Κοιμόμαστε μπρούμυτα, κοιμόμαστε ανάσκελα, ξαγρυπνάμε, μας «πλακώνει το πάπλωμα», πεταγόμαστε μόνοι μας την ίδια ώρα κάθε πρωί ή δεν καταφέρνουμε να σηκωθούμε ακόμη κι αν «βαράνε κανόνια». Ο τρόπος που κοιμόμαστε διαφέρει όσο κι εμείς και πολλά από τα facts που σχετίζονται με τις ώρες που περνάμε στο κρεβάτι ξεπερνούν κάθε φαντασία. Τα παρακάτω είναι εκείνα που μας εντυπωσίασαν περισσότερο.
Το 12% των ανθρώπων βλέπει ασπρόμαυρα όνειρα
Ή τουλάχιστον αυτό ίσχυε μέχρι την προηγούμενη δεκαετία, αν και δεν είναι διόλου απίθανο το ποσοστό να έχει πλέον μειωθεί. Γιατί κάνουμε αυτή την εκτίμηση; Σε έρευνες που πραγματοποιήθηκαν στη δεκαετία του ’40 στις ΗΠΑ, το 75% των συμμετεχόντων δήλωσαν ότι δεν βλέπουν ποτέ χρώμα στα όνειρά τους – ή το βλέπουν σπανίως. Και το πιο εντυπωσιακό είναι ότι οι ειδικοί αποδίδουν αυτή την αλλαγή στην έλευση της… έγχρωμης τηλεόρασης.
Οι φίλοι μας τα Ζζζώα
Ολόκληρο το ζωικό βασίλειο έχει ανάγκη από ξεκούραση – το κάθε είδος, όμως, ακολουθεί το εντελώς διαφορετικό, δικό του πρόγραμμα. Για παράδειγμα, μια καμηλοπάρδαλη χρειάζεται μόλις 1,9 ώρες ύπνου την ημέρα, ενώ ένα κοάλα… 18 έως 22. Οι φάλαινες και τα δελφίνια δεν κοιμούνται ποτέ εντελώς: ο μισός εγκέφαλός τους παραμένει πάντοτε ενεργοποιημένος, ώστε να μπορούν να ανέβουν στην επιφάνεια της θάλασσας για να πάρουν ανάσα. Οι πιο χαριτωμένες από όλους μας, όμως είναι οι βίδρες: για να μην χαθούν μεταξύ τους όταν κοιμούνται ξαπλωμένες ανάσκελα στην επιφάνεια του νερού, κρατιούνται χεράκι-χεράκι.
Φονική αϋπνία
Αν και κατά καιρούς κυκλοφορεί ο μύθος ότι η παρατεταμένη έλλειψη ύπνου μπορεί να καταστεί θανατηφόρα, στην πραγματικότητα είναι οι παρενέργειές της που είναι επικίνδυνες. Όταν περάσουμε 17 ώρες ξύπνιοι, οι επιδόσεις μας μειώνονται όσο αν τα επίπεδα αλκοόλ στο αίμα μας είχαν αγγίξει το 0,05%, ενώ αυστραλιανή εταιρεία οδικής βοήθειας εκτιμά ότι η εξάντληση ευθύνεται σε κάποιο βαθμό για ένα στα 6 θανατηφόρα τροχαία ατυχήματα. Είναι χαρακτηριστικό ότι η αϋπνία αναφέρεται ως μια από τις αιτίες για τα ανθρώπινα λάθη που οδήγησαν στην πετρελαιοκηλίδα του Exxon Valdez στην Αλάσκα, την τραγωδία του διαστημικού λεωφορείου Τσάλεντζερ και του πυρηνικού ατυχήματος στο Τσερνόμπιλ.
Κουραστικά ρεκόρ
Πάντως, το ρεκόρ αϋπνίας το κατέχει ο Ράντι Γκάρνερ, ο οποίος στα 17 του έμεινε ξύπνιος επί 11 ημέρες και 25 λεπτά στο πλαίσιο ενός σχολικού πειράματος. Ο ερευνητής που έλεγχε την κατάστασή του ανέφερε ότι παρουσίασε σοβαρές γνωστικές και συμπεριφορικές αλλαγές, μεταξύ των οποίων και κυκλοθυμία, δυσκολία στη συγκέντρωση και τη βραχύχρονη μνήμη, παράνοια και παραισθήσεις. Την 11η ημέρα, όταν του ζητήθηκε να ξεκινήσει να μετρά αντίστροφα από το 100, αφαιρώντας κάθε φορά από 7, σταμάτησε στο 65. Όταν ερωτήθηκε γιατί σταμάτησε, εκείνος απάντησε ότι είχε ξεχάσει τι έκανε. Δεκαετίες αργότερα, ο Γκάρνερ απέδιδε την αϋπνία που τον ταλαιπωρούσε σε αυτό το νεανικό πείραμα.
Σκυλίσια όνειρα
Αν έχετε σκύλο ή γάτα, σίγουρα έχετε δει το ζωάκι σας τουλάχιστον μια φορά να «παραμιλάει» ή να τινάζεται στον ύπνο του, ακριβώς όπως και εμείς. Το πιθανότερο είναι ότι είχατε υποθέσει ότι ονειρεύεται και, πράγματι, είχατε δίκιο. Επιστημονικές έρευνες που μέτρησαν την εγκεφαλική δραστηριότητα στη διάρκεια του ύπνου των ζώων, αλλά και σε κατάσταση εγρήγορσης, διαπίστωσαν ότι όλα τα θηλαστικά βλέπουν όνειρα, όπως και εμείς. Όσον αφορά το τι ονειρεύονται, αυτό κανείς δεν μπορεί να το ξέρει ακριβώς, αλλά το πιθανότερο είναι ότι όπως συμβαίνει και στη δική μας περίπτωση, πρόκειται για σκηνές που σχετίζονται με την ημέρα τους.
Όνειρα πολύτιμα ή όνειρα τυχαία;
Αν και γνωρίζουμε ότι όλοι ονειρευόμαστε – μάλιστα, υπάρχουν θεωρίες που θέλουν τα όνειρα να συνεχίζονται όλο το διάστημα που κοιμόμαστε, και μόνο ο χαρακτήρας τους να αλλάζει ανάλογα με το στάδιο του ύπνου – κανείς δεν ξέρει ακριβώς για ποιο λόγο συμβαίνει αυτό. Άλλοι εικάζουν ότι τα όνειρα είναι ένας τρόπος ο εγκέφαλός μας να αποθηκεύσει τις πληροφορίες που επιθυμεί να συγκρατήσει, ενώ υπάρχει και η εκ διαμέτρου αντίθετη άποψη: ότι τα όνειρα δεν είναι παρά η «σαβούρα» της πληροφορίας που καταναλώνουμε κάθε ημέρα. Αν ψάχνετε για μια τρίτη λύση στο μυστήριο, δεν λείπουν κι εκείνοι που πιστεύουν ότι τα όνειρα δεν έχουν απολύτως κανένα σκοπό και δεν είναι παρά το αποτέλεσμα δυο διακριτών εξελικτικών διαδικασιών: της ανάγκης μας για ύπνο και της ανάπτυξης συνείδησης.
Πέρα από τις αισθήσεις
Μιλήσαμε ήδη για τα ασπρόμαυρα όνειρα που έβλεπαν οι άνθρωποι πριν την εποχή των έγχρωμων βίντεο. Τι γίνεται, όμως, με τους ανθρώπους που δεν βλέπουν καθόλου; Οι εκ γενετής τυφλοί ονειρεύονται επίσης, απλώς χωρίς εικόνα. Άλλες αισθήσεις, όπως η όσφρηση, η ακοή και η αφή συνθέτουν την εμπειρία τους, ενώ τα συναισθήματα διαδραματίζουν επίσης ισχυρό ρόλο. Όσοι έχασαν την όρασή τους μετά την ηλικία των πέντε ετών, συχνά ονειρεύονται και εικόνες, οι οποίες όμως θολώνουν και γίνονται πιο σπάνιες όσο αυξάνονται τα χρόνια που έχουν μεσολαβήσει από την απώλεια. Ταυτόχρονα, αξίζει να σημειωθεί ότι δεν είναι σπάνιο οι κωφάλαλοι να παραμιλούν σε νοηματική.
