ενισχυμένο κοινοβουλευτικό σύστημα’’. Αυτό μπορεί να είναι δυνατό, αλλά δεν πρέπει να είναι απλώς μια επιστροφή στο παλιό σύστημα, το οποίο ήταν επίσης ως επί το πλείστον δυσλειτουργικό λόγω εγγενών δομικών προβλημάτων. Η αντιπολίτευση θα πρέπει να αναπτύξει το νέο πολιτικό σύστημα μέσω συζητήσεων με μεγάλα τμήματα της κοινωνίας, ιδιαίτερα με εκείνες τις κοινότητες που ιστορικά έχουν περιθωριοποιηθεί και υποεκπροσωπούνται, συμπεριλαμβανομένων των Κούρδων».

-Στην τουρκική κοινωνία καταγράφονται νέες δυναμικές και τάσεις. Ταυτόχρονα, το θρησκευτικό στοιχείο είναι πιο έντονο σε διάφορες πτυχές. Ποια μπορεί να είναι η επόμενη μέρα σε μια χώρα με τόσο διαφορετικά πρόσωπα;

«Ακόμη και αν υπάρξει κυβερνητική αλλαγή, πολλά προβλήματα της Τουρκίας θα μας μείνουν για πολύ καιρό, καθώς είναι ουσιαστικά δομικά. Στην Τουρκία χρειαζόμαστε μια γνήσια συζήτηση για ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο, ένα νέο Σύνταγμα. Το επόμενο έτος είναι η εκατοστή επέτειος της Τουρκικής Δημοκρατίας, αλλά δεν έχουμε ακόμα ισχυρή δημοκρατική κουλτούρα και θεσμούς, δίκαιη πολιτική εκπροσώπηση και δίκαιη κατανομή του πλούτου. Εκτός από το κουρδικό ζήτημα, υπάρχουν κάθε είδους πολιτιστικά, κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα που μπορεί να εξελιχθούν σε ανοιχτή σύγκρουση.

Η νίκη της αντιπολίτευσης δεν θα επιλύσει αυτά τα ζητήματα, αλλά μπορεί να βοηθήσει στην αναμόρφωση του πολιτικού τοπίου, της κοινωνίας των πολιτών και των μέσων ενημέρωσης καθώς και των κρατικών θεσμών σύμφωνα με τις δημοκρατικές γραμμές, οι οποίες με τη σειρά τους ελπίζουμε να παρέχουν το χώρο μέσα και μέσω του οποίου μπορούμε να διαπραγματευτούμε τις διαφορές μας και να αναπτύξουμε λύσεις στα πολλαπλά προβλήματά μας με βάση τη δημοκρατική συζήτηση».