Ο Βλαντίμιρ Πούτιν επιδιώκει να ξαναγράψει τους κανόνες του παιχνιδιού στην Ευρώπη μέσα από ένα μοίρασμα σφαιρών επιρροής διαπιστώνει στη συνέντευξή του στο «Βήμα» ο Μπρουνό Τερτρέ.
Ο έμπειρος γάλλος αναλυτής, αναπληρωτής διευθυντής του Ιδρύματος για τη Στρατηγική Ερευνα (FRS), ο οποίος αναμένεται να συμμετάσχει στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών που θα διεξαχθεί στις 6-9 Απριλίου, εκτιμά ότι αν ο Πούτιν μείνει στην εξουσία, τότε η Ρωσία μπορεί να γίνει η Βόρεια Κορέα της Ευρώπης. Αναφορικά, τέλος, για τον ρόλο της Τουρκίας, θεωρεί ότι η Αγκυρα τηρεί μια δύσκολη ισορροπία, αλλά δεν θα έφθανε στο σημείο να συμπεράνει ότι έχει επιστρέψει στο δυτικό στρατόπεδο.
Πώς πιστεύετε ότι θα τελειώσει ο πόλεμος στην Ουκρανία και ποιος είναι ο πραγματικός σκοπός του Βλαντίμιρ Πούτιν; Ενας επανασχεδιασμός του ευρωπαϊκού χάρτη με βάση σφαίρες επιρροής ή μια νέα ευρωπαϊκή αρχικτεκτονική ασφαλείας; Σημαίνει αυτό ότι θα έχουμε έναν νέο – αλλά πιθανόν διαφορετικό – Ψυχρό Πόλεμο;
«Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει τρόπος να γνωρίζουμε πώς θα τελειώσει αυτό. Ο τελικός στόχος του Πούτιν είναι ξεκάθαρος: να αλλάξει το καθεστώς στο Κίεβο και να ξαναβάλει την Ουκρανία στο «μαντρί» της Ρωσίας. Και, παρεμπιπτόντως, να ξαναγράψει τους κανόνες του παιχνιδιού στην Ευρώπη, μοιράζοντάς της σε καθαρές σφαίρες επιρροής. Εκτός κι αν υπάρξει μια δημοκρατική επανάσταση στη Ρωσία τα προσεχή χρόνια – δεν θα ήμουν πολύ αισιόδοξος για αυτό -, βρισκόμαστε ήδη σε μια νέα μορφή Ψυχρού Πολέμου. Η Ρωσία και η Ευρώπη θα χωρίσουν για κάποιο διάστημα. Υπάρχουν όμως δύο ερωτήματα-κλειδιά. Το πρώτο είναι αν ο Πούτιν εκδιωχθεί από την εξουσία, κάτι το οποίο θα μπορούσε να βοηθήσει στην επινόηση κάποιας νέας μορφής στρατηγικής σταθερότητας στην ήπειρο. Αν αυτό αποτύχει, αν παραμείνει στην εξουσία, η Ρωσία ίσως γίνει η Βόρεια Κορέα της Ευρώπης. Το δεύτερο ερώτημα είναι αν η πιθανολογούμενη συνέχιση της προσέγγισης Ρωσίας και Κίνας θα καταλήξει στη δημιουργία μιας πραγματικής στρατιωτικής συμμαχίας και ένα νέο «μπλοκ του αυταρχισμού». Σε οποιοδήποτε σενάριο, όμως, η Κίνα θα βρεθεί με μια πιο αδύναμη Ρωσία ως μικρότερο εταίρο».
Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη έχουν επιβάλει ορισμένες από τις βαρύτερες κυρώσεις όλων των εποχών εναντίον της Ρωσίας λόγω της εισβολής στην Ουκρανία. Πιστεύετε ότι αυτές θα είναι αρκετές να αλλάξουν τη ρωσική συμπεριφορά;
«Οι άνευ προηγουμένου κυρώσεις θα πλήξουν τη ρωσική ελίτ και επίσης τη ρωσική κοινωνία. Ελπίζεται ότι θα επιτύχουν να αλλάξουν τη συμπεριφορά του Κρεμλίνου. Και ίσως η ρωσική ελίτ πιέσει για να ξεφορτωθεί τον Πούτιν. Τουλάχιστον όμως θα περιορίσουν τις μελλοντικές επιλογές της Ρωσίας, αποδυναμώνοντας την οικονομική της ισχύ. Οι δε κυρώσεις είναι απαραίτητες ως ζήτημα αρχής, απλώς και μόνο για να καταστεί σαφές ότι το έγκλημα δεν έχει όφελος».
Σύμφωνα με τα περισσότερα δημοσιεύματα, ο ρωσικός στρατός απέτυχε στους υπολογισμούς του κατά τις πρώτες δύο εβδομάδες του πολέμου. Γιατί πιστεύετε ότι συνέβη αυτό; Επρόκειτο για κακές πληροφορίες ή για υποτίμηση της ουκρανικής αποφασιστικότητας και των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων;
«Υπερεκτίμησε τη Ρωσία και υποεκτίμησε την Ουκρανία. Ο Πούτιν είχε πιθανόν οδηγηθεί να πιστεύει ότι τα ρωσικά στρατεύματα θα χαιρετίζονταν ως απελευθερωτές, όπως πίστευαν οι Αμερικανοί ότι θα συνέβαινε στο Ιράκ το 2003. Εστειλε τις δυνάμεις του να κάνουν μια επονομαζόμενη «αντιτρομοκρατική επιχείρηση». Οι περισσότεροι ρώσοι στρατιώτες όμως δεν ενδιαφέρονταν να καταστρέψουν την Ουκρανία και να σκοτώσουν Ουκρανούς. Υπάρχει μια συγγένεια μεταξύ αυτών των δύο λαών. Τελικά, αν και οι ρωσικές ένοπλες δυνάμεις έχουν εκσυγχρονιστεί τα τελευταία 15 χρόνια, ήταν εμφανώς ανέτοιμες για μια ταχεία χερσαία και εναέρια επιχείρηση εναντίον μιας τόσο μεγάλης χώρας».
Πώς πιστεύετε ότι θα επηρεάσει η ρωσική εισβολή το ΝΑΤΟ; Θα πρέπει να αναμένουμε σαρωτικές αλλαγές στις στρατιωτικές δομές με περισσότερες εγκαταστάσεις και εξοπλισμό να μεταφέρεται στις ανατολικές χώρες; Και ποιες κινήσεις αναμένονται από την Ευρώπη στην άμυνα και στην ασφάλεια;
«Ο Πούτιν υποεκτίμησε όλους εμάς στη Δύση. Η ευρωπαϊκή και η διατλαντική αλληλεγγύη υπήρξε αξιοσημείωτη. Πιστεύω ότι τόσο το ΝΑΤΟ όσο και η Ευρώπη θα ενισχυθούν και όχι το ένα εις βάρος της άλλης. Οι εθνικοί αμυντικοί προϋπολογισμοί θα αυξηθούν και η «προωθημένη παρουσία» θα τονωθεί. Το νέο Στρατηγικό Δόγμα του ΝΑΤΟ θα δίνει λιγότερη σημασία στην Κίνα και στην Ασία από ό,τι πολλοί ανέμεναν πέρυσι – θα είναι μία «επιστροφή στα βασικά». Ενα κομβικό ερώτημα αφορά τη διάθεση της αμερικανικής κυβέρνησης, η οποία ήθελε να είναι λιγότερο αναμεμειγμένη στην Ευρώπη και περισσότερο στην Ασία. Θα εξαναγκαστεί να αλλάξει τα σχέδιά της;».
Ποια είναι η άποψή σας για τον ρόλο της Τουρκίας σε αυτή τη σύγκρουση; Θα μπορέσει η Αγκυρα να ισορροπήσει μεταξύ Δύσης και Ρωσίας ώστε να διευκολύνει την επίλυσή της;
«Εχει μεγάλο ενδιαφέρον η παρακολούθηση της τουρκικής θέσης. Πολλοί από εμάς στην Ευρώπη πιστεύαμε ότι θα ήταν δύσκολο να κρατήσει αυτό το παιχνίδι ισορροπιών. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων μηνών, η τουρκική συμπεριφορά υπήρξε κάπως λιγότερο προκλητική και ελαφρώς πιο εποικοδομητική, πιθανόν εξαιτίας των οικονομικών δυσχερειών. Επίσης, μην ξεχνάμε ποτέ ότι η Τουρκία δεν υποστήριξε τη ρωσική θέση στην Κριμαία για ιστορικούς και γεωγραφικούς λόγους. Αυτές οι δύο χώρες ανταγωνίζονται στη Μαύρη Θάλασσα. Σήμερα, τα τουρκικά drones κάνουν θαύματα στο μέτωπο. Δεν θα έφθανα όμως στο συμπέρασμα ότι «η Τουρκία επέστρεψε για τα καλά στο δυτικό στρατόπεδο». Πολλά πράγματα μπορούν να συμβούν από σήμερα και τις προγραμματιζόμενες για το 2023 προεδρικές εκλογές. Σε ό,τι αφορά τον πιθανό διαμεσολαβητικό της ρόλο, δεν είμαι βέβαιος ότι μπορεί να συμβεί. Και όσο η Ρωσία και η Ουκρανία συνομιλούν μεταξύ τους, δεν υπάρχει ανάγκη για έναν τέτοιο διαμεσολαβητή. Η Τουρκία προσφέρει ωστόσο μια καλή «ουδέτερη» τοποθεσία για τις συνομιλίες».
