Το πρωί της Τετάρτης ο Νίκος Ανδρουλάκης μπήκε στο αεροπλάνο της επιστροφής στην Ελλάδα, έχοντας στις αποσκευές του τον ευρωπαϊκό αέρα που του προσέδωσε η συνάντηση με τον πρωθυπουργό της Πορτογαλίας Αντόνιο Κόστα. Προσγειώθηκε στα νέα δεδομένα που δημιούργησε στο εγχώριο πολιτικό σκηνικό η αιφνίδια στροφή του Κυριάκου Μητσοτάκη στο θέμα των μετεκλογικών συνεργασιών. Ο Πρωθυπουργός για πρώτη φορά έδειχνε να εγκαταλείπει τη στρατηγική της αυτοδυναμίας και, επί της ουσίας, «έκλεινε το μάτι» στο Κίνημα Αλλαγής.
Ο κίνδυνος και τα… λάθη του 2019
Ο πρόεδρος του ΠαΣοΚ διέγνωσε αμέσως τον κίνδυνο που έκρυβε για το κόμμα του αυτή η αλλαγή στάσης του κ. Μητσοτάκη. Το ρολόι, ξαφνικά, γύρισε στην προεκλογική περίοδο του 2019. Τότε, το Κίνημα Αλλαγής διεκδικούσε διψήφιο ποσοστό και την τρίτη εντολή αλλά έπεσε θύμα της σύγχυσης που μετέδιδε στο εκλογικό σώμα η μετεκλογική του στάση. Τι θα έπραττε στην περίπτωση που δεν υπήρχε αυτοδυναμία της ΝΔ; Η Χαριλάου Τρικούπη δεν κατάφερε να πείσει το εκλογικό σώμα ότι είχε ξεκάθαρη γραμμή πλεύσης και το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την εκδίωξη του Ευάγγελου Βενιζέλου από τα ψηφοδέλτια του κόμματος, οδήγησε ένα κρίσιμο κομμάτι κεντρώων ψηφοφόρων στην αγκαλιά του κ. Μητσοτάκη, χαρίζοντάς του την αυτοδυναμία.
Οι ανησυχίες της βάσης του κόμματος
Η επανάληψη του έργου αυτού, την οποία σύμφωνα με τις εκτιμήσεις έμπειρων στελεχών του κόμματος επιδιώκει το Μέγαρο Μαξίμου, γίνεται κάτω από άλλες πολιτικές συνθήκες και άλλους συσχετισμούς δυνάμεων. Ωστόσο, υπάρχει ένα δεδομένο που δεν έχει αλλάξει. Η βάση του κόμματος προσεγγίζει το ζήτημα των συνεργασιών από δύο εντελώς διαφορετικές οπτικές γωνίες. Η μία δεν συζητεί καθόλου το ενδεχόμενο μιας νέας κυβερνητικής συνεργασίας με τη ΝΔ, τη θεωρεί καταστροφική. Και η άλλη, που εξακολουθεί να έχει αγεφύρωτες πολιτικές αλλά και πολιτισμικές διαφορές με τον ΣΥΡΙΖΑ, δεν συζητεί καθόλου το ενδεχόμενο προσέγγισης, πόσο μάλλον συνεργασίας, με το κόμμα του Αλέξη Τσίπρα. Σε κάθε περίπτωση, η επανάληψη μιας τέτοιας συζήτησης, που θα αναβίωνε εσωκομματικά πάθη και θα έφερνε τον Νίκο Ανδρουλάκη σε δύσκολη θέση, έπρεπε πάση θυσία να αποφευχθεί. Η Χαριλάου Τρικούπη έπρεπε επίσης, άμεσα, να βρει τρόπους να επιστρέψει το μπαλάκι στον αποστολέα του, τον Κυριάκο Μητσοτάκη.
Τακτικισμός λόγω πολιτικής αδυναμίας
Η τακτική που ακολούθησε ο κ. Ανδρουλάκης, αφού πρώτα υπογράμμισε ότι δεν σκοπεύει «να δώσει σωσίβιο σε μια κυβέρνηση που βυθίζεται στα λάθη, στην αλαζονεία, στην έλλειψη στρατηγικού σχεδίου για τη χώρα», κινήθηκε σε δύο βασικούς άξονες.
Πρώτον, επεδίωξε να περάσει το μήνυμα ότι η αλλαγή στάσης του Πρωθυπουργού είναι ένας τακτικισμός που οφείλεται στην πολιτική του αδυναμία. «Ο κ. Μητσοτάκης βλέπει τις δημοσκοπήσεις, δεν του βγαίνουν τα κουκιά και κάνει μια στροφή νομίζοντας ότι θα μας πιέσει» δήλωσε ο κ. Ανδρουλάκης. Η πολιτική αδυναμία του Πρωθυπουργού έχει ως αφετηρία την δημοσκοπική έκρηξη των ποσοστών του ΠαΣοΚ μετά την εκλογή της νέας του ηγεσίας. «Στην αρχή ο κ. Μητσοτάκης αντιμετώπισε το γεγονός με μια αμηχανία. Στη συνέχεια προχώρησε σε επίθεση εναντίον του νέου προέδρου του ΠαΣοΚ προσπαθώντας να τον μειώσει. Τώρα νιώθει ότι η άνοδος του Κινήματος δεν είναι συγκυριακή και ότι το σενάριο της αυτοδυναμίας στις δεύτερες εκλογές φέρνει ύστερες σκέψεις για μετεκλογικές συνεργασίες» υπογράμμισε ο Κώστας Σκανδαλίδης.
Η πρώτη κάλπη καθορίζει το μετά
Ο δεύτερος άξονας της στρατηγικής της Χαριλάου Τρικούπη στηρίζεται στην προσπάθεια να περάσει το μήνυμα ότι η αλλαγή στάσης του κ. Μητσοτάκη επί της ουσίας δικαιώνει και ταυτόχρονα ενισχύει τη «στρατηγική πρώτου γύρου» που ακολουθεί ο κ. Ανδρουλάκης. Οι πρώτες εκλογές, που θα γίνουν με απλή αναλογική, δεν είναι άνευ σημασίας, όπως ήθελε το Μέγαρο Μαξίμου. Το αποτέλεσμα της πρώτης κάλπης είναι αυτό που θα καθορίσει τους πολιτικούς συσχετισμούς και θα καθορίσει τις μετεκλογικές εξελίξεις. Αν το ΠαΣοΚ καταφέρει να διατηρήσει τα δημοσκοπικά του ποσοστά το σκηνικό θα είναι εντελώς διαφορετικό. Σε περίπτωση που δεν υπάρχει αυτοδυναμία και ο κ. Ανδρουλάκης λάβει την τρίτη εντολή δεν θα την περιφέρει, όπως λέγεται, ως αρχηγός ενός κόμματος-συμπληρώματος σε μια κυβέρνηση αλλά ενός κόμματος που θα μπορέσει να επιβάλει πολιτικές και πρόσωπα, συμπεριλαμβανομένου και ενός τρίτου προσώπου που θα ηγηθεί σε κυβέρνηση συνεργασίας. Και αυτό, όπως σημειώνεται, δεν αφορά μόνο την περίπτωση του κ. Μητσοτάκη αλλά και αυτή του Αλέξη Τσίπρα.
Το άγνωστο παρασκήνιο της συζήτησης με τον Αντόνιο Κόστα
Η συνάντηση του Νίκου Ανδρουλάκη με τον πρωθυπουργό της Πορτογαλίας Αντόνιο Κόστα, που θορύβησε την Κουμουνδούρου, ήταν καλά προετοιμασμένη. Ο αρχηγός του ΠαΣοΚ διατηρεί άριστες προσωπικές σχέσεις με τον Πέδρο Σίλβα Περέιρα, τον αντιπρόεδρο του S&D και μέχρι το 2019 υπουργό Υποδομών της κυβέρνησης Κόστα, αλλά και τον Πέδρο Μάρκες, έναν εκ των αντιπροέδρων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που συνέδραμε την προσπάθεια να δοθεί το όνομα του Ανδρέα Παπανδρέου σε αίθουσα στο κτίριο της ΕΕ στο Στρασβούργο. Η αντιπροσωπεία του ΠαΣοΚ πέρασε την πόρτα των γραφείων του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Πορτογαλίας αναμένοντας μια φιλική αλλά σύντομη συζήτηση. Όμως, ο Αντόνιο Κόστα, όπως λέγεται, δεν κοίταξε ούτε μια φορά το ρολόι του. Η συνάντηση, τελικά, κράτησε δύο ώρες.
Η θερμή υποδοχή της αντιπροσωπείας του ΠαΣοΚ δεν οφείλεται μόνο στις άριστες σχέσεις που διατηρεί ο κ. Ανδρουλάκης με τους πορτογάλους Σοσιαλιστές, ούτε στην καλή χημεία του με τον κ. Κόστα, η οποία ήταν εμφανής κατά τη διάρκεια της συζήτησης. Οφείλεται στη διαφαινόμενη αλλαγή του πολιτικού χάρτη στην Ελλάδα. Το ΠαΣοΚ, που συμβόλιζε την πτώση της σοσιαλδημοκρατίας στην Ευρώπη, μπορεί τώρα να συμβολίσει την αναγέννησή της. Η συζήτηση ήταν εφ’ όλης της ύλης και αφορούσε τις εξελίξεις στο μέτωπο της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία αλλά και τις εξελίξεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μια νέα συμμαχία φαίνεται να χτίζεται καθώς οι δύο άνδρες συζήτησαν και το ενδεχόμενο αναβίωσης ενός μετώπου του Νότου, η οποία θα συμβάλει προς την κατεύθυνση της ισχυροποίησης των θεσμών της ΕΕ και της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Από τη συζήτηση δεν έλειψαν οι αναφορές στο ελληνικό πολιτικό γίγνεσθαι. Δύο πράγματα ήταν αυτά που έκαναν εντύπωση στην αντιπροσωπεία του ΠαΣοΚ. Το πρώτο ήταν η επιφύλαξη που εκφράστηκε για τη δημοσιονομική πολιτική του κ. Μητσοτάκη. Οι Πορτογάλοι, έχοντας περάσει την οδυνηρή εμπειρία του μνημονίου, είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί στη διαχείριση του δημόσιου χρήματος. Δεν είναι τυχαία η αναφορά του κ. Ανδρουλάκη ότι «ο κ. Μητσοτάκης αποδείχθηκε δημοσιονομικά ανεύθυνος».
Το δεύτερο ήταν η απουσία παρότρυνσης συνεργασίας με τον ΣΥΡΙΖΑ. Δεν τέθηκε τέτοιο θέμα στο τραπέζι. Η εξήγηση αφορά την κατανόηση από τους πορτογάλους Σοσιαλιστές των δυσκολιών συνεργασίας με τα αριστερά κόμματα. Η κυβέρνηση Κόστα είχε τη στήριξη των κομμάτων της Αριστεράς και έπεσε όταν αρνήθηκαν να ψηφίσουν τον προϋπολογισμό της. Μεγάλη συζήτηση έγινε για το πρόγραμμα κοινωνικής κατοικίας, το οποίο έχει κάνει σημαία του ο αρχηγός του ΠαΣοΚ και αναμένεται να εξειδικεύσει ακόμα περισσότερο το επόμενο διάστημα.
