Η ανησυχία για τους Ελληνες, πολίτες και ομογενείς, που βρίσκονται στην Ουκρανία κορυφώθηκε τις προηγούμενες ημέρες λόγω της έντασης των εχθροπραξιών εξαιτίας της ρωσικής εισβολής. Το πρωί της περασμένης Πέμπτης 3 Μαρτίου πραγματοποιήθηκε τηλεδιάσκεψη υπό τον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Δένδια με βασικό αντικείμενο την εξέλιξη της επιχείρησης «Νόστος 3», καθώς η ελληνική διπλωματία κλήθηκε να λάβει κρίσιμες αποφάσεις.
Πυρά στο κομβόι της Μαριούπολης
Η επιχείρηση εκκένωσης 82 Ελλήνων (πολιτών, ομογενών, δημοσιογράφων) από τη Μαριούπολη είχε ξεκινήσει την προηγούμενη ημέρα με επικεφαλής τον πρέσβη Φραγκίσκο Κωστελλένο. Μετά από ένα δύσκολο ταξίδι και σοβαρά προβλήματα ασφαλείας (κάποια αυτοκίνητα δέχθηκαν πυρά χωρίς ευτυχώς να υπάρξουν τραυματίες) η πομπή έφτασε στη Ζαπορίζια όπου και διανυκτέρευσε. Αφότου ολοκληρώθηκε η τηλεδιάσκεψη της Πέμπτης, το ελληνικό κομβόι συνέχισε την πορεία του προς τη Μολδαβία, όπου τους περίμενε η πρέσβης της Ελλάδας στο Βουκουρέστι Σοφία Γραμματά.
Η εκκένωση Ελλήνων αποφασίστηκε μετά την επιδείνωση της κατάστασης ασφαλείας στη Μαριούπολη. Στο πλαίσιο αυτό, το Γενικό Προξενείο προ ημερών άλλαξε προσωρινά τοποθεσία, παραμένοντας ωστόσο εντός πόλεως. Ο πρόξενος Μανώλης Ανδρουλάκης παραμένει στο πόστο του και το προξενείο συνεχίζει να προσφέρει τις υπηρεσίες του στους Ελληνες. Κανονικά λειτουργεί και το Γενικό Προξενείο της Οδησσού υπό τον Δημήτρη Δόχτση. Οπως είναι σε θέση να γνωρίζει «Το Βήμα», υπάρχουν περί τα 50 αιτήματα για απομάκρυνση συμπατριωτών μας από την ευρύτερη περιοχή. Τα αιτήματα αφορούν τόσο Ελληνες που βρίσκονται στην Οδησσό όσο και έλληνες ναυτικούς που βρίσκονται σε λιμάνια πλησίον της πόλης.Μέχρι την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές δεν υπήρξαν σκέψεις για αποχώρηση των δύο ελλήνων προξένων, στους οποίους ο κ. Δένδιας εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του. Βέβαια, στο υπουργείο Εξωτερικών γνωρίζουν πως σε περίπτωση κατάληψης της Μαριούπολης και της Οδησσού, μεταξύ των Ελλήνων που θα είναι εγκλωβισμένοι θα είναι και οι δύο διπλωμάτες και θα τεθούν κρίσιμα διλήμματα. Σημειώνεται ότι ήδη υπάρχουν Ελληνες που είναι εγκλωβισμένοι τόσο στο Νικολάγεφ όσο και στη Χερσώνα, με την τελευταία να τελεί πλέον υπό ρωσική κατοχή.
«Το Βήμα» συνομίλησε με τον κ. Δόχτση στην Οδησσό. Την ώρα της επικοινωνίας ακούγονταν σειρήνες, ενώ την ίδια μέρα είχε χρειαστεί ο ίδιος και το προσωπικό του προξενείου να κρυφτούν στο καταφύγιο. Παρ’ όλα αυτά, ο έλληνας πρόξενος ήταν απόλυτα ψύχραιμος. «Το πάμε μέρα με τη μέρα» μας λέει, υπογραμμίζοντας ότι το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών έχει διαχειριστεί υπεύθυνα την κρίση.
Η Ελλάδα είναι η μόνη από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης και του ΝΑΤΟ που διατηρεί ανοικτή τη διπλωματική της αποστολή στην Οδησσό. Πριν από τον πόλεμο επρόκειτο για μια κοσμοπολίτικη πόλη, με πολλές εθνικότητες και κύρια απασχόληση τον τουρισμό και τη ναυτιλία. Πλέον, ο κόσμος δεν κυκλοφορεί και αγωνιά για το πότε ο πόλεμος θα περάσει το «κατώφλι» του.
Η δεύτερη πατρίδα και τα κότσια Ζελένσκι
Ο επιχειρηματίας Βασίλης Μπούμπουρας δεν εγκατέλειψε την Οδησσό. Παρέμεινε στην πόλη μαζί με τον πατέρα του (επίτιμο πρόξενο της Ελλάδας στη Χερσώνα) και τον αδερφό του. «Η Ουκρανία έγινε για εμάς δεύτερη πατρίδα. Δεν υπήρχε σκέψη να την εγκαταλείψουμε» σημειώνει ο ίδιος στο «Βήμα».
Για να είναι σίγουρος για την ασφάλεια της συζύγου και των παιδιών του, τους έστειλε στην Ελλάδα. «Εχουμε πολλά να κάνουμε για να βοηθήσουμε τον κόσμο εδώ» προσθέτει. Οπως περιγράφει, όσοι έμειναν στην πόλη κάνουν πολεμικές προεργασίες, εξοπλίζοντας υπόγεια, χτίζοντας οχυρά και συγκεντρώνοντας τρόφιμα. «Τη μια εβδομάδα χτίζεις ουρανοξύστες, την άλλη οχυρά» λέει αστειευόμενος. Στη συνέχεια το χαμόγελο σβήνει. «Είναι στιγμές που ζεις πράγματα που έβλεπες σε ταινίες και λες «είναι δυνατόν;». «Και όμως είναι δυνατόν». Ζώντας στην Ουκρανία 14 χρόνια, τονίζει ότι δεν γίνονταν διακρίσεις μεταξύ των εθνικοτήτων, ενώ δηλώνει ενθουσιασμένος με την αντίσταση των Ουκρανών. «Κρατάει ο κόσμος εδώ. Με παίρνουν τηλέφωνο άνθρωποι και μου λένε «βρείτε μας όπλα να πολεμήσουμε». Δεν το περίμενα. Κάπως έτσι δημιουργούνται τα έθνη» λέει. Και όπως παραδέχεται, αναφερόμενος στον ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, «παρότι δεν τον πήγαινα πριν από τον πόλεμο, έχει κότσια. Πλέον», συνεχίζει, «ο Ζελένσκι έχει 100% τη στήριξη όλων στην Ουκρανία. Η Ουκρανία θα γίνει πιο δυνατή ό,τι και αν γίνει. Η ιστορία δεν γυρίζει πίσω».
ΚΙΕΒΟ, Εκλεισαν πρεσβείες, πήραν και τις σημαίες
Την Παρασκευή 25 Φεβρουαρίου η ελληνική πρεσβεία στο Κίεβο ανέστειλε τη λειτουργία της. Ο πρέσβης Βασίλης Μπορνόβας και άλλα 11 άτομα (προσωπικό της πρεσβείας και δημοσιογράφοι) αποχώρησαν οδικώς προς τη Μολδαβία και εν συνεχεία κατευθύνθηκαν στην Ελλάδα.
Από τις 11 Φεβρουαρίου του ίδιου μήνα, οι διπλωματικές αποστολές των ΗΠΑ, Βρετανίας, Καναδά (και άλλων χωρών) είχαν αποχωρήσει από το Κίεβο. Είναι ενδεικτικό, δε, ότι οι Αμερικανοί πήραν μαζί και τη σημαία τους. Μια εικόνα που στους παλαιότερους θύμισε την αμερικανική αποχώρηση από τη Σαϊγκόν και στους νεότερους την πρόσφατη αμερικανική αποχώρηση από το Αφγανιστάν.
Μετά την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, η κατάσταση ασφαλείας στο Κίεβο ήταν δύσκολη. Σύμφωνα με ανθρώπους που ήταν στην πόλη, αφότου μοιράστηκαν όπλα, ακούγονταν πυροβολισμοί, φτιάχνονταν μολότοφ. Η διπλωματία είχε ηττηθεί και ξεκινούσε ο πόλεμος.
Οι επιτελείς της ελληνικής πρεσβείας επικοινώνησαν με το υπουργείο Εξωτερικών και αποφασίστηκε το κλείσιμο της πρεσβείας και η αποχώρηση των Ελλήνων. Πριν αποχωρήσουν από το Κίεβο, οι επιτελείς έκαναν τα απαραίτητα: κατέστρεψαν όλα τα απόρρητα έγγραφα, αφαίρεσαν τους σκληρούς δίσκους και μετέφεραν τα χρήματα που υπήρχαν.
Ψυχρό κλίμα στις ελληνο-ρωσικές σχέσεις
Ψυχρό είναι, ξανά, το κλίμα στις ελληνορωσικές σχέσεις. Ο θάνατος ελλήνων ομογενών από ρωσικούς βομβαρδισμούς, η προκλητική ανακοίνωση της ρωσικής πρεσβείας στην Αθήνα που έκανε λόγο για «παπαγάλους» ενώ απευθυνόταν σε πολιτική και πολιτειακή ηγεσία προκάλεσαν έντονη ενόχληση. Η απόφαση της Ελλάδας να ενισχύσει με στρατιωτικό υλικό την Ουκρανία φαίνεται ότι επιδείνωσε το κλίμα. Αργά το απόγευμα της Πέμπτης, η ρωσική πρεσβεία με ανάρτησή της στο Twitter προειδοποίησε τους ρώσους πολίτες που βρίσκονται στην Ελλάδα και ιδιαίτερα τους τουρίστες να λαμβάνουν τα μέτρα τους και να αποφεύγουν αχρείαστες μετακινήσεις καθώς «κινδυνεύει η ασφάλειά τους εξαιτίας της χωρίς προηγούμενο αντιρωσικής ρητορικής από ορισμένους έλληνες αξιωματούχους και την προπαγάνδα των ελληνικών μέσων ενημέρωσης εναντίον της Ρωσίας». Στο υπουργείο Εξωτερικών επιχειρούν να διαχειριστούν τις πιθανές συνέπειες του κακού κλίματος στις ελληνορωσικές σχέσεις. «Οι Ρώσοι δεν ξεχνούν. Κάποια στιγμή θα έχουν στοχευμένα αντίμετρα στην Ελλάδα, ενδεχομένως οικονομικά» υπογράμμισε στο «Βήμα» άριστα ενημερωμένη πηγή. Την ίδια στιγμή, ο ρωσικός οργανισμός τουρισμού συνέστησε σε τουριστικούς πράκτορες να σταματήσουν την προσφορά πακέτων σε χώρες που επέβαλαν κυρώσεις και σε όσους έχουν κλείσει διακοπές σε αυτές τις χώρες να προσφερθούν πακέτα σε Τουρκία, ΗΑΕ, Ινδία που δεν συμμετέχουν στις κυρώσεις.
Ανθρωποι με γνώση πραγμάτων σημείωναν ότι κατά την επίδοση του τρίτου διαβήματος στον πρέσβη της Ρωσίας, Αντρέι Μασλόφ, ο τελευταίος ήρθε σε ιδιαίτερα αμήχανη θέση.
Ωστόσο, σε ενημέρωση που παρείχε ο κ. Μασλόφ σε δημοσιογράφους την περασμένη Πέμπτη δεν φάνηκε προβληματισμένος ή μετανιωμένος για το περιεχόμενο της ρωσικής ανακοίνωσης που προκάλεσε αντιδράσεις. Μάλιστα, μεταξύ άλλων, ανέφερε ότι «δεν σχολιάζω τις δηλώσεις του έλληνα πρωθυπουργού στη Βουλή για να μη διαταράξω περαιτέρω τις διμερείς μας σχέσεις». Εκτίμησε δε ότι οι ελληνορωσικές σχέσεις θα αποκατασταθούν στο μέλλον, αν και «η πορεία αυτή θα είναι χρονοβόρα».
