Την τέταρτη εβδομάδα του πολέμου διανύει η Ουκρανία και οι ρωσικές δυνάμεις συνεχίζουν να βρίσκουν αντίσταση από τους Ουκρανούς. Γι’ αυτό είναι σαφές ότι καταφεύγουν πλέον στη «μέθοδο Γκρόζνι»: επειδή δεν μπορούν να καταλάβουν τα κέντρα των ουκρανικών πόλεων, τα βομβαρδίζουν και τα ισοπεδώνουν, όπως είχαν κάνει στην πρωτεύουσα της Τσετσενίας, παρά το τεράστιο κόστος σε αμάχους. Παράλληλα, συνεχίζονται οι διπλωματικές προσπάθειες, όμως, όπως φαίνεται, το παιχνίδι κρίνεται ακόμη στο πεδίο της μάχης.
Βομβάρδισαν το Κίεβο
Τουλάχιστον τέσσερις άνθρωποι σκοτώθηκαν στους ρωσικούς βομβαρδισμούς που έπληξαν κατοικίες και εμπορικό κέντρο στη συνοικία Ποντίλσκι, αργά το βράδυ της Κυριακής, σύμφωνα με τον δήμαρχο του Κιέβου Βιτάλι Κλίτσκο και την υπηρεσία αντιμετώπισης εκτάκτων καταστάσεων της πόλης.
«Σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχουμε μέχρι στιγμής, αρκετά σπίτια και εμπορικό κέντρο» χτυπήθηκαν, ανέφερε ο δήμαρχος μέσω Telegram. Διαβεβαίωσε ότι η πυροσβεστική επιχειρεί για να κατασβέσει μεγάλη πυρκαγιά στο εμπορικό κέντρο.
Η υπηρεσία αντιμετώπισης εκτάκτων καταστάσεων του Κιέβου αναφέρθηκε σε τέσσερις νεκρούς.
Είναι αδύνατο οι πληροφορίες αυτές να επαληθευτούν με ανεξάρτητο τρόπο.
Στο Χάρκοβο γέμισαν τα νεκροτομεία
Στο Χάρκοβο, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Ουκρανίας, με 1,5 εκατ. πληθυσμό, τα νεκροτομεία έχουν ξεχειλίσει: τα φέρετρα έχουν τελειώσει στην πόλη και τα τέσσερα νεκροτομεία δεν διαθέτουν ούτε τις ειδικές σακούλες για να επιστρέψουν τα πτώματα στις οικογένειές τους. Είναι αδύνατο να υπολογιστεί ο αριθμός των θυμάτων γιατί πολλοί παραμένουν θαμμένοι κάτω από τα ερείπια. Στις βόρειες συνοικίες της πόλης, οι Αρχές είναι αδύνατο να πλησιάσουν επειδή ο βομβαρδισμός είναι αδιάκοπος.
Οντας κοντά στα ανατολικά σύνορα της Ουκρανίας με τη Ρωσία, το Χάρκοβο αποτελεί στόχο των Ρώσων από την αρχή της εισβολής. Επειδή τρεις και πλέον εβδομάδες αργότερα οι ρωσικές δυνάμεις δεν έχουν καταφέρει να το κατακτήσουν, αν και υπολόγιζαν ότι θα ήταν εύκολος στόχος λόγω του υψηλού ποσοστού ρωσόφωνων κατοίκων, το σφυροκοπούν αδιακρίτως με πυρά πυροβολικού, πυραύλους και ρουκέτες. Δημοσιογράφοι ξένων μέσων ενημέρωσης υποστηρίζουν ότι οι Ρώσοι έριξαν βόμβες διασποράς στο κέντρο του Χαρκόβου, γύρω από την κεντρική αγορά (οι βόμβες διασποράς είναι απαγορευμένες σε περισσότερες από 100 χώρες μέσω συνθήκης την οποία δεν έχει υπογράψει η Ρωσία ούτε η Ουκρανία).
700.000 έφυγαν από την πόλη
Πριν από τον πόλεμο, το Χάρκοβο ήταν η πολιτιστική πρωτεύουσα της Ουκρανίας με περισσότερα από 30 πανεπιστήμια, ήταν το κέντρο τεχνών και επιστημών της χώρας. Σήμερα, τα πανέμορφα κτίρια του 19ου αιώνα που βρίσκονται στο κέντρο της πόλης χάσκουν από τα πλήγματα με ρουκέτες. Περίπου οι μισοί κάτοικοι, 700.000 άτομα, έχουν εγκαταλείψει την πόλη. Οσοι έχουν απομείνει, βγαίνουν καθημερινά έξω για να αναζητήσουν τροφή, παρά τον κίνδυνο που διατρέχουν. Περιμένουν σε ουρές για εννέα ή δέκα ώρες, και καμιά φορά μένουν με άδεια χέρια. Πολλοί ζουν σε υπόγεια ενώ χιλιάδες έχουν καταφύγει στους σταθμούς του μετρό.
Στόχος οι άμαχοι της Μαριούπολης
Στη Μαριούπολη δεν είναι σαφές πόσοι άμαχοι σκοτώθηκαν στο θέατρο της πόλης που βομβάρδισαν οι Ρώσοι. Στο υπόγειο του κτιρίου υπολογίζεται ότι είχαν καταφύγει περί τις χίλιες γυναίκες με παιδιά. Οπως δείχνουν εικόνες από δορυφόρο, η λέξη «παιδιά» ήταν γραμμένη στα ρωσικά στο έδαφος δίπλα στο κτίριο, όμως το θέατρο βομβαρδίστηκε.
Η Μαριούπολη, που επί περισσότερες από δύο εβδομάδες υφίσταται μεσαιωνικού τύπου πολιορκία με κομμένο νερό, ηλεκτρικό και θέρμανση και όπου οι ρωσικές δυνάμεις βομβάρδισαν μαιευτήριο την περασμένη εβδομάδα, θάβει πλέον τους νεκρούς της σε μαζικούς τάφους. Σε έναν από αυτούς, δημοσιογράφος των «New York Times» ξεχώρισε τον 18 μηνών Κύριλλο, που πέθανε από θραύσματα πυρών στο κεφάλι, τον 16χρονο Ιλίγια που έχασε τα δυο του πόδια σε έκρηξη στη διάρκεια ποδοσφαιρικού αγώνα στο σχολείο του, ένα 6χρονο κορίτσι που θάφτηκε φορώντας πιτζάμες με μονόκερους…
Ασφυκτικός κλοιός γύρω από την Οδησσό
Στην Οδησσό, οι κάτοικοι ανησυχούν ότι η όπερα, ένα αρχιτεκτονικό κομψοτέχνημα που αποτελεί σύμβολο της πόλης, θα πάρει σειρά μετά το θέατρο της Μαριούπολης. Μέχρι στιγμής, το κέντρο της Οδησσού δεν έχει πληγεί από βομβαρδισμούς, παρά μόνο τα απομακρυσμένα προάστια. Ρωσικά πολεμικά πλοία πλησιάζουν στο λιμάνι της Μαύρης Θάλασσας, εκτοξεύοντας σποραδικά ρουκέτες στα περίχωρα της Οδησσού και σε κοντινές πόλεις. Στρατιωτικοί αναλυτές πιστεύουν ότι οι ρωσικές δυνάμεις δεν θα εξαπολύσουν αμφίβια επίθεση αν δεν έχουν την υποστήριξη χερσαίων δυνάμεων, οι οποίες όμως είναι «κολλημένες» στην πόλη Μικολάιβ, στα ανατολικά, που συνεχίζει να αντιστέκεται λυσσαλέα καθυστερώντας τη ρωσική επίθεση στην Οδησσό.
Διπλή γλώσσα στις διαπραγματεύσεις
Μέσα στην καταστροφή του πολέμου, πολλοί προσπαθούν να καταλάβουν αν υπάρχει περιθώριο για ειρηνευτική συμφωνία που θα βάλει σύντομα τέλος στις εχθροπραξίες. Το στοιχείο-κλειδί για την επιτυχία της διπλωματικής προσπάθειας είναι αν η Ρωσία αντέχει να συνεχίσει τον πόλεμο και έχει πιθανότητα νίκης ή αν τα έχει βρει σκούρα στην Ουκρανία και αναζητεί διέξοδο. Πολλοί ερμηνεύουν το νεύμα προς τη διπλωματία που έκανε αυτή την εβδομάδα η Μόσχα ως τέχνασμα για να ανασυνταχθεί και να εξαπολύσει ακόμη σφοδρότερες επιθέσεις στην Ουκρανία.
Ως απόδειξη ότι πρόκειται για τέχνασμα φέρνουν τη ρητορική του Βλαντίμιρ Πούτιν. Σε ομιλία του την Τετάρτη, ο ρώσος πρόεδρος χαρακτήρισε «αποβράσματα και προδότες» τους φιλοδυτικούς Ρώσους και συνέκρινε τη Δύση με τη ναζιστική Γερμανία. Την ίδια ημέρα, ο υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ δήλωσε ότι υπάρχει «ελπίδα για έναν συμβιβασμό» που θα βάλει τέλος στον πόλεμο. Η διπλή αυτή γλώσσα διχάζει τους αναλυτές για το κατά πόσο το εννοεί η Μόσχα ότι δίνει μια ευκαιρία στη διπλωματία.
«Δυστυχώς είμαστε αντιμέτωποι με την ίδια ρωσική λογική – τη διατύπωση μαξιμαλιστικών απαιτήσεων και την επιδείνωση των πολιορκιών» είπε ο γάλλος υπουργός Εξωτερικών Ζαν-Ιβ Λε Ντριάν στην εφημερίδα «Le Parisien». «Οπως στο Γκρόζνι της Τσετσενίας και στο Χαλέπι της Συρίας, εντοπίζουμε τρία χαρακτηριστικά στοιχεία – αδιάκριτους βομβαρδισμούς, δήθεν ανθρωπιστικούς διαδρόμους που επιτρέπουν στους Ρώσους να κατηγορούν την άλλη πλευρά ότι δεν τους σέβεται και συνομιλίες χωρίς άλλο στόχο πέρα από το να παριστάνουν οι Ρώσοι ότι διαπραγματεύονται».
Τα ανταλλάγματα για την ειρήνη
Μια διπλωματική λύση θα περιλαμβάνει οπωσδήποτε ουδετερότητα για την Ουκρανία, η οποία διά στόματος του προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι δηλώνει πρόθυμη να εγκαταλείψει τα σχέδια για ένταξη στο ΝΑΤΟ. Δεν είναι σαφές τι θα γίνει με τη φιλοδοξία της χώρας να ενταχθεί στην ΕΕ, την οποία ο Ζελένσκι όχι μόνο δεν επιθυμεί να εγκαταλείψει αλλά και προωθεί συνεχώς ζητώντας από τα 27 κράτη-μέλη να παρακάμψουν τη γραφειοκρατία και να επισπεύσουν την ένταξη της Ουκρανίας λόγω των εξαιρετικών περιστάσεων.
Οι ειδικοί πιστεύουν ότι εκτός από την ένταξη στο ΝΑΤΟ, η Ουκρανία θα αναγκαστεί να ξεχάσει την Κριμαία και το Ντονμπάς. Δηλαδή ως αντάλλαγμα για την ειρήνη, το Κίεβο θα αναγνωρίσει την προσάρτηση της Κριμαίας και την ανεξαρτησία του Ντονμπάς. Τα δύο αυτά σημεία είναι δύσκολα για την Ουκρανία, όμως αν οι Ρώσοι δεχτούν την ύπαρξη της χώρας με δυτικές εγγυήσεις ασφαλείας, ο Ζελένσκι, του οποίου η δημοτικότητα είναι μεγάλη από την αρχή του πολέμου, πιστεύεται ότι θα καταφέρει να «πουλήσει» αυτούς τους συμβιβασμούς στους Ουκρανούς.
Ο φόβος για χρήση πυρηνικών και ο κίνδυνος χρεοκοπίας
Ο Ζελένσκι συνεχίζει τις ομιλίες του, μέσω τηλεδιάσκεψης, σε κοινοβούλια συμμαχικών χωρών – αυτή την εβδομάδα μίλησε στο αμερικανικό Κογκρέσο και στη γερμανική Μπούντεσταγκ. Στις ομιλίες του ζητεί κάθε φορά από τη Δύση να κάνει περισσότερα και κυρίως να επιβάλει ζώνη απαγόρευσης πτήσεων στην Ουκρανία. Ομως η απάντηση από την Ουάσιγκτον και άλλες πρωτεύουσες είναι αρνητική επειδή αν τα ρωσικά αεροπλάνα παραβιάσουν μια τέτοια ζώνη, θα πρέπει να καταρριφθούν από δυτικά πυρά, το οποίο θα οδηγούσε σε έναν πόλεμο Ρωσίας – ΝΑΤΟ και σε Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Οσο για την πιθανότητα πυρηνικού πολέμου, ήδη έχουν αρχίσει οι «εκπτώσεις»: αν η Ρωσία βρεθεί εγκλωβισμένη από την ουκρανική αντίσταση και την πίεση των κυρώσεων, μπορεί να μπει στον πειρασμό να χρησιμοποιήσει ένα πυρηνικό όπλο μικρής ισχύος. Δεν θα ρίξει μια βόμβα, όπως στη Χιροσίμα, λένε οι ειδικοί, αλλά υπάρχουν μικρότερα πυρηνικά όπλα που θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει για να κερδίσει έδαφος στις μάχες χωρίς να πυροδοτήσει πυρηνικό όλεθρο.
«Το χειρότερο υποπροϊόν του πολέμου στην Ουκρανία είναι ότι αποδεικνύει τη χρησιμότητα των πυρηνικών. Το ΝΑΤΟ δεν επεμβαίνει ευθέως σε αυτόν τον πόλεμο με μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων επειδή η Ρωσία έχει 4.000 πυρηνικά όπλα. Είναι τόσο απλό. Και ας είμαστε ειλικρινείς: θα είχε εισβάλει ο Πούτιν, αν η Ουκρανία είχε κρατήσει το πυρηνικό της οπλοστάσιο το 1994, όταν οι ΗΠΑ την πίεσαν να αφοπλιστεί; Αμφιβάλλω. Το μάθημα αυτό θα το πάρουν το Ιράν, η Σαουδική Αραβία, η Βόρεια Κορέα – και όποια άλλη χώρα επιθυμεί πυρηνικά. Ο πόλεμος αυτός μπορεί να αποδειχθεί το μεγαλύτερο κίνητρο για την εξάπλωση των πυρηνικών στην Ιστορία» έγραψε ο Ντέιβιντ Ιγκέισιους στη «Washington Post».
Στη Ρωσία η κυβέρνηση πλήρωσε αυτή την εβδομάδα τα 117 εκατομμύρια δολάρια που όφειλε σε τόκους προς τους ξένους κατόχους των κρατικών της ομολόγων, αποφεύγοντας τη χρεοκοπία – η οποία θα ήταν η πρώτη από το 1918, όταν οι Μπολσεβίκοι αρνήθηκαν να πληρώσουν τους δανειστές του τσάρου Νικολάου Β’. Η Μόσχα μετέφερε τα ποσά σε δολάρια στην JP Morgan Chase, που λειτούργησε ως ενδιάμεση τράπεζα ανάμεσα στη Μόσχα και τους επενδυτές που έχουν ρωσικά κρατικά ομόλογα, και η οποία τα μετέφερε στη Citibank που είναι υπεύθυνη για τη διανομή τους. Η πληρωμή των 117 εκατ. δολαρίων δεν βάζει τέλος στην πιθανότητα χρεοκοπίας της Ρωσίας επειδή άλλοι τόκοι σε διαφορετικά κρατικά ομόλογα πρέπει να πληρωθούν πριν από το τέλος Μαρτίου.
Ο Πούτιν, τον οποίο ο αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν αποκάλεσε «εγκληματία πολέμου» αυτή την εβδομάδα, δεν έχει χαρακτηριστεί επισήμως ως τέτοιος αλλά συνεχίζεται η έρευνα από τις ΗΠΑ σε συνεργασία με άλλες 44 χώρες για το αν έχει διαπράξει εγκλήματα πολέμου.
Μεγάλες απώλειες για τις ρωσικές δυνάμεις
Οι ρωσικές δυνάμεις αριθμούν 150.000 στρατιώτες στην Ουκρανία. Σύμφωνα με δυτικούς υπολογισμούς, οι νεκροί φθάνουν τους 7.000 και οι τραυματίες είναι 14.000-21.000. Οι αεροπορικές επιδρομές «καμουφλάρουν» τις άσχημες επιδόσεις των χερσαίων δυνάμεων για τις οποίες υπάρχουν αναφορές Δυτικών για πεσμένο ηθικό.
Ανάμεσα στα θύματα είναι και τρεις ρώσοι στρατηγοί, το οποίο προκάλεσε εντύπωση επειδή τόσο υψηλόβαθμοι αξιωματικοί βρίσκονταν στην πρώτη γραμμή της μάχης. Την είδηση για τον θάνατο των στρατηγών έδωσαν πρώτοι οι Ουκρανοί και στη συνέχεια επιβεβαιώθηκε από αξιωματούχους του ΝΑΤΟ. Ο Πούτιν παραδέχθηκε τον θάνατο ενός από αυτούς.
Πρόκειται για τους αρχιστρατήγους Αντρέι Κολεσνίκοφ, Βιτάλι Γερασίμοφ και Αντρέι Σουκοβέτσκι – ο ρώσος πρόεδρος έχει παραδεχθεί τον θάνατο του τελευταίου. Οι Ουκρανοί ανακοίνωσαν το όνομα και τέταρτου ρώσου αρχιστρατήγου, του Ολεγκ Μιτιάεφ, που σκοτώθηκε κοντά στη Μαριούπολη, αλλά δεν έχει επιβεβαιωθεί από άλλες πλευρές. Σύμφωνα πάντα με δυτικές πηγές, γύρω στους 20 ρώσους στρατηγούς βρίσκονται στην Ουκρανία λόγω του πολέμου και ενδεχομένως μερικοί πλησιάζουν το μέτωπο για να ανυψώσουν το ηθικό των στρατιωτών.
Μια εξήγηση που δίνεται είναι ότι οι στρατηγοί χρησιμοποιούν μη ασφαλή κανάλια επικοινωνίας, το οποίο τους καθιστά ευάλωτους στις ουκρανικές υπηρεσίες παρακολούθησης που τους εντοπίζουν για να γίνουν στόχοι ουκρανικών πυρών. Αλλη εξήγηση είναι ότι οι στρατηγοί βρίσκονται στα μέτωπα προσπαθώντας να περισώσουν ό,τι μπορούν από τη ρωσική στρατηγική για την κατάκτηση των ουκρανικών πόλεων.
Σύμβολο αντίστασης στο καθεστώς του Κρεμλίνου
Στη Ρωσία αλλά και διεθνώς εξελίσσεται σε σύμβολο η Μαρίνα Οβσιανίκοβα, που κράτησε ένα αντιπολεμικό πλακάτ πίσω από την παρουσιάστρια του κεντρικού δελτίου ειδήσεων του κρατικού Καναλιού 1 το οποίο έγραφε: «Οχι στον πόλεμο, σταματήστε τον πόλεμο. Μην πιστεύετε την προπαγάνδα, σας λένε ψέματα εδώ». Η Οβσιανίκοβα, παραγωγός του καναλιού, συνελήφθη μόλις βγήκε από το στούντιο, ανακρίθηκε επί 14 ώρες και μετά αφέθηκε ελεύθερη με ένα πρόστιμο γύρω στα 250 ευρώ, μάλλον επειδή η υπόθεση είχε πάρει τεράστια δημοσιότητα παγκοσμίως.
Οι δικηγόροι της προειδοποιούν ότι συνεχίζει να αντιμετωπίζει την περίπτωση να της απαγγελθούν κατηγορίες που επισείουν ποινή φυλάκισης ως 15 χρόνια επειδή επέκρινε τις «ρωσικές στρατιωτικές επιχειρήσεις» στην Ουκρανία και τις αποκάλεσε «πόλεμο». Η Οβσιανίκοβα, που κρύβεται αφότου αφέθηκε ελεύθερη, γεννήθηκε επί Σοβιετικής Ενωσης στην Οδησσό από πατέρα Ουκρανό και μητέρα Ρωσίδα. Η ίδια θεωρεί τον εαυτό της Ρωσίδα επειδή ο πατέρας της πέθανε όταν ήταν ενός έτους και σύντομα μετακόμισε στη Ρωσία με τη μητέρα της.
