Οσο και αν οι επαναλαμβανόμενες δηλώσεις του Πρωθυπουργού – οφείλουμε να αποδεχόμαστε την ειλικρίνειά τους – απομακρύνουν τις εκλογές προς το τυπικό συνταγματικά όριό τους, η εκλογική συζήτηση δεν θα υποχωρήσει και τα σχετικά ερωτήματα θα συνοδεύσουν την πολιτική περίοδο, η οποία ούτως ή άλλως μηχανικά ακολουθεί τον χρόνο και τα γεγονότα του.
Προς τις επόμενες εκλογές η συζήτηση θα περιστραφεί γύρω από μία λέξη: αυτοδυναμία. Θα υπάρξει αυτοδυναμία; Η αυτοδυναμία είναι το γνωστό στερεότυπο, που από την εποχή του Κωνσταντίνου Καραμανλή έχει αναχθεί σε ιερό στόχο και ανυπέρβλητη προϋπόθεση κάθε κυβερνητικής υπόστασης.
Η παιδαγωγική της αυτοδυναμίας οδήγησε για δεκαετίες την πολιτική μας ζωή και οι πανίσχυρες κυβερνήσεις, που αποτέλεσαν την υλοποίησή της, έχουν μάλλον αρνητικά καταγραφεί στον ώριμο πια χρόνο, πέρα από τα υμνητικά πρωτοσέλιδα της εποχής των εκλογικών εκείνων θριάμβων.
Η αυτοδυναμία έθρεψε τη φαντασίωση της παντοδυναμίας και μέσα σε ένα σύστημα πρωθυπουργοκεντρικό εγκαταστάθηκε ως το αδιατάρακτο πολιτικό στερεότυπο ενός κατ’ ευφημισμόν πολιτικού συστήματος, που δεν μπόρεσε παρά μόνο ως πλέγμα απόλυτου ελέγχου να φανταστεί τον εαυτό του.
Ο εκλογικός νόμος όπλο σε αυτή την επιδίωξη. Εύπλαστο εργαλείο στη διάθεση της εκάστοτε πλειοψηφίας, που μπορούσε έτσι να ελαττώσει ή να δυναμώσει την ένταση της λαϊκής ψήφου προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση. Είναι μεγάλης δημοκρατικής αξίας η δηλωμένη απόφαση του Πρωθυπουργού να διαγράψει κάθε ενδεχόμενο αλλαγής του εκλογικού νόμου, που η ίδια η κυβέρνησή του έχει ψηφίσει, στον βωμό του στερεοτύπου της εγγυημένης διά του εκλογικού συστήματος αυτοδυναμίας.
Την αυτοδυναμία συνοδεύει ένα άλλο στερεότυπο, το στερεότυπο της σταθερότητας. Το επαναλαμβάνει συχνά ο Πρωθυπουργός. Το υπογράμμισε και στο πρόσφατο συνέδριο του Οικονομικού Ταχυδρόμου. Προέχει η σταθερότητα, τονίζει με κάθε ευκαιρία. Ωσάν η σταθερότητα να είναι πηγή πολιτικής δημιουργίας, θεραπεία κάθε πολιτικής αδυναμίας, στέρεη συνθήκη πολιτικής σύγκρουσης, με σκοπό αλλαγές και μεταρρυθμίσεις. Η πολιτική πραγματικότητα μας διδάσκει το αντίθετο. Ο λόγος για τη σταθερότητα είναι λόγος αυτοαναφορικός. Πρόκειται μάλλον για την αδιατάρακτη και ανενόχλητη άσκηση της εξουσίας και όχι για τις προϋποθέσεις της πολιτικής αποτελεσματικότητάς της.
Θα έχουμε μπροστά μας δύο διαδοχικές εκλογές. Το βράδυ της Κυριακής της δεύτερης αναμέτρησης θα δούμε αν το συντηρητικό στερεότυπο της αυτοδυναμίας έχει αντέξει στη δοκιμασία, που το έχουν θέσει οι νέες ανάγκες, όπως αυτές καταγράφονται στην καθημερινή ζωή, που δυσκολεύει μέρα με τη μέρα δραματικά για μεγάλα στρώματα του πληθυσμού.
Ηδη – και είναι ασφαλώς θετικό – το ενδεχόμενο της συνεργασίας κερδίζει στη συζήτηση, ως δειλή έστω υπόθεση. Εκεί που οι πολιτικές δυνάμεις καθυστερούν στην κατανόηση των πολιτικών αναγκών μιας εποχής, έρχεται συχνά η κάλπη να παρακάμψει επιφυλάξεις και να ανατρέψει στερεότυπα.
*Ο κ. Λευτέρης Κουσούλης είναι πολιτικός επιστήμονας
