Οι τριπλές εκλογές που διεξάγονται σήμερα στην Σερβία δεν αναμένεται να κομίσουν αλλαγές στην πολιτική ζωή του βαλκανικού κράτους. Στις δύο από τις τρεις κάλπες όπου θα προσέλθουν οι Σέρβοι ψηφοφόροι τα πράγματα μοιάζουν αρκετά ξεκάθαρα.
Από τους οκτώ που διεκδικούν την προεδρία της Σερβίας, αδιαφιλονίκητο φαβορί είναι ο Αλεξάνταρ Βούτσιτς. Ο απερχόμενος πρόεδρος θεωρείται βέβαιο ότι θα επικρατήσει των ανθυποψήφιών του, επισφραγίζοντας την πολιτική του κυριαρχία. Κάποιοι, δε, εκτιμούν ότι δεν θα χρειαστεί δεύτερο γύρο εκλογών, ανανεώνοντας την θητεία του από το βράδυ της Κυριακής.
Θέσεις «κλειδιά» και παρελθόν
«Τα επιτεύγματα μιλούν από μόνα τους» ήταν το βασικό σύνθημα της προεδρικής προεκλογικής εκστρατείας μέχρι την έναρξη του ρωσο – ουκρανικού πολέμου. Εν συνεχεία, το σύνθημα προσαρμόστηκε στις επιταγές της επικαιρότητας και μετατράπηκε σε «Ειρήνη, σταθερότητα, Βούτσιτς».
Για πολλά χρόνια, ο Βούτσιτς βρισκόταν σε θέσεις – «κλειδιά». Διατέλεσε αναπληρωτής πρωθυπουργός και υπουργός Άμυνας (2012-2014), πρωθυπουργός (2014-2016 και 2016-2017), ενώ στις 2 Απριλίου του 2017 εξελέγη Πρόεδρος της Δημοκρατίας με 55%. Αυτό, ενδεχομένως, εξηγεί γιατί σε όλες τις δημοσκοπήσεις είναι ο δημοφιλέστερος πολιτικός στην Σερβία. Οι επικριτές του αναφέρονται στο παρελθόν του: Τότε που διετέλεσε υπουργός Πληροφοριών στην κυβέρνηση του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς. Η αντιπολίτευση, από την άλλη, υποστηρίζει ότι η προεδρική δημοφιλία σχετίζεται με την υπερπροβολή του από τα μέσα ενημέρωσης.
Δεύτερος, σύμφωνα με αναλυτές, αναμένεται να αναδειχθεί ο Ζντράβκο Πόνος, ο απόστρατος στρατηγός και υποψήφιος των Ευρωπαϊστών. Σημειώνεται ότι η αντιπολίτευση κατήλθε διασπασμένη στις προεδρικές εκλογές.
Δεδομένα και συσχετισμοί
Σε αντίθεση με τις προεδρικές, οι βουλευτικές εκλογές είναι πρόωρες. Το θέρος του 2020 η αντιπολίτευση μποϊκόταρε τις βουλευτικές εκλογές κατηγορώντας την κυβέρνηση ότι προβαίνει σε «αθέμιτες πρακτικές», οι οποίες δεν επιτρέπουν «δίκαιη και ανταγωνιστική εκλογική διαδικασία».
Υπό το φως της αποχής της αντιπολίτευσης, το Σερβικό Προοδευτικό Κόμμα (SNS) του Βούτσιτς κέρδισε 188 έδρες στη Λαϊκή Συνέλευση (έτσι ονομάζεται το σερβικό κοινοβούλιο) και σχημάτισε κυβέρνηση με το Σοσιαλιστικό Κόμμα του Ίβιτσα Ντάσιτς. Οι κατηγορίες για «μονοκομματική βουλή» και οι οικονομικές και πανδημικές προκλήσεις φαίνεται ότι οδήγησαν τον πρόεδρο στην διάλυση της βουλής νωρίτερα του προβλεπόμενου.
Η σερβική βουλή έχει 250 έδρες, το κατώφλι εισόδου σε αυτή είναι 3%, το εκλογικό σύστημα είναι απόλυτα αναλογικό, ενώ όλη η χώρα αποτελεί μια ενιαία εκλογική περιφέρεια. Σύμφωνα με εκτιμήσεις το SNS αναμένεται να αναδειχθεί πρώτο, με τα ποσοστά του να κυμαίνονται μεταξύ 40-45%. Τα ποσοστά αυτά δεν του εξασφαλίζουν τη δυνατότητα σχηματισμού κυβέρνησης και έτσι είναι πιθανό να συνεργαστεί εκ νέου με το Σοσιαλιστικό ή άλλα κόμματα. Οι «Ενωμένοι για τη νίκη» υπό την Μαρίνικα Τέπιτς, ένας ετερόκλιτος συνασπισμός από κεντροδεξιά και αριστερά κόμματα, θα προσπαθήσει να «τζαρτζάρει» το SNS.
Καταγγελίες και Κόσοβο
Παρότι η προεκλογική περίοδος κύλησε ομαλά, υπήρξαν καταγγελίες (που δεν έχουν επιβεβαιωθεί) ότι η κυβέρνηση πολιτογραφεί δεκάδες χιλιάδες υπηκόους της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης προκειμένου να ψηφίσουν στις σερβικές εκλογές. Στο πλαίσιο αυτό, πιθανόν εντάσσεται και η καταγγελία Σέρβων πολιτών ότι η διεύθυνση διαμονής τους έχει δηλωθεί από… άτομα που δεν υπάρχουν.
Όσον αφορά στους Σέρβους που μένουν στο Κόσοβο, αυτοί δεν έχουν τη δυνατότητα να ψηφίσουν στον τόπο διαμονής τους, καθώς η κυβέρνηση του Αλμπίν Κούρτι απαγόρευσε τη λειτουργία εκλογικών τμημάτων. Έτσι, αναμένεται να ασκήσουν το εκλογικό του δικαίωμα σε πόλεις της κεντρικής Σερβίας.
Δημοτικές εκλογές
Έμμεση και όχι άμεση είναι η εκλογή των δημάρχων. Οι πολίτες ψηφίζουν δημοτικούς συμβούλους και εκείνοι με τη σειρά τους εκλέγουν τους δημάρχους. Στο Βελιγράδι, επί παραδείγματι, υπάρχουν 110 δημοτικοί σύμβουλοι. Για να αναδειχθεί κάποιος δήμαρχος πρέπει να ψηφιστεί τουλάχιστον από 56 δημοτικούς σύμβουλους, δηλαδή από την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού. Σύμφωνα με έμπειρους παρατηρητές, είναι πολύ πιθανό ο νέος δήμαρχος της σερβικής πρωτεύουσας να προέρχεται από την αντιπολίτευση.
