Είναι γνωστό από παλιά ότι το πρώτο θύμα ενός πολέμου είναι η αλήθεια.
Πράγμα λογικό, αφού οι αντιμαχόμενες πλευρές διεκδικούν να «περάσουν» τη δική τους άποψη και προς το εσωτερικό των χωρών τους και προς το εξωτερικό.
Και αυτό γιατί η «εικόνα» που διαμορφώνεται για μια σύγκρουση είναι πλευρά του ίδιου του συσχετισμού δύναμης σε αυτή τη σύγκρουση.
Άλλωστε, οι σύγχρονοι στρατοί εδώ και δεκαετίες περιλαμβάνουν και «ψυχολογικές επιχειρήσεις» – και η προπαγάνδα παίζει κομβικό ρόλο σε αυτές.
Και δεν υπάρχει χώρα που συμμετείχε σε πόλεμο τα τελευταία χρόνια που να μην χρησιμοποίησε και μέσα προπαγάνδας.
Εδώ είχαμε ακόμη και περιπτώσεις όπου συνειδητά παρουσιάστηκαν στοιχεία που δεν έστεκαν για να δικαιολογηθούν μεγάλες πολεμικές επεμβάσεις: δύσκολα μπορεί κανείς να ξεχάσει τα «όπλα μαζικής καταστροφής» που ήταν η βασική δικαιολογία για τον πόλεμο στο Ιράκ το 2003, και τα οποία τελικά απλώς δεν υπήρχαν.
Αυτό συμβαίνει και στον πόλεμο στην Ουκρανία.
Δεν έχω καμιά αμφιβολία ότι η Ρωσία επιδίδεται σε εκτεταμένη προπαγάνδα σε σχέση με την Ουκρανία και την εισβολή της σε αυτή και ότι σε αυτή την κατεύθυνση χρησιμοποιεί, μέσα ενημέρωσης που ελέγχει.
Δεν έχω, όμως, και καμιά αμφιβολία ότι και η «Δύση» αυτή τη στιγμή ενδιαφέρεται πάρα πολύ να περάσει ένα ορισμένο «αφήγημα» για να δικαιολογήσει τον τρόπο που έχει εμπλακεί στη σύγκρουση.
Απέναντι σε όλα αυτά χρειάζεται πραγματικά μια μάχη για να μπορέσει κανείς να προσφέρει στοιχειωδώς αντικειμενική ενημέρωση.
Και το τελευταίο πράγμα που χρειάζεται κανείς είναι να υπάρχει επιπλέον και λογοκρισία.
Γι’ αυτό και αδυνατώ να καταλάβω τι νόημα έχει να απαγορεύονται μέσα ενημέρωσης ή να κόβεται η πρόσβαση σε ιστοσελίδες επειδή «κάνουν προπαγάνδα».
Κάποιες φορές ο μόνος τρόπος για να σχηματίσει κανείς γνώμη είναι ακριβώς να έχει πρόσβαση ακόμη και στις αντικρουόμενες εκδοχές προπαγάνδας.
Γιατί μια τέτοια πρόσβαση, σε συνδυασμό με ανταποκρίσεις, ανεξάρτητες πηγές και αναλύσεις, μπορεί να επιτρέψει στοιχειωδώς να σχηματίσεις μια εικόνα. Αλλά και γιατί σε μια σύγκρουση, όπως είναι ο πόλεμος, είναι σημαντικό να μπορείς να δεις τις «συγκρουόμενες αλήθειες» που υπάρχουν.
Διαφορετικά, δεν αποφεύγεις την προπαγάνδα. Απλώς, χωρίς να το καταλαβαίνεις ίσως, διαλέγεις μία εκδοχή προπαγάνδας.
Σήμερα έχουμε να κάνουμε με έναν πόλεμο που αποτελεί την πρώτη σελίδα μιας νέας εποχής στην Ευρώπη.
Η ανάγκη για κριτική σκέψη, για αποφυγή εύκολης λήψης θέσης, για ανάλυση και για ορθολογική προσέγγιση είναι περισσότερο παρά ποτέ αναγκαία.
Αυτό, όμως, σημαίνει πρόσβαση σε όλες τις πηγές ενημέρωσης και όχι τεχνητούς φραγμούς, διεκδίκηση του δικαιώματος των ανταποκριτών και δημοσιογράφων να κάνουν τη δουλειά τους με ασφάλεια και χωρίς απειλές, προσπάθεια για πολύπλευρη και πολυφωνική ενημέρωση, χωρίς περιττές «στρατεύσεις» και μονομέρειες.
Και αυτό ακριβώς προσπαθούμε να κάνουμε στο in.
