Μαρίνα Σάττι, «Δεν έχω κανένα άγχος πια αν θα με θεωρήσουν έντεχνη ή ποπ»

Μέσω της δημοφιλούς διαδικτυακής πλατφόρμας Nowness (η οποία μόνο στο Instagram διαθέτει 1,8 εκατομμύρια followers) παρουσιάστηκε πριν από λίγες ημέρες η νέα κυκλοφορία της Μαρίνας Σάττι, μια διασκευή (που έγινε σε συνεργασία με τον Αγγελο Τριανταφύλλου) του γνωστού παραδοσιακού τραγουδιού «Γιατί πουλί μ’ δεν κελαηδείς», ενός θρακιώτικου ύμνου για την Αλωση της Πόλης που γνωρίζαμε κυρίως με τη φωνή του Χρόνη Αηδονίδη και της Σαβίνας Γιαννάτου. Το ατμοσφαιρικό φιλμάκι, μια ποιητική αλληγορία, το έχει σκηνοθετήσει με οίστρο ο ταλαντούχος μεξικανός σκηνοθέτης Αλέξις Γκόμεζ, προσωπική επιλογή της δημοφιλούς τραγουδίστριας και συνθέτριας: «Ηθελα πολύ να γυρίσω το βιντεοκλίπ για το «Γιατί πουλί μ'» στην Κωνσταντινούπολη. Ημουν πολύ φορτισμένη συναισθηματικά όσο διάστημα βρέθηκα εκεί. Δεν το λέω με κάποια εθνικιστική χροιά, έχει να κάνει με μια μνήμη που όλοι κουβαλάμε μέσα μας. Μεγάλωσα με πατέρα μουσουλμάνο και μητέρα χριστιανή. Οταν πήγαινα στο Σουδάν τα καλοκαίρια έβλεπα τις εξαδέλφες μου να κάνουν προσευχή στο χαλάκι και στην Ελλάδα στην εκκλησία το Πάσχα ανάβαμε τη λαμπάδα και τραγουδούσαμε «Χριστός Ανέστη». Δεχόμουν διαφορετικές – ενίοτε και αντιφατικές – πολιτισμικές επιρροές και έπρεπε να βρω αρμονία, να βρω τρόπους να τις συνθέσω και να συμφιλιωθώ μαζί τους».

Το άσμα αυτό, ένα κομμάτι που έχει ερμηνεύσει πολλάκις και στα live της, της έδωσε την ευκαιρία να αφήσει να βγουν στην επιφάνεια πολύ προσωπικοί προβληματισμοί της. «Με συγκινούν πάρα πολύ οι στίχοι του τραγουδιού, ταυτιζόμουν πάντα με αυτό, ένιωθα κι εγώ ότι έχουν κοπεί τα φτερά μου με διάφορους τρόπους. Είναι αναγκαίο να προσπαθεί να ξέρει ένας καλλιτέχνης τι του γίνεται, να γνωρίζει τι ιστορία θέλει να πει και τι πιστεύει – δεν μπορείς όλα αυτά να τα βρίσκεις μπροστά σου. Πιο παλιά υπήρχε μια διάσταση ανάμεσα σε αυτή που ήθελα να νομίζουν οι άλλοι ότι είμαι και σε αυτή που ήμουν πραγματικά. Μερικές φορές ντρέπομαι που δεν μπορώ να είμαι ολοκληρωτικά ο εαυτός μου στον δημόσιο λόγο. Εχω ισχυρές απόψεις για τα πράγματα και φοβάμαι πως κάποιος θα μπορούσε να διαστρεβλώσει τα λεγόμενά μου και να αναιρέσει όλα αυτά τα χρόνια που με τόσο κόπο, τόση αγάπη και ενέργεια δουλεύω. Δεν με θεωρώ φοβητσιάρα, δεν αποφεύγω το ρίσκο, ούτε ακολουθώ την πεπατημένη, αλλά αυτή δεν είναι δίκαιη μάχη. Εννοείται ότι όταν εκτίθεσαι στην κρίση του κοινού θα δεχθείς και αρνητικά σχόλια, όμως εννοώ κάτι άλλο. Το «Γιατί πουλί μ'», για παράδειγμα, μιλάει για την ελευθερία της ύπαρξης και της έκφρασης. Με πονάει πολύ η κατάσταση που βλέπω να δημιουργείται στα social media, ίσως η λέξη ανθρωποφαγία να μοιάζει κάπως υπερβολική, αλλά δεν ξέρω άλλη που να την περιγράφει πιο εύστοχα. Και μέσα σε αυτό το κλίμα καλούμαι να παραμένω ανοιχτή, παρατηρητική, ευαίσθητη και να καταγράφω ό,τι συμβαίνει, διότι αυτή είναι η δουλειά μου».

Οσονούπω θα γνωρίζουμε το αποτέλεσμα των αναζητήσεών της: «Το ολοκληρωμένο άλμπουμ που θα κυκλοφορήσει σύντομα θα είναι η πρώτη προσωπική μου δουλειά. Ακουγα που έλεγαν κάποιοι καλλιτέχνες για την επίπονη διαδικασία της δημιουργίας, αλλά μέχρι τώρα δεν είχα καταλάβει τι ακριβώς εννοούσαν παρόλο που πάντοτε έπαιρνα στα σοβαρά αυτό που έκανα. Ξέρω πια ότι όλα, οι λέξεις, οι νότες, οι ήχοι και οι ενορχηστρωτικές επιλογές, αποτελούν έννοιες, κάτι σημαίνουν, και θέλω να είμαι ακριβής όταν εκφράζομαι. Εχοντας αυτή την προσέγγιση, μπορείτε να φανταστείτε πόσα διλήμματα αντιμετώπισα και πόσες αποφάσεις χρειάστηκε να πάρω». Οποίος έχει παρακολουθήσει τη διαδρομή της, μπορεί να καταλάβει ότι δεν αφήνει τίποτα στην τύχη. Από το βίντεο του τραγουδιού «Μάντισσα», μια εικονοκλαστική πράξη απελευθέρωσης σε δρόμους όπου συνήθως οι γυναίκες πουλάνε το κορμί τους, μέχρι το πρόσφατο «Πάλι», με τις αναφορές στα κορίτσια που παντρεύονται μικρά στα χωριά και κάνουν παιδιά και πάλι από την αρχή, το έργο της, παρότι άμεσο και με αίτημα μαζικής αποδοχής, αντέχει σε πολλαπλές αναγνώσεις: «Μου αρέσει σε αυτά που φτιάχνω να υπάρχει μια κοινωνική πτυχή και όχι ένα προσωπικό δράμα. Ζούμε το 2022 στην Ευρώπη και ξαφνιάζομαι μερικές φορές που συζητάμε ακόμη ζητήματα ταυτότητας φύλου, σεξουαλικού προσανατολισμού και ισότητας».

Μια και στις 8 Μαρτίου θα εορταστεί η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, μιλάμε για τον σεξισμό στην ελληνική μουσική. «Κινούμαι σε έναν χώρο ανδροκρατούμενο σε μεγάλο βαθμό, δεν υπάρχουν ηχολήπτριες ή γυναίκες παραγωγοί. Αισθάνομαι ότι με αντιμετωπίζουν με σεβασμό, ότι το έχω κερδίσει αυτό, από την άλλη όμως σκέπτομαι ότι ο σεβασμός προς μια γυναίκα μουσικό θα έπρεπε να είναι αυτονόητος. Στην Ελλάδα έχουμε κι άλλο ένα σοβαρό θέμα: οι νέοι, σε οποιονδήποτε τομέα, πρέπει να περιμένουν τη σειρά τους, δεν αφήνουν οι παλαιότεροι εύκολα χώρο». Πολλοί τη θεωρούν mainstream. Την ενοχλεί αυτό; «Δεν με αφορούν καθόλου οι διαχωρισμοί στη μουσική. Αν θελήσω να πάω στα μπουζούκια θα το κάνω χωρίς ενοχές και θα περάσω και καλά. Αν θελήσω να συγκινηθώ θα πάω στο Μέγαρο να ακούσω έγχορδα. Μου φαίνεται άτοπο να ακούω καλλιτέχνες να μιλούν για τον σεβασμό προς τη διαφορετικότητα και στη μουσική να βάζουν ταμπέλες και όρια. Γουστάρω κλαρίνα και τσιφτετέλια, γουστάρω όμως και Μπέλα Μπάρτοκ και Μπετόβεν και ξέρω τις σονάτες απέξω κι ανακατωτά. Δεν έχω κανένα άγχος πια αν θα με θεωρήσουν κουλτουριάρα ή του ελαφρού, μορφωμένη ή αδιάβαστη, έντεχνη ή ποπ».

Τα μουσικά της γούστα παραμένουν ποικίλα και εκλεκτικά. «Γενικά παρακολουθώ ό,τι βγαίνει. Ο ισπανός ράπερ C. Tangana είναι από τους αγαπημένους μου καλλιτέχνες, μπορεί να φτιάχνει έναν ολόκληρο κόσμο. Εχω «λιώσει» το τελευταίο άλμπουμ της FKA Twigs, την εκτιμούσα πάντα πολύ, όμως αυτός ο δίσκος της αφήνει ανοιχτό το πεδίο της επικοινωνίας με τους ακροατές, έχει καλλιτεχνικό ενδιαφέρον και είναι εντυπωσιακά άρτιος τεχνικά. Πρόκειται για θαρραλέο βήμα, μου αρέσει πολύ. Στο Spotify μου θα βρει κανείς επίσης The Mystery of the Bulgarian Voices, χορωδίες βουλγάρικες δηλαδή, ό,τι καλύτερο υπάρχει στον πλανήτη, είναι σαν να άνοιξαν τα έγκατα της Γης και να βγήκαν αυτές οι φωνές. Το ίδιο νομίζεις βέβαια και όταν ακούς ηπειρώτικα μοιρολόγια ή πολυφωνικά από το Πωγώνι. Οι Βούλγαροι βέβαια το έχουν οργανώσει με τέτοιον τρόπο που έχουν γίνει σημείο αναφοράς παγκοσμίως. Αυτό είναι το όραμά μου για τις Chórεs (σ.σ.: το φωνητικό σύνολο του οποίου την καλλιτεχνική διεύθυνση έχει αναλάβει). Βλέπω επίσης ότι έχω ακούσει πρόσφατα τη Σάντρα Καράσκο, μια πολύ αγαπημένη μου τραγουδίστρια των φλαμένκο, Bad Bunny, Καμάσι Ουάσιγκτον, κάτι ινδικά μάντρα, Καζαντζίδη, Arca, Μπέλα Μπάρτοκ, Κάνιε Γουέστ, την playlist του COLORS, μιας γερμανικής μουσικής πλατφόρμας όπου συμμετείχα κι εγώ με το «Πόνος κρυφός». Τα βλέπω τώρα μαζεμένα και φοβάμαι ότι φαίνομαι λίγο ψυχασθενής». Η ανήσυχη καλλιτέχνιδα δεν περιορίζεται ωστόσο στα της μουσικής. «Μέχρι πριν από κάποια χρόνια η παράσταση που με καθόρισε ήταν το μιούζικαλ «Once» που είχα δει στην Αμερική και χάρηκα πολύ που συμμετείχα και στο ελληνικό ανέβασμα. Την περασμένη εβδομάδα παρακολούθησα στο Λονδίνο τη θεατρική μεταφορά του μυθιστορήματος «Life of Pi» του Γιαν Μαρτέλ που είχε γίνει και ταινία από τον Ανγκ Λι. Είναι πραγματικά ένα μαγικό θέαμα».

Με αφορμή τις συνεργασίες με το Nowness και το COLORS τη ρωτάω πόσο αποφασισμένη είναι για μια πορεία και στο εξωτερικό. Θα τραγουδούσε, ας πούμε, στα αγγλικά; «Στα ελληνικά τραγουδάω και με αυτή τη γλώσσα πορεύομαι, μακάρι να μπορούν να ταξιδεύουν τα κομμάτια μου και έξω από τη χώρα μας. Εννοείται ότι είμαι χαρούμενη και περήφανη για όσα έχουν γίνει μέχρι τώρα, με ψυχραιμία φυσικά και με την επίγνωση ότι ο δρόμος μπροστά είναι μακρύς. Δεν έχω πάντως κάτι να χάσω. Global artist για εμένα είναι αυτός που βρίσκεται σε διάλογο με ό,τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή σε καλλιτεχνικό επίπεδο στον κόσμο. Στις ΗΠΑ πήγα ως τραγουδίστρια τζαζ, είδα όμως πως για να χτίσω μια ξεχωριστή ταυτότητα έπρεπε να είμαι η Μαρίνα Σάττι που γενετικά προέρχεται από την Ελλάδα και το Σουδάν και έχει μεγαλώσει στην Ελλάδα, έπρεπε να βγάλω μπροστά τις δικές μου προσλαμβάνουσες».