Θα πρέπει να κατέχει κανείς καλά τον χάρτη της Ευρώπης ή να θυμάται ότι η διεύρυνση του 2004 περιλάμβανε πολύ περισσότερες χώρες από την Κύπρο για να γνωρίζει ότι η Μάλτα είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Διαφορετικά, θα αναρωτιέται από πού κι ως πού πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι από τον περασμένο Ιανουάριο μια Μαλτέζα με ιταλικό όνομα. Και πάλι, όμως, θα κάνει λάθος, γιατί η Ρομπέρτα Μέτσολα, αν και ακούγεται βέρα Ιταλίδα, έχει στην πραγματικότητα φινλανδικό επώνυμο – αυτό του συζύγου της Ούκο Μέτσολα. Κατά μία έννοια η 43χρονη βουλευτής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) είναι ο κατάλληλος άνθρωπος στην κατάλληλη θέση: μια εκπρόσωπος της μικρότερης χώρας της Ευρωπαϊκής Ενωσης ως επικεφαλής του δημοκρατικότερου θεσμού της προσωποποιεί τη μείξη και την αλληλεπίδραση των πολιτισμών της.

Γεννημένη μεταξύ των 516.000 νησιωτών συμπατριωτών της στις 18 Ιανουαρίου 1979, η Ρομπέρτα Τεντέσκο Τρίκας, όπως είναι το οικογενειακό της όνομα (άλλη μια απόδειξη διαπολιτισμικότητας, μια και «Tedeschi» αποκαλούνται στα ιταλικά οι Γερμανοί, με το επίθετο να δηλώνει εθνική καταγωγή), σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο της Μάλτας και στο Κολέγιο της Ευρώπης στην Μπριζ, από όπου αποφοίτησε το έτος της εισόδου της χώρας της στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Την ίδια χρονιά υπήρξε υποψήφια στις ευρωεκλογές με το κεντροδεξιό Εθνικιστικό Κόμμα και απέτυχε. Το ίδιο συνέβη και το 2009, όταν μάλιστα στη Φινλανδία έκανε το ίδιο και ο σύζυγός της, καθιστώντας τους το πρώτο παντρεμένο ζεύγος που συμμετείχε στις ευρωεκλογές από δύο διαφορετικά κράτη-μέλη. Το ρόδι η Ρομπέρτα το έσπασε την τρίτη φορά, όταν κέρδισε σε μια αναπληρωματική εκλογή το 2013. Εκτοτε, η άνοδός της στους κόλπους του ΕΛΚ υπήρξε ταχύτατη, με αποτέλεσμα τον Νοέμβριο του 2020 να εκλεγεί πρώτη αντιπρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου.

Πολλοί ίσως να θεωρήσουν αυτή τη σταδιοδρομία ως την τυπική εξέλιξη ενός τυπικού μέλους της τάξης των ευρωκρατών: από λίγους, για λίγους, με τους λίγους. Το αλισβερίσι της συμφωνίας που προηγήθηκε της εφετινής εκλογής της είναι αναμφισβήτητο – οι Σοσιαλδημοκράτες την «αντάλλαξαν» με πέντε θέσεις αντιπροέδρων και την προεδρία της συνέλευσης των προέδρων που συντονίζει τα κοινοβουλετικά πάνελ. Η Μέτσολα ωστόσο δεν φαίνεται απλή καλλιέργεια των αδιαφανών μηχανισμών. Δηλώνει φανατική αναγνώστρια του Σαίξπηρ, συνειδητή μαγείρισσα («πειραματίζομαι με διάφορα υλικά και δοκιμάζω συνταγές από όλον τον κόσμο») και αν το σπίτι της καιγόταν, αφού πρώτα βεβαιωνόταν ότι όλοι ήταν ασφαλείς, θα πάσχιζε να σώσει τις ζωγραφιές των τεσσάρων υιών της. Πολιτικά, περιγράφεται από συναδέλφους της ως «ευφραδής», «φιλόδοξη», «αποφασιστική» και επιπλέον θεωρείται ικανή γεφυροποιός μεταξύ των αντίπαλων παρατάξεων. Δεν μασάει όμως τα λόγια της. Το 2019, καθώς η δολοφονία της δημοσιογράφου Ντάφνε Καρουάνα Γκαλίτσια, που συμμετείχε στην ομάδα που αποκάλυψε τα Panama Papers και ερευνούσε ζητήματα διαφθοράς στη Μάλτα, δεν είχε εξιχνιαστεί έπειτα από δύο χρόνια, η Μέτσολα κάλεσε δημόσια τον πρωθυπουργό Τζόζεφ Μούσκατ να παραιτηθεί και όταν βρέθηκαν σε μια εθιμοτυπική συνάντησή του με τους μαλτέζους ευρωβουλευτές, αρνήθηκε τη χειραψία μαζί του. Οπωσδήποτε είναι ρεαλίστρια: Οταν το 2020 το όνομά της συζητιόταν για την προεδρία του Εθνικιστικού Κόμματος, η ίδια, σύμφωνα με τους «Times of Malta», αφού ζύγισε τα δεδομένα, απέρριψε την ιδέα λέγοντας με νόημα: «Κάποιες γυάλινες οροφές χρειάζονται μερικές ακόμη ρωγμές προτού σπάσουν».

Κατευθείαν στα βαθιά

Από την άλλη πλευρά, οι αντίπαλοί της, όπως η Μανόν Ομπρί, η γαλλίδα ευρωβουλευτής της Ανυπότακτης Γαλλίας του Ζαν-Λικ Μελανσόν, τη μέμφονται για τη ρητή εναντίωσή της στις αμβλώσεις. Η Ομπρί δήλωνε στην «Deutche Welle» στις 18 Ιανουαρίου 2022 ότι βρίσκει τη στάση αυτή «παράδοξη» από τη στιγμή που η Μέτσολα υποστηρίζει τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ. Ωστόσο, αν το ζήτημα δεν είναι προσωπικό (η ίδια δηλώνει ότι «αγωνίζεται υπέρ της φεμινιστικής πολιτικής»), ερµηνεύεται πολιτικά. Σε αντίθεση με την πλήρη αντιστροφή της ιρλανδικής κοινωνίας που σε διάστημα μίας γενιάς, από το 1983 ως το 2018, προχώρησε από τη δημοψηφισματική απαγόρευση των αμβλώσεων με πλειοψηφία δύο τρίτων στη δημοψηφισματική αποδοχή τους με την ίδια ακριβώς πλειοψηφία, η Μάλτα παραμένει μια καθολική χώρα στην οποία η κοινή γνώμη δεν εγκρίνει τη νομιμοποίηση – εξ ου και είναι πλέον η μόνη στην Ευρωπαϊκή Ενωση όπου η πρακτική παραμένει παράνομη. Αυτό ίσως εξηγεί και το γιατί η Μέτσολα δήλωνε «κατηγορηματικά ενάντια» στις αμβλώσεις το 2015 ενώ υποσχόταν το 2022 ότι ως πρόεδρος θα εκφράζει τη θέση της πλειοψηφίας του κοινοβουλίου: κάθε ευρωβουλευτής έχει δύο φύσεις, την εθνική και την ευρωπαϊκή. Η πρώτη είναι πιο εύκαμπτη. Η δεύτερη πιο θεσμική.

Η Ρομπέρτα Μέτσολα μπορεί να εξελέγη στο αξίωμά της στις 18 Ιανουαρίου, ημέρα των γενεθλίων της, ωστόσο η συγκυρία που της έλαχε δεν ήταν χαρούμενη, ούτε τότε ούτε σήμερα. Τρίτη γυναίκα που αναλαμβάνει την προεδρία μετά τη Σιμόν Βέιλ (1979-1982) και τη Νικόλ Φοντέν (1999-2002), διαδέχθηκε τον 66χρονο Σοσιαλδημοκράτη Νταβίντ Σασόλι μετά τον αιφνίδιο θάνατό του από επιπλοκές πολλαπλού μυελώματος στις 11 Ιανουαρίου 2022. Τότε η διαχείριση των συνεπειών της πανδημίας έμοιαζε η πρώτη της προτεραιότητα. Εναν μήνα και κάτι αργότερα, βρέθηκε ενώπιον της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, της μεγαλύτερης ευρωπαϊκής κρίσης μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μετά την απομάκρυνση των ιστορικών ηγετών της δεκαετίας του ’80 από το προσκήνιο και τους επανειλημμένους αδέξιους χειρισμούς στις κρίσεις που ακολούθησαν, κανείς δεν περιμένει σήμερα πολλά από τους επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Ενωσης: ο δημόσιος λόγος τους είναι τετριμμένος, η ρητορική τους επιπέδου διαφήμισης, η εικόνα τους χλωμή. Εστω και χωρίς να ξεφεύγει από τα αναμενόμενα, έστω και στο Twitter, έστω και χωρίς την ψευδαίσθηση ότι μπορεί να την επιβάλει, η απλή, δίχως φιοριτούρες δήλωση της Ρομπέρτα Μέτσολα («το Κρεμλίνο θα λογοδοτήσει») ήταν εν τούτοις έντιμη – και ενδεικτική μιας ανυποχώρητης γυναικείας προσωπικότητας.