Ελάχιστοι στο αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών γνωρίζουν τη Βαλκανική όπως ο Γκάμπριελ Εσκομπαρ. Αυτός ήταν και ο λόγος που ο έμπειρος και πολύγλωσσος διπλωμάτης ορίστηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο αναπληρωτής βοηθός υπουργός (DAS) για τα Δυτικά Βαλκάνια. Εχοντας υπηρετήσει επί χρόνια στην περιοχή, διαθέτει εικόνα τόσο των προβλημάτων της όσο και του πώς να κινείται στο προσκήνιο και το παρασκήνιό της. Πρόσφατα, ο αμερικανός αξιωματούχος βρέθηκε στην Ελλάδα, όπου συναντήθηκε με στελέχη του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, ενώ πήρε μέρος και στο Φόρουμ των Δελφών. «Το Βήμα» συνάντησε τον κ. Εσκομπαρ την περασμένη Πέμπτη και η συζήτηση που ακολούθησε ήταν γεμάτη… Βαλκάνια.
Οι επιπτώσεις της εισβολής
«Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία σηματοδοτεί έναν νέο Ψυχρό Πόλεμο και σφαίρες επιρροής ή εκκινεί μια εντελώς απρόβλεπτη διεθνή κατάσταση;» τον ρωτάμε. «Δεν γνωρίζω, δεν μπορώ να προβλέψω» απαντά ειλικρινώς. «Αυτή η κρίση έχει φέρει την Ευρώπη και τις ΗΠΑ πιο κοντά. Εχει δημιουργήσει ένα επίπεδο ενότητας εντός του ΝΑΤΟ που δεν έχουμε δει ποτέ. Αυτή η κρίση μάς θυμίζει γιατί οι ΗΠΑ και η Ευρώπη χρειάζονται η μία την άλλη» λέει.
Γι’ αυτό υπογραμμίζει την ανάγκη για μια ισχυρή Ευρωπαϊκή Ενωση και ΝΑΤΟ ως κρίσιμων εταίρων των ΗΠΑ. «Το ΝΑΤΟ αξίζει τη βελτίωσή μας. Πρόκειται να το ενισχύσουμε. Στο μέλλον θα είναι πιο έτοιμο να αντιμετωπίζει τις κρίσεις».
Ο κ. Εσκομπαρ εκτιμά ότι όλες οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων πρέπει να γίνουν μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ). «Είναι ήδη ευρωπαϊκές πολιτιστικά, ιστορικά και σε αυξανόμενο βαθμό οικονομικά. Κάθε χώρα που εντάσσεται στην ΕΕ γίνεται πιο δημοκρατική, πιο σταθερή και πιο ευημερούσα» συμπληρώνει, εξηγώντας ότι η αμερικανική πολιτική στο ζήτημα παραμένει ίδια. «Αυτό δείχνει ότι η ευρωπαϊκή ιδέα είναι ζωντανή στην περιοχή».
«Δεν θα γίνει πόλεμος» στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη θεωρεί ο Γκάμπριελ Εσκομπαρ και τονίζει ότι το 2022 «δεν είναι το 1991»
Δύσκολη εξίσωση
Το μεγάλο βαλκανικό στοίχημα για την ΕΕ και εν γένει τη Δύση είναι η Βοσνία και Ερζεγοβίνη. Και αυτό διότι πολλοί εκτιμούν ότι η χώρα ενδέχεται να αποτελέσει την πρώτη μεγάλη εστία αποσταθεροποίησης στα Δυτικά Βαλκάνια, δεδομένων και των περίπλοκων ισορροπιών και δομών στο εσωτερικό της. Ο κ. Εσκομπαρ στέκεται μακριά από την «κοινή άποψη».
«Πολλοί άνθρωποι συγκρίνουν τι γίνεται τώρα με το τι έγινε τη δεκαετία του 1990 και ανησυχούν για έναν ακόμα πόλεμο στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη. Αλλά στην πραγματικότητα δεν θα γίνει πόλεμος. Δεν είναι το 1991. Υπάρχουν ειρηνευτικές δυνάμεις της Ευρώπης, το ΝΑΤΟ έχει παρουσία, υπάρχει ο ύπατος εκπρόσωπος. Ούτε Κροατία και Σερβία θέλουν έναν πόλεμο στα σύνορά τους, οπότε δεν θα γίνει πόλεμος» τονίζει.
Παρ’ όλα αυτά, σημειώνει την ύπαρξη σοβαρών προβλημάτων διαφθοράς. «Το πρόβλημα είναι η βαθιά διαφθορά των υπαρχόντων κομμάτων. Αυτό είναι κάτι που η ευρωατλανική κοινότητα πρέπει να διευθετήσει άμεσα. Ακόμα και αν δεν γίνει πόλεμος, υπάρχει μια δημογραφική και οικονομική ύφεση που θα μπορούσε να δημιουργήσει προβλήματα για την ανάπτυξη της χώρας για τις επόμενες γενιές» προσθέτει.
Οσον αφορά τις εκλογές που έχουν προγραμματιστεί για τον προσεχή Οκτώβριο, θεωρεί ότι θα πραγματοποιηθούν και υποστηρίζει μια «περιορισμένη εκλογική και συνταγματική μεταρρύθμιση που θα δημιουργήσει μεγαλύτερη λειτουργικότητα στην ομοσπονδία και στους θεσμούς». «Πρέπει να επιτευχθεί συμφωνία μέσω διαπραγμάτευσης του βοσνιακού και του κροατικού κόμματος. Και ελπίζουμε ότι θα το κάνουν» αναφέρει.
Για τον Εσκομπαρ η επανεκλογή Βούτσιτς στη Σερβία σηματοδοτεί «μια πιο στενή συμμαχία με την Ευρώπη», καθώς όπως λέει τα Δυτικά Βαλκάνια «δεν είναι ολοκληρωμένα χωρίς τη Σερβία». Πάντως, θεωρεί ότι το Βελιγράδι «δεν μπορεί να επιβιώσει χωρίς την ΕΕ».
Σχετικά με τον διάλογο Βελιγραδίου – Πριστίνας, αφού ξεκαθαρίζει ότι οι ΗΠΑ θεωρούν το Κόσοβο κυρίαρχο και ανεξάρτητο κράτος, του οποίου σέβονται «την ασφάλεια και την εδαφική ακεραιότητα», εκφράζει την πεποίθηση ότι θα υπάρξει πρόοδος στις συνομιλίες.
Η ελληνική κυβέρνηση έχει προωθήσει οικονομικές πρωτοβουλίες που θα βοηθήσουν τα Δυτικά Βαλκάνια να γίνουν ενεργειακό, τεχνολογικό, ναυτιλιακό και μεταφορικό hub
Η ρόλος της Ελλάδας
Ο Αμερικανός αναφέρεται με θερμά λόγια στον ρόλο της Αθήνας στην περιοχή. «Η Ελλάδα έχει έναν πολύ σημαντικό ρόλο να παίξει και έχει πολύ καλές σχέσεις με όλη την περιοχή» μας λέει, χαρακτηρίζοντας θετική την ελληνοαμερικανική συνεργασία.
«Αυτό που χαρακτηρίζει τώρα τα Δυτικά Βαλκάνια είναι η εντυπωσιακή οικονομική ανάπτυξη. Είναι το ταχύτερα αναπτυσσόμενο μέρος της ΕΕ. Και σε αυτό το πλαίσιο η ελληνική κυβέρνηση έχει προωθήσει οικονομικές πρωτοβουλίες που θα βοηθήσουν τα Δυτικά Βαλκάνια να γίνουν ενεργειακό, τεχνολογικό, ναυτιλιακό και μεταφορικό hub. Ολα αυτά με το βλέμμα να συνδεθεί η Ελλάδα πιο κοντά στην Ευρώπη και να την καταστήσει έναν πολύ σημαντικό παίκτη στην οικονομία των χωρών της περιοχής» επισημαίνει.
Η μεγάλη αμερικανική ανησυχία για τα Δυτικά Βαλκάνια εδράζεται στην επιρροή τρίτων χωρών. «Ανησυχώ πολύ για τις ρωσικές και κινεζικές κακόβουλες επιρροές. Δεν συμπεριλαμβάνω την Τουρκία σε αυτή την κατηγορία. Η Τουρκία είναι μέλος του ΝΑΤΟ, βοηθά στη διατήρηση της ειρήνης στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, επίσης έχει εργαστεί σκληρά για να φέρει επενδύσεις στην περιοχή» δηλώνει.
Στόχος της Ρωσίας στα Δυτικά Βαλκάνια «είναι να αποσταθεροποιήσει τις κυβερνήσεις ώστε να τις απομακρύνει περισσότερο από την Ευρώπη. Και το έκανε μέσω παραπληροφόρησης, μέσω αρνητικής επιρροής στα πολιτικά κόμματα, ακόμη και απόπειρες δολοφονίας. Η ρωσική επιρροή στα Βαλκάνια δεν φέρνει επενδύσεις ή βοήθεια. Η Κίνα υπήρξε πολύ δύσκολος οικονομικός εταίρος. Η επιρροή της είναι απόλυτα οικονομική. Παγίδευσε ορισμένες χώρες σε αρνητικό χρέος. Η απάντηση και στις δύο είναι η στενότερη ενσωμάτωση στην ΕΕ και στενότερη συνεργασία μεταξύ ΕΕ – ΗΠΑ για την εκδίωξη της κακόβουλης ρωσικής επιρροής».
«Απόρριψη του παρελθόντος»
Ο κ. Εσκομπαρ σχολιάζει και τις εξελίξεις στο Δημοκρατικό Κόμμα (ΔΚ) στην Αλβανία. «Εχουμε πολύ καλή σχέση με το ΔΚ. Μια ισχυρή δημοκρατία χρειάζεται μια ισχυρή αντιπολίτευση. Είναι λυπηρό αυτό που συνέβη με το ΔΚ αυτή τη στιγμή» υποστηρίζει και καταφέρεται εναντίον του Μπερίσα τον οποίο κατηγορεί ότι ακολουθεί «εξαιρετικά διχαστική και αντιαμερικανική ρητορική» η οποία «αποκαθιστά απίστευτα την πτυχή αυτού που άφησαν οι Αλβανοί στο παρελθόν, τη διαφθορά και τον διχασμό».
«Ελπίζω» καταλήγει, «τα μέλη του ΔΚ και ο αλβανικός λαός να απορρίψουν το παρελθόν και να κοιτάξουν στο μέλλον. Ελπίζω αυτό που συνέβη να μην επαναφέρει τις κακές μέρες, τότε που η διαφθορά χαρακτήριζε την άποψη πολλών ανθρώπων στην περιοχή για την Αλβανία».
