Σίγουρα το ακούσατε, γιατί ειπώθηκε σε κάθε τηλεοπτική ή ραδιοφωνική εκπομπή από τις πολλές που, ευτυχώς, γίνονται τα τελευταία 24ωρα για τον πόλεμο στην Ουκρανία. «Σε κάθε πόλεμο, το πρώτο θύμα είναι η αλήθεια». Αφήνοντας κατά μέρος τις διάφορες εκδοχές για την πατρότητα της φράσης, αυτό που παρακολουθούμε κολλημένοι μπροστά στις οθόνες μας όλες αυτές τις ημέρες είναι η εφαρμογή του ρητού στην εποχή του Διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία είναι στην πραγματικότητα ο πρώτος πόλεμος της νέας ψηφιακής εποχής. Σχεδόν όλοι έχουμε πρόσβαση στο Διαδίκτυο και οι περισσότεροι διατηρούμε προφίλ στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης.
Τριάντα ένα χρόνια μετά από εκείνον τον Ιανουάριο και το ξημέρωμα της 17ης ημέρας του, που έφερε τον πρώτο πόλεμο στην Ιστορία σε ζωντανή μετάδοση, οι πολίτες αυτή τη φορά δεν περιμένουμε από την τηλεόραση και το ραδιόφωνο να μας δώσει τα νέα. Καθένας από εμάς έχει στις άκρες των δακτύλων του έναν καταιγισμό εικόνων και μηνυμάτων. Αφιλτράριστες και ανεπιβεβαίωτης εγκυρότητας, φωτογραφίες από καμένα σπίτια και απανθρακωμένα σώματα εμφανίζονται μπροστά μας και αναλόγως των κατά καιρούς προτιμήσεών μας, ζούμε τον πόλεμο ο καθένας στο δικό του echo chamber. Το menu είναι ανεξάντλητο: Ο κάθε χρήστης μπορεί να επιλέξει την επιθυμητή εκδοχή, την επιθυμητή «πραγματικότητα». Είσαι με τους Ουκρανούς; Γκουγκλάρεις «Φιδονήσι» και υποκλίνεσαι μπροστά στον ηρωισμό των 13 στρατιωτών που έπεσαν ατρόμητοι από τα όπλα των εχθρών, αφού πρώτα τους προέτρεψαν να πάνε να γ… Αν πάλι, είσαι με τους άλλους, δεν έχεις παρά να προτιμήσεις τις φωτό που κατά τη Μόσχα δείχνουν τους στρατιώτες του νησιού που παραδόθηκαν και αιχμαλωτίστηκαν.
Και τίποτε δεν σταματά εκεί. Το like είναι μόνον η αρχή, γιατί στην εποχή των social media ο χρήστης παύει να είναι απλώς παρατηρητής ή αναγνώστης. Γίνεται με τη σειρά του «κομιστής». «Ενημερώνεται» και «ενημερώνει» ως κρίκος σε μια αλυσίδα άλλοτε αλήθειας και ευαισθητοποίησης και άλλοτε προπαγάνδας.
Και κάπως έτσι, τα αντίπαλα μέρη μαζί με τις δυνάμεις τους στα μέτωπα, χτίζουν και δύο παγκόσμιους ψηφιακούς στρατούς που ξιφουλκούν στον κυβερνοχώρο. Κάθε πλευρά αναμετριέται με την άλλη, προσπαθώντας να συντηρήσει τη δική της αφήγηση και ο νικητής καταφέρνει τελικά να κερδίσει την παγκόσμια κοινή γνώμη.
Ποτέ πριν στην Ιστορία, κάθε ένας από εμάς δεν είχε τόση δύναμη. Και ποτέ πριν, η προπαγάνδα δεν έβρισκε τόσο πρόθυμη καύσιμη ύλη.
Αν ως τώρα λέγαμε πως οι πόλεμοι κρίνονται στο πεδίο και στα τραπέζια των διαπραγματεύσεων, ίσως τώρα θα πρέπει να προσθέσουμε στη λίστα και τα πληκτρολόγιά μας.
