«Είμαι απαισιόδοξος για το μέλλον», λέει στο πρακτορείο AFP ο 20χρονος φοιτητής ιατρικής στην Άγκυρα, Γιουσούφ Ζίγια Γκιουλέρ.
Είναι ένας από τα σχεδόν επτά εκατομμύρια νέους Τούρκους που δεν έχουν άλλη εικόνα από την χώρα τους, πέρα από αυτή υπό την πολιτική ηγεμονία του ισλαμοσυντηρητικού κόμματος AKP.
Όταν ανέλαβε τα ηνία της εξουσίας, ο Ταγίπ Ερντογάν υποσχόταν ότι θα εκσυγχρόνιζε την οικονομία και το κράτος. Το «θαύμα» ωστόσο δεν κράτησε για πολύ…
Μια 20ετία μετά, ο πληθωρισμός καλπάζει (πάνω από 54%, σε υψηλό 20ετίας) και ο ίδιος ηγείται ενός προσωποποιημένου καθεστώτος, με «μανδύα» προεδρικής δημοκρατίας.
Τα πεπραγμένα του μοιραία θα κριθούν στις επόμενες εκλογές, βουλευτικές και προεδρικές. Κανονικά, έχουν προγραμματιστεί για το 2023.
Δεν θα είναι η πρώτη φορά που θα είναι αμφίρροπες. Θεωρούνται ωστόσο κομβικές.
Πολιτικά και προσωπικά για τον 68χρονο Τούρκο πρόεδρο έχουν τεράστια σημασία, δεδομένου ότι η επόμενη χρονιά σηματοδοτεί την εκατοστή επέτειο από την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας.
O ίδιος φιλοδοξεί να επισκιάσει ιστορικά τον ιδρυτή της, Κεμάλ Ατατούρκ, στέλνοντας οριστικά τον κοσμικό χαρακτήρα της γείτονος στο «χρονοντούλαπο» της Ιστορίας.
Απέναντί του όμως έχει πλέον μια συνασπισμένη αντιπολίτευση.
Και για να το πετύχει, θα πρέπει -το λιγότερο- να κερδίσει «την καρδιά και το μυαλό» δύο κρίσιμων και αριθμητικά μεγάλων ομάδων ψηφοφόρων.
Των αναποφάσιστων και αυτών που θα ασκήσουν πρώτη φορά το εκλογικό δικαίωμά τους.
Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δεν αφήνουν στον Τούρκο πρόεδρος πολλά περιθώρια αισιοδοξίας.
Η απογοήτευση της Gen Z
Στις επόμενες εκλογές στην Τουρκία -όποτε τελικά αυτές γίνουν- το 15% του εκλογικού σώματος θα είναι νέοι, ηλικίας 18 έως 25 ετών.
Στη συντριπτική πλειονότητα δηλώνουν απογοητευμένοι από την κυβέρνηση και τη δεινή οικονομική κατάσταση της χώρας, την ανεργία, το εκπαιδευτικό σύστημα, τη συστηματική παραβίαση του κράτους δικαίου, τον νεποτισμό και τη διαφθορά.
Η τελευταία δημοσκόπηση που έγινε για λογαριασμό του γερμανικού ιδρύματος KAS από το Δρ. Αλί Τσααλάρ του Πανεπιστημίου Χατζέτεπε της Άγκυρας δείχνει το 62,5% των νέων στην Τουρκία δηλώνει εν γένει δυσαρέσκεια για την πολιτική της κυβέρνησης Ερντογάν.
Το 48% ανέφερε μάλιστα ότι «ουδέποτε εμπιστεύτηκε» τον Τούρκο πρόεδρο, ο οποίος δείχνει να χάνει τη νεολαία.
Περισσότερο από το ένα τρίτο των ερωτηθέντων τον θεωρεί προσωπικά υπεύθυνο για τα διογκούμενα προβλήματα στη χώρα.
Περίπου άλλο τόσο (38,9%) ωστόσο θεωρεί την αντιπολίτευση επίσης υπεύθυνη, στον βαθμό που της αναλογεί.
Στο ερώτημα ποιον ηγέτη θαυμάζουν και εκτιμούν περισσότερο μεταξύ των υφιστάμενων πολιτικών αρχηγών, κερδίζει ο «κανείς» με 20,1%.
Στη δεύτερη θέση είναι ο Τούρκος πρόεδρος, με μόλις 16,8%.
Κληθέντες να επιλέξουν κάποιον άλλο πολιτικό, που δεν περιλαμβάνεται στην παραπάνω λίστα, σχεδόν το αντίστοιχο ποσοστό (16,3%) δήλωσε ότι προτιμά τον Μανσούρ Γιαβάς: τον κεμαλιστή δήμαρχο της Άγκυρας και πιθανό αντίπαλο του Ερντογάν τις επόμενες προεδρικές εκλογές.
Μια γενιά σε σταυροδρόμι
Κατά τα λοιπά, η αμφισβήτηση των θεσμών από τους νέους είναι ευρεία. Μόλις το 19,4% δηλώνει ότι εμπιστεύεται την προεδρία και 11,9% το εγχώριο δικαστικό σύστημα.
Συνολικά, οι πολιτικοί, τα πολιτικά κόμματα και οι δημοσιογράφοι δεν τυγχάνουν εκτίμησης (3,7%, 4,4% και 6,9% θετικής γνώμης αντίστοιχα), σε αντίθεση με τους επιστήμονες (70,3%), αλλά και τους στρατιωτικούς (61,8%), που μνημονεύονται ως αξιόπιστοι θεσμοί.
Όχι τυχαία, το 62,8% των νέων δηλώνει απαισιόδοξο για το μέλλον της Τουρκίας. Το 35,2% θεωρεί ότι δεν υπάρχει καμία ελπίδα.
Πάνω από 7 στους 10 (72,9%) θέλουν να ζήσουν σε άλλη χώρα, εάν τους δοθεί η δυνατότητα.
Οι βασικότεροι λόγοι που επικαλούνται είναι η ποιότητα ζωής, η κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η ελευθερία.
Αποκαλύπτοντας το χάσμα αντίληψης με τις μεγαλύτερες γενιές, η συντριπτική πλειοψηφία (80%) στηρίζει την ισότητα των φίλων. Το 92,3% χαρακτηρίζει «εντελώς φυσιολογικές» τις προγαμιαίες σχέσεις.
Κι αν και τα τρία τέταρτα (70,5%) θεωρούν σημαντική τη μουσουλμανική θρησκεία, μόνο το 29,8% δηλώνουν «ευσεβείς».
Κοινή πεποίθηση πλέον αποτελεί ότι η απήχηση του κυβερνώντος κόμματος στην τουρκική νεολαία θα συνεχίσει να συρρικνώνεται, εκτιμά η Άιτσα Αλεμνταρόγλου, αναπληρώτρια διευθύντρια του Προγράμματος για την Τουρκία στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ.
«Η σημερινή δεινή οικονομική κατάσταση», σχολιάζει, «θα διευρύνει το χάσμα μεταξύ του τι μπορεί να προσφέρει (το AKP) και του τι θέλουν οι νέοι».
Και όχι μόνο αυτοί…
Αποξένωση των ψηφοφόρων
Τελευταία πανεθνική έρευνα του ινστιτούτου δημοσκοπήσεων Turkiye Raporu καταδεικνύει ότι σημαντική μερίδα των σημερινών αναποφάσιστων ψηφοφόρων αποτελούν άτομα που γεννήθηκαν μεταξύ 1980-1999.
Τουτέστιν, ανήκουν στην ακριβώς προηγούμενη της Gen Z γενιάς.
Πρόκειται για μια ηλικιακή ομάδα που αποτελεί σημαντική κατηγορία εκλογών, επισημαίνει ο δημοσκόπος Μουράτ Γκεζίτζι στην εφημερίδα Sozcu. Αριθμεί «18,4 εκατομμύρια ανθρώπους», εξηγεί, «αντιστοιχώντας στο 32,6% του εκλογικού σώματος».
Η δυσαρέσκειά τους πηγάζει προφανώς από το γεγονός ότι, ενώ βρίσκονται στην πλέον παραγωγική φάση της ζωής τους, νιώθουν την οικονομική κρίση στο «πετσί» τους.
Στην έκθεση Μαρτίου του Turkiye Raporu, το 60% των ερωτηθέντων αναφέρει ότι δεν μπορεί πλέον να καλύψει τα μηνιαία έξοδα.
Το 27% το καταφέρνει μετά βίας. Από το υπόλοιπο 13%, μόλις ένα 6% δήλωσε ότι είχε τη δυνατότητα να βάλει λίγα χρήματα στην άκρη.
Σύμφωνα με τον Δείκτη Καλύτερης Ζωής του ΟΟΣΑ , η Τουρκία κατατάσσεται κάτω από το μέσο όρο ως προς το εισόδημα, την υγειονομική περίθαλψη, τις κοινωνικές σχέσεις, την εκπαίδευση και τις δεξιότητες, την προσωπική ευημερία, την ισορροπία επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, τη στέγαση και την προσωπική ασφάλεια.
Καταλαμβάνει, δε, την 107η θέση σε σύνολο 177 χωρών στη φετινή έκθεση «Δείκτης Οικονομικής Ελευθερίας» του Ιδρύματος Heritage, υποχωρώντας κατά 31 θέσεις από πέρυσι.
Αιτία: ο αυξανόμενος πληθωρισμός και η αστάθεια της καταρρέουσας τουρκικής λίρας.
Πλέον, μεγάλο ποσοστό των ψηφοφόρων που δηλώνουν αναποφάσιστοι είναι παλιοί υποστηρικτές του AKP και του Ερντογάν, λέει στους Financial Times ο διευθυντής του Turkiye Raporu, Τζαν Σέλτσουκι.
Ορισμένοι μπορεί να επιλέξουν να μείνουν στο σπίτι την ημέρα των εκλογών, κάτι που θα μπορούσε να λειτουργήσει υπέρ της αντιπολίτευσης, αναφέρει.
Κάτι τέτοιο ωστόσο, παρατηρεί, θα σήμαινε ουσιαστικά ότι οι πολιτικοί αντίπαλοι του Ερντογάν θα έχουν αποτύχει να τους πείσουν με τις δικές τους προτάσεις.
