Όταν αυτές τις μέρες ουκρανοί πρόσφυγές φτάνουν σε γερμανικούς σιδηροδρομικούς σταθμούς είναι συχνά οι εθελοντές εκείνοι που τους δίνουν λίγο φαγητό, ένα μπουκάλι νερό, τους βρίσκουν κατάλυμα και βοηθούν στη διερμηνεία. Στην κρίση αναδεικνύεται η δύναμη της κοινωνίας των πολιτών. Μόνες τους οι κρατικές αρχές ίσως να μην κατάφερναν να δώσουν τις κατάλληλες απαντήσεις, όπως έχουν την ικανότητα να κάνουν οι πολίτες.
«Μόλις το 3% του παγκόσμιου πληθυσμού είναι αρκετά τυχερό ώστε να ζει σε χώρες, όπου μπορεί να λειτουργήσει η κοινωνία των πολιτών», δηλώνει στην DW η Ζίλκε Πφάιφερ, επικεφαλής του τμήματος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Ειρήνης στη ΜΚΟ «Ψωμί Για τον Κόσμο» («Brot für die Welt»). Από τα σχεδόν 8 δισεκατομμύρια ανθρώπους στο πλανήτη, πρόκειται για μόλις 240 εκατομμύρια. Την ίδια στιγμή περισσότεροι από 7 δισεκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε χώρες, όπου οι επικριτικές φωνές φιμώνονται, διώκονται, συλλαμβάνονται και παραβιάζονται θεμελιώδη δικαιώματα.
Τα στοιχεία αυτά προέρχονται από τον νέο Άτλαντα της Κοινωνίας των Πολιτών, τον οποίο η ΜΚΟ της γερμανικής ευαγγελικής εκκλησίας παρουσιάζει για πέμπτη φορά. Ο Άτλαντας επιβεβαιώνει μια τάση: η δημοκρατία βρίσκεται παγκοσμίως σε υποχώρηση, τα ανθρώπινα και πολιτικά δικαιώματα υφίστανται πίεση σε ολοένα περισσότερες χώρες.
Κοινωνία των πολιτών υπάρχει ακόμα και στην Κίνα
Χονγκ Κονγκ: Άγαλμα της «Θεάς της Δημοκρατίας»
O Άτλαντας της Κοινωνίας των Πολιτών βασίζεται σε σημαντικό βαθμό στην Μη Κυβερνητική Οργάνωση CIVICUS Monitor με έδρα το Γιοχάνεσμπουργκ της Νότιας Αφρικής, η οποία αξιολογεί πλήθος εκθέσεις και στατιστικά στοιχεία συνεργαζόμενων οργανώσεων από πολλές χώρες του πλανήτη. Οι χώρες χωρίζονται σε πέντε κατηγορίες, από «ανοιχτές» μέχρι «κλειστές» σε σχέση με την Κοινωνία των Πολιτών.
Βάσει του καταλόγου αυτού φέτος 14 χώρες υποβαθμίζονται. Ανάμεσά τους η Τσεχία και το Βέλγιο, οι οποίες περνούν από την κατηγορία «ανοιχτές» στην κατηγορία «περιορισμένες»: «Στην περίπτωση του Βελγίου, αυτό οφείλεται στην καταστολή ειρηνικών διαδηλώσεων μεταξύ 2020 και 2021», εξηγεί η Ζίλκε Πφάιφερ.
«Κοινωνία των πολιτών υπάρχει παντού», δηλώνει ο Ρούπερτ Γκραφ Στράχβιτς στη DW. «Βάσει όσων γνωρίζουμε, ακόμα και στην Κίνα. Ίσως ακόμα και σε χώρες όπως η Βόρεια Κορέα και η Ρωσία, αλλά φυσικά υπό πολύ διαφορετικές συνθήκες», λέει ο ειδικός σε ζητήματα κοινωνίας των πολιτών στο Ινστιτούτο Maecenat.
Στη Ρωσία οι συνθήκες επιδεινώθηκαν λόγω του πολέμου
Μόσχα: Διαδήλωση κατά του πολέμου στην Ουκρανία
Στη Ρωσία, η οποία κατατάσσεται στη κατηγορία «καταπιεσμένη», η κατάσταση επιδεινώθηκε τα τελευταία χρόνια. «Οι συνθήκες επιδεινώθηκαν από την εισβολή στην Ουκρανία», παρατηρεί η Σίλκε Πφάιφερ. «Διαδηλωτές συλλαμβάνονται μαζικά, ΜΜΕ κλείνουν και δεν επιτρέπονται οι δημόσιες αναφορές σε ορισμένα ζητήματα. Σημαντικές φωνές της Κοινωνίας των Πολιτών αναγκάζονται να φύγουν στο εξωτερικό».
Ο Γκραφ Στράχβιτς εκτιμά πως η κοινωνία των πολιτών επωφελείται από την ψηφιοποίηση. «Η δυνατότητα διάδοσης πληροφοριών ήταν ένας από τους λόγους, για τους οποίους η Κοινωνία των Πολιτών μπόρεσε να αναπτυχθεί τα τελευταία 30 χρόνια», λέει ο γερμανός ερευνητής. Το πόσο ισχυρά είναι τα ψηφιακά μέσα είναι εμφανές και από τις προσπάθειες αυταρχικών καθεστώτων να αναβαθμιστούν τεχνολογικά με στόχο να περιορίσουν ελευθερίες και δικαιώματα στο διαδίκτυο.
Στον Άτλαντα περιέχονται αναφορές και σε ένα ιδιαίτερα δραστικό μέσο, το οποίο λαμβάνεται όλο και πιο συχνά: Το «κατέβασμα» του διαδικτύου. Όπως για παράδειγμα στην Τανζανία το 2021 πριν από τις προεδρικές εκλογές. Ή στην Ινδία, που αρέσκεται να αυτοχαρακτηρίζεται ως «η μεγαλύτερη δημοκρατία στον κόσμο», όπου πέρυσι διακόπηκε σε διάφορες περιοχές της χώρας η ελεύθερη πρόσβαση στο ίντερνετ περισσότερες από 100 φορές.
Ματίας φον Χάιν
Επιμέλεια: Στέφανος Γεωργακόπουλος
