Την περασμένη Τετάρτη το απόγευμα η Ολγα Πόλοτσκα, μια λαμπρή επιστήμονας – για την ακρίβεια γλωσσολόγος -, διευθύντρια του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών της Ουκρανίας, βρισκόταν στο γραφείο της στο Κίεβο. Οχι για να συντονίσει τα νέα ερευνητικά προγράμματα της χώρας, όπως έκανε καθημερινά μέχρι και πριν από μία εβδομάδα, αφού κάθε επιστημονική δραστηριότητα στην Ουκρανία έχει «θαφτεί» στα συντρίμμια του πολέμου. Αλλά για να προσπαθήσει να επικοινωνήσει με τους συνεργάτες της, να δει αν ζουν, αν χρειάζονται βοήθεια – κάποιοι εξ αυτών έχουν πάρει τα όπλα προκειμένου να υπερασπιστούν τη χώρα τους, άλλοι έχουν πάρει τον δρόμο της (αναγκαστικής) ξενιτιάς. Και μαζί για να προσπαθήσει μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και από ανακοινώσεις του Ιδρύματος να συσπειρώσει τη διεθνή επιστημονική κοινότητα «στη μάχη του φωτός που δεν είναι άλλο από την επιστήμη και τον πολιτισμό ενάντια στο σκοτάδι του πολέμου και της παραπληροφόρησης», όπως η ίδια χαρακτηριστικά μας είπε μέσω διαδικτυακής κλήσης που καταφέραμε να έχουμε μαζί της.
Τις νύχτες στο καταφύγιο
Μετά το γραφείο στο οποίο επιμένει να πηγαίνει – ολομόναχη σε ένα άδειο κτίριο – παρά την ασταμάτητη βοή των εκρήξεων που ακούγονται στην πόλη, «γιατί έτσι νιώθω χρήσιμη, γιατί είναι το μόνο μέρος όπου μπορώ να επικοινωνήσω με τους συναδέλφους και τους δικούς μου και να βοηθήσω στην οργάνωση του παγκόσμιου δικτύου αλληλεγγύης που έχει δημιουργηθεί για βοήθεια προς τον ουκρανικό λαό μέσα από τη συλλογή χρημάτων αλλά και ειδών πρώτης ανάγκης», η δρ Πόλοτσκα θα τρέξει στο καταφύγιο όπου θα περάσει άλλη μια άυπνη νύχτα. «Ο ύπνος είναι σχεδόν ανύπαρκτος εδώ και μία εβδομάδα. Κρυβόμαστε τις νύχτες στο καταφύγιο ενός παλιού κτιρίου στο κέντρο του Κιέβου μαζί με τον σύζυγό μου και τα δύο σκυλιά μας και είμαστε πολύ τυχεροί επειδή έχει ηλεκτρικό ρεύμα – στο καταφύγιο αυτό έρχονται και μερικοί συνάδελφοι αλλά και κάποιες οικογένειες που ζουν στο κτίριο. Χθες τη νύχτα ακούγαμε συνεχώς εκρήξεις, που όμως ήταν μακρινές, αλλά και πυροβολισμούς που έπεφταν κοντά μας. Και όταν ξημερώνει, πιάνουμε σειρά στις ουρές των σουπερμάρκετ για τρόφιμα. Ο σύζυγός μου περίμενε χθες τέσσερις ώρες σε μια ουρά για να πάρει προμήθειες».
Ο εθελοντισμός
Προμήθειες που δεν θα κρατήσει μόνο για τη δική του οικογένεια αλλά θα μοιράσει και σε όσους έχουν ανάγκη. «Δημιουργήθηκαν στο Κίεβο εθελοντικές οργανώσεις αμέσως μετά την έναρξη του πολέμου οι οποίες λειτουργούν πολύ συντονισμένα. Για παράδειγμα, εθελοντές μεταφέρουν ινσουλίνη και άλλα φάρμακα σε ανθρώπους που τα χρειάζονται. Εδώ και δύο ημέρες συμμετέχουμε και εμείς σε τέτοιες εθελοντικές οργανώσεις, όπως και πολλοί άλλοι κάτοικοι της πρωτεύουσας- είμαστε πιο ενωμένοι από ποτέ και το «εσωτερικό πικρό ανέκδοτό» μας στο Κίεβο είναι ότι ο Πούτιν μας έκανε «καλό» καθώς γίναμε όλοι μια γροθιά μέσα σε ελάχιστες ώρες. Μεταφέρουμε με αυτοκίνητα είδη πρώτης ανάγκης – τρόφιμα, ρούχα, φάρμακα – στο μετρό, όπου υπάρχουν πολλές οικογένειες με παιδιά τα οποία πεινούν και κρυώνουν. Προσπαθούμε να βοηθήσουμε και στα νοσοκομεία που έχουν βομβαρδιστεί – στα υπόγειά τους συνωστίζονται νεογέννητα, τραυματίες, μικροί ογκολογικοί ασθενείς. Σου ραγίζει την καρδιά να βλέπεις μωρά που ήλθαν στον κόσμο σε ένα υπόγειο μέσα σε βομβαρδισμούς».
Οι άνθρωποι της καρδιάς
Η 46χρονη δρ Πόλοτσκα νιώθει τυχερή που τα δικά της παιδιά είναι πλέον μεγάλα και ζουν εκτός Ουκρανίας – η 23χρονη κόρη της εργάζεται στις ΗΠΑ και ο 18χρονος γιος της σπουδάζει στην Πολωνία. Οι γονείς της όμως βρίσκονται στο Χάρκοβο, τη γενέτειρά της, όπου έζησε και δούλεψε και η ίδια μέχρι πριν από ενάμισι έτος, οπότε και μετακόμισε στο Κίεβο για να αναλάβει τα ηνία του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών. «Οι γονείς μου κρύβονται στο υπόγειο του πατρικού μου. Χθες οι βομβαρδισμοί ήταν ανηλεείς και άκουσαν έναν φοβερό κρότο στην οροφή του σπιτιού. Ηταν ένα τεράστιο κομμάτι γης που χτύπησε την οροφή εξαιτίας μιας έκρηξης. Ευτυχώς είναι ακόμη ζωντανοί».
Στο Χάρκοβο ζουν και πολλοί άλλοι άνθρωποι της καρδιάς της. «Η καλύτερή μου φίλη έχει έναν εξάχρονο γιο που είναι βαφτισιμιός μου. Δεν υπάρχει καταφύγιο στο κτίριο όπου ζουν και φοβούνται να μετακινηθούν ως το μετρό για να βρουν τη νύχτα καταφύγιο, καθώς χρειάζεται να περπατούν περί τα 20 λεπτά στους επικίνδυνους δρόμους. Ετσι έχουν αποφασίσει να περνούν τη νύχτα μέσα στο κτίριο. Στρώνουν κουβέρτες στον διάδρομο και κοιμούνται όλοι μαζί. Το εξάχρονο αυτό αγοράκι μένει ξάγρυπνο τη νύχτα και έχει ήδη μάθει να διαχωρίζει τους… ήχους του πολέμου. Ξέρει αν έχει πέσει βόμβα, αν εκπυρσοκροτούν όπλα. Ενα εξάχρονο παιδί, αντί να πηγαίνει στο σχολείο για να μάθει γράμματα, μαθαίνει τον όλεθρο» μας είπε μέσα σε αναφιλητά η δρ Πόλοτσκα.
«Εδώ είναι ο τόπος μου»
Θα σκεφτόταν να φύγει, όπως άλλοι εκατοντάδες χιλιάδες Ουκρανοί που περνούν τα σύνορα για να είναι ασφαλείς; «Οταν αυτό το σκληρό ερώτημα περνά από τη σκέψη μου, μια φωνή μέσα μου μού λέει να μείνω. Εδώ είναι ο τόπος μου, οι αγαπημένοι μου, η δουλειά μου. Θέλω να προσπαθήσω να μάθει ο υπόλοιπος κόσμος ότι είμαστε ένας λαός φιλόξενος, ευγενικός, φιλειρηνικός, εργατικός, ένας λαός με βαθιά παιδεία. Ζούμε μονιασμένοι ρωσόφονοι και Ουκρανοί, εγώ η ίδια είμαι ρωσόφωνη και δεν συνάντησα κανένα εμπόδιο στο να αναλάβω τόσο υψηλή θέση στην έρευνα στη χώρα μου. Είμαστε άνθρωποι που όπως όλοι οι άνθρωποι στον κόσμο πηγαίνουμε στο σχολείο, σπουδάζουμε, ερωτευόμαστε, κάνουμε παιδιά, προκόβουμε στην εργασία μας, ταξιδεύουμε, ονειρευόμαστε. Και θέλω να βροντοφωνάξω: γιατί να μην έχουμε τα ίδια δικαιώματα στη ζωή και στην ελευθερία με όλους τους άλλους ανθρώπους; Για αυτό βρίσκομαι στο γραφείο μου ενώ ακούω τις βόμβες να πέφτουν, ενώ φοβάμαι για τη ζωή μου. Διότι ακόμη και αν αύριο εγώ δεν θα υπάρχω πια, η φωνή μου και η φωνή των Ουκρανών, μέσα από όλους εσάς που ακούτε την αλήθεια μας, δεν θα σιγήσει…».
Εκκληση για βοήθεια από τη διεθνή επιστημονική κοινότητα
Η διεθνής ερευνητική κοινότητα πρέπει να σταθεί στο πλευρό των ουκρανών επιστημόνων, ανέφερε η δρ Πόλοτσκα. «Αυτό που ζητεί η επιστημονική κοινότητα της Ουκρανίας από τη διεθνή επιστημονική κοινότητα είναι να σταματήσουν οι συνεργασίες με ρώσους και λευκορώσους επιστήμονες καθώς και οι δημοσιεύσεις τους σε επιστημονικές επιθεωρήσεις. Οι επιστήμονες πρέπει να υπηρετούν την κοινωνία και να εναντιώνονται σε κάθε μορφή κατάχρησης εξουσίας. Διαφορετικά γίνονται συμμέτοχοι στον πόλεμο και πρέπει να αποκοπούν από τον πολιτισμένο κόσμο. Αυτό που συμβαίνει τώρα στην Ουκρανία δεν μπορεί να μείνει ατιμώρητο. Αποτελεί τη μεγαλύτερη ανθρωπιστική καταστροφή του 21ου αιώνα».
