Με τον υπουργό Οικονομικών Χρήστο Σταϊκούρα να δηλώνει ότι «λεφτόδεντρα δεν υπάρχουν», νοικοκυριά και μικρομεσαίες επιχειρήσεις καλούνται να τα βγάλουν πέρα μπροστά σε ένα ανεξέλεγκτο ράλι ανατιμήσεων, κόβοντας όχι μόνο από διασκέδαση, ρούχα και ταξίδια, αλλά και από τα ψώνια του σουπερμάρκετ, προκειμένου να πληρωθούν οι λογαριασμοί ρεύματος και θέρμανσης.
Πτώση πωλήσεων
Ηδη λόγω του αυξανόμενου ενεργειακού κόστους και της επακόλουθης μείωσης του πραγματικού διαθεσίμου εισοδήματος, υψηλόβαθμα στελέχη των αλυσίδων της οργανωμένης λιανικής αναφέρουν στο «Βήμα» ότι ο ρυθμός της πτώσης στην αξία των πωλήσεων το δίμηνο Ιανουαρίου – Φεβρουαρίου κινείται στα επίπεδα του 4%, ενώ η μείωση στον όγκο είναι υπερδιπλάσια.
Και αυτό συμβαίνει χωρίς ακόμα να έχουν ενσωματωθεί στις τιμές των ειδών πρώτης ανάγκης οι επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία, που «καίνε» μια σειρά προϊόντων, από το ψωμί, το αλεύρι, τα ζυμαρικά και τα λάδια μαγειρικής μέχρι τα λαχανικά, τα γαλακτοκομικά, τα πουλερικά, το χοιρινό, ακόμη και την μπίρα.
Εγκλωβισμένοι
«Οι σταθμισμένες ανατιμήσεις στους τιμοκαταλόγους χονδρικής αυτή τη στιγμή βρίσκονται στα επίπεδα του 6%-7%», λένε τα ίδια στελέχη και είναι άγνωστο τι θα ακολουθήσει, καθώς η βιομηχανία είναι αντιμέτωπη με πρωτόγνωρες αυξήσεις σε επίπεδο λειτουργικών δαπανών. «Υπάρχει πρόβλημα, μεγάλο πρόβλημα» σημειώνουν, με τη βιομηχανία αλλά και το λιανεμπόριο να έχουν εγκλωβιστεί, αφού δεν υπάρχει ούτε περιθώριο απορρόφησης ανατιμήσεων ούτε όμως και εύκολης μετακύλισής τους στο ράφι, δεδομένων των συνθηκών.
Η εκτίναξη του πληθωρισμού τον Φεβρουάριο στο 7,2% – όσο περίπου ήταν το 1996 – με το επίκεντρο των αυξήσεων να συνεχίζει να βρίσκεται στην ενέργεια και στα τρόφιμα, προμηνύει ότι τα χειρότερα είναι μπροστά.
Με βάση τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, οι τιμές στα έλαια και στα λίπη έχουν αυξηθεί κατά 16,8% σε σχέση με πέρυσι, στα λαχανικά 15,2%, στο αρνί και στο κατσίκι κατά 14,4%, στα φρούτα 9,8%, στα παρασκευάσματα με βάση το κρέας 8,1%, στα παγωτά 6%, στο ψωμί και τα δημητριακά 5,9% και στο μοσχάρι 4,2%.
Ερχεται νέο κύμα
Ωστόσο η ακρίβεια δεν φαίνεται να ανακόπτεται και σίγουρα, μετά και τις γεωπολιτικές εξελίξεις, τα σενάρια που έκαναν λόγο για αποκλιμάκωση των τιμών κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2022 έχουν «καεί».
Την ίδια ώρα, σύμφωνα με πληροφορίες από την αγορά, τις επόμενες 5 εβδομάδες αναμένεται νέο κύμα ανατιμήσεων και σε μια σειρά από άλλα βασικά αγαθά, σε ποσοστά έως και τριπλάσια σε σχέση με το ύψος του σημερινού τιμαρίθμου. Συγκεκριμένα, στα χαρτικά η αύξηση θα φθάσει έως και το 25%, στα απορρυπαντικά έως και 11%, στα δημητριακά πρωινού και τα γαλακτοκομικά έως 8%, ενώ στα λάδια, τα βούτυρα και τις μαργαρίνες 7%.
Το νέο ράλι ανατιμήσεων έρχεται να προστεθεί στις ήδη αυξημένες τιμές των ειδών πρώτης ανάγκης, γεγονός που πρόκειται να ασκήσει πλέον πολύ σημαντικές πιέσεις, όχι μόνο στα ευάλωτα νοικοκυριά, αλλά και στα μεσαία εισοδήματα.
Αλλωστε, ένας πολύ μεγάλος αριθμός πολιτών διαβιεί επί μακρόν σε συνθήκες οικονομικής επισφάλειας, καθώς το μηνιαίο εισόδημα για περισσότερα από 4 στα 10 νοικοκυριά δεν επαρκεί για όλο τον μήνα, αλλά για 19 ημέρες (μεσοσταθμικά), σύμφωνα με την ετήσια έρευνα του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ για το εισόδημα και τις δαπάνες διαβίωσης των νοικοκυριών το 2021.
Με βάση τις τιμές που αναφέρονται στην ηλεκτρονική πλατφόρμα του e-καταναλωτής, ήδη οι πατάτες μέσα στους τελευταίους 4 μήνες έχουν ακριβύνει 33,3%, τα μακαρόνια 19,5%, το χαρτί υγείας 47%, το γιαούρτι και το φρέσκο γάλα 10%, ο στιγμιαίος καφές 9,2%, και τα αβγά και το ψωμί του τοστ 7,5%.
Παράλληλα, το τριπλό πρόβλημα των παραγωγών αγροτικών προϊόντων «ρεύμα – πετρέλαιο – λίπασμα», που ο πόλεμος στην Ουκρανία το έχει μεγεθύνει, φέρνει νέες αυξήσεις και στις τιμές των προϊόντων στις λαϊκές αγορές. Ηδη σε βασικά αγροτικά προϊόντα έχουν περάσει αυξήσεις της τάξης του 10% και θεωρείται σχεδόν σίγουρο ότι θα υπάρξει και νέα άνοδος στις τελικές τιμές καταναλωτή.
Πρόσθετα μέτρα στήριξης από την «ενεργειακή καταιγίδα»
Τη λήψη πρόσθετων μέτρων στήριξης νοικοκυριών και επιχειρήσεων στην «ενεργειακή καταιγίδα» εξετάζει η κυβέρνηση με δεδομένο ότι η νέα «εργαλειοθήκη» της Κομισιόν δεν μπορεί να λύσει το άμεσο πρόβλημα της ακρίβειας.
Ωστόσο, το ζητούμενο είναι εάν αρκούν τα κονδύλια που συγκεντρώνονται στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης (ΤΕΜ) για την επιδότηση των τιμολογίων ενέργειας και για πόσους μήνες.
Οπως υποστηρίζει στέλεχος του ΥΠΕΝ, οι ανατιμήσεις της ηλεκτρικής ενέργειας ευνοούν τα έσοδα του ΤΕΜ από τις ΑΠΕ, ωστόσο η τιμή των ρύπων έχει καταρρεύσει από τα 97 ευρώ ανά τόνο στις αρχές Φεβρουαρίου στα 65 ευρώ ανά τόνο. Ετσι, τα υπολογισμένα έσοδα ενδέχεται να μη διαταραχθούν.
Ωστόσο, όπως αναφέρει, με δεδομένο ότι οι τιμές χονδρεμπορικής ρεύματος τον Φεβρουάριο ήταν στα 211.71 ευρώ/MWh και τον Μάρτιο (μέχρι στιγμής) στα 322 ευρώ/MWh, οι επιβαρύνσεις στα τιμολόγια θα είναι πολύ μεγάλες, οπότε θα χρειαστεί να αυξηθούν τα ποσά των επιδοτήσεων πάνω από τα 350 εκατ. ευρώ που διατέθηκαν τον προηγούμενο μήνα για να ελαφρυνθούν τα τιμολόγια. «Αν συμβεί αυτό, το ΤΕΜ αντέχει έως και τον Απρίλιο και για τη συνέχιση των μέτρων στήριξης τους επόμενους μήνες θα πρέπει να αναζητηθούν πόροι από τον κρατικό προϋπολογισμό» σημειώνει.
Αυξηση ποσών
Τις επόμενες ημέρες, όπως προανήγγειλε ο Πρωθυπουργός, θα ανακοινωθούν νέα μέτρα στήριξης των νοικοκυριών και θα δρομολογηθεί ένα πρόσθετο πρόγραμμα, αξιοποιώντας εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους. Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, πιθανώς θα αυξηθούν οι επιδοτήσεις σε αγρότες και επιχειρήσεις καλύπτοντας ίσως και το 75% του αυξημένου κόστους (αντί το 50%).
Μια επιχείρηση σήμερα φτάνει να πληρώνει, με μέση χονδρεμπορική ρεύματος Μαρτίου στα 322 ευρώ/ΜWh, πέντε φορές πάνω το ρεύμα σε σύγκριση με έναν χρόνο πριν (μέση τιμή Μαρτίου 2021 στα 57,65 ευρώ/ΜWh). Επίσης, αναμένεται να περιληφθούν και μέτρα για τις τιμές των καυσίμων (οι πρατηριούχοι ζητούν μείωση των Ειδικών Φόρων Κατανάλωσης), καθώς ο πανελλαδικός μέσος όρος της βενζίνης ξεπέρασε την περασμένη Τετάρτη τα 2 ευρώ/λίτρο, το ντίζελ κίνησης τα 1,88 ευρώ, ενώ το πετρέλαιο θέρμανσης έφτασε τα 1,555 ευρώ, αυξημένο κατά 45% σε σύγκριση με πέρυσι.
Ακριβότερα 8% έως 12% πωλείται το ψωμί
Η ρωσική εισβολή έχει φέρει τα πάνω κάτω στον εφοδιασμό από τη Μαύρη Θάλασσα και ο φόβος για αυξήσεις στο ψωμί, αλλά και σε άλλα βασικά προϊόντα διατροφής είναι έκδηλος. Αυτή τη στιγμή η τιμή στο μαλακό σιτάρι βρίσκεται στο υψηλότερο επίπεδό της από το 2008, στα 400 ευρώ/τόνος, οι τιμές του καλαμποκιού καταγράφουν υψηλό 10ετίας, ενώ ρεκόρ ανόδου σημειώνουν και οι τιμές στο σογιέλαιο και στο φοινικέλαιο. Να σημειωθεί ότι η τιμή του ψωμιού από τον Σεπτέμβριο έχει αυξηθεί από 8% έως 12%. Ενδεχομένως το επόμενο διάστημα να «ανέβει» ακόμη ένα 10%, ενώ αυξήσεις θα δούμε και στα κουλούρια, τα σάντουιτς κ.λπ.
