Είναι μόλις 34 ετών και όμως θεωρείται μία πρωτοπόρος επιστήμονας στον τομέα της ρομποτικής, έχοντας συστήσει τη δική της ερευνητική ομάδα στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο του Ντάρμσταντ της Γερμανίας και έχοντας λάβει χρηματοδότηση ύψους 1,7 εκατ. ευρώ από το Γερμανικό Ινστιτούτο Ερευνών. Η δρ Γεωργία Χαλβατζάκη ήξερε από μικρή να θέτει στόχους και να τους πετυχαίνει. Είναι Σάββατο πρωί όταν μιλάμε μέσω Skype, με εκείνη να βρίσκεται στο σπίτι της στην πόλη Ντάρμσταντ του κρατιδίου της Εσσης στη Γερμανία. Οπως ομολογεί, το πάθος της για τη ρομποτική ξεκίνησε στα μαθητικά της χρόνια. «Θα έλεγα ότι υπήρξα ανέκαθεν καλή μαθήτρια, αυτό που ίσως θα ονόμαζε κάποιος ακόμα και βαθμοθήρα» λέει γελώντας. «Μέχρι την Α’ Λυκείου, αν με ρωτούσε κάποιος τι ήθελα να σπουδάσω, δεν είχα μία απάντηση. Αλλοτε έλεγα γιατρός, άλλοτε φιλόλογος, έπειτα αστροφυσικός. Ωσπου μία ημέρα, στο μάθημα της Τεχνολογίας, η καθηγήτριά μας, η κυρία Νικολάου, μας μοίρασε μια σειρά θεμάτων για εργασίες. Εγώ κλήθηκα να ασχοληθώ με τη ρομποτική. Ηταν ένα πρότζεκτ που «έτρεχε» σε όλη τη διάρκεια της χρονιάς. Επρεπε να συλλέξουμε άρθρα και πληροφορίες και να παρουσιάσουμε στο τέλος του έτους την εργασία μας. Με θυμάμαι με τον πατέρα μου να κρατάμε αποκόμματα δημοσιευμάτων του «Bήματος» που μιλούσαν για ρομποτική».

Ετσι ένας καινούργιος δρόμος άνοιξε για εκείνη. «Μέχρι τότε έβλεπα τα ρομπότ μέσα από τα παιδικά προγράμματα στην τηλεόραση. Νόμιζα ότι ήταν προϊόντα επιστημονικής φαντασίας. Στρατηγικά λοιπόν αποφάσισα να περάσω στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του ΕΜΠ και να ακολουθήσω τον κλάδο της ρομποτικής. Ηθελα να μάθω να προγραμματίζω ρομπότ».

Οι θυσίες

Με σκληρό διάβασμα κατάφερε να πετύχει τον στόχο της και να περάσει στο Πολυτεχνείο. «Τα πράγματα βέβαια δεν ήταν εύκολα για εμένα. Προέρχομαι από μια οικογένεια με χαμηλό εισόδημα. Για να μπορέσω να συνεχίσω τις σπουδές μου, έπρεπε παράλληλα να εργαστώ» λέει. «Το περιβάλλον στο Πολυτεχνείο είναι πολύ ανταγωνιστικό, αν θέλεις να αποφοιτήσεις με έναν καλό βαθμό που θα σου εξασφαλίσει μια περαιτέρω ακαδημαϊκή πορεία». Υπήρξαν λοιπόν καθηγητές που τη βοήθησαν και άλλοι πάλι που έδειξαν ελάχιστη κατανόηση. «Δυστυχώς υπήρξε και καθηγητής που μου είπε επί λέξει ότι αν έπρεπε να δουλεύω για να σπουδάσω, ίσως έπρεπε να παρατήσω τις σπουδές μου. Σήμερα αυτός ο άνθρωπος έχει συνταξιοδοτηθεί. Αποφάσισα πάντως να μην το βάλω κάτω. Συνέχισα να σπουδάζω δουλεύοντας το πρωί και ξενυχτώντας το βράδυ με πολύ διάβασμα. Βρέθηκα μέχρι και στο νοσοκομείο με υπερκόπωση. Ημουν όμως αποφασισμένη να ακολουθήσω το όνειρό μου στον τομέα της ρομποτικής».

Λαμβάνοντας τελικά το πτυχίο της, η Γεωργία Χαλβατζάκη είχε αποφασίσει να φύγει από την Ελλάδα, συνεχίζοντας τις μεταπτυχιακές σπουδές της στο εξωτερικό. «Δυστυχώς η κρίση χτύπησε την οικογένειά μου. Ο πατέρας μου έχασε τη δουλειά του. Αποφάσισα να παραμείνω στην Ελλάδα και να ξεκινήσω το διδακτορικό μου στο Πολυτεχνείο».

Πρωτοπόρα έρευνα

Η διδακτορική της έρευνα πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο ενός ευρύτερου ευρωπαϊκού project, το οποίο είχε ως αντικείμενο τη ρομποτική υποβοήθησης, και συγκεκριμένα τη δημιουργία και τον προγραμματισμό ενός τροχήλατου ρομπότ που βοηθάει και υποστηρίζει ηλικιωμένους ανθρώπους κατά τη διάρκεια της μετακίνησής τους. «Ουσιαστικά, το project είχε να κάνει με τους περιπατητήρες, οι οποίοι βοηθούν τους ηλικιωμένους να περπατούν, τα λεγόμενα «Π»» εξηγεί. Στόχος ήταν να κατασκευαστεί ένας ρομποτικός περιπατητήρας με κάμερες και αισθητήρες λέιζερ, ο οποίος θα προσαρμόζεται στις ανάγκες του χρήστη του. «Από την ανάλυση των δεδομένων που συνέλεξα από τους αισθητήρες και την κάμερα που είχαν τοποθετηθεί επάνω στον περιπατητήρα, οι αλγόριθμοι που ανέπτυξα μπορούσαν κάθε φορά να εντοπίζουν τον τρόπο με τον οποίο περπατάει ο χρήστης, την ταχύτητά του, αλλά και παθολογικές καταστάσεις που επηρεάζουν το βάδισμά του, όπως π.χ. η νόσος του Πάρκινσον. Με βάση τα δεδομένα αυτά προγραμματιζόταν λοιπόν το ρομπότ ώστε να προσαρμόζει την κίνησή του και να αποδίδει την καλύτερη δυνατή αλλά και ασφαλή υποστήριξη στον ηλικιωμένο».

Η έρευνά της από την πρώτη στιγμή εστίασε στον τομέα της αλληλεπίδρασης ανθρώπου – ρομπότ, στο κομμάτι της ρομποτικής υποβοήθησης, όπου εμπλέκεται έντονα και το κομμάτι της τεχνητής νοημοσύνης, και συγκεκριμένα της μηχανικής μάθησης. Μέσω των δημοσιεύσεών της η Γεωργία Χαλβατζάκη μπόρεσε να συμμετάσχει σε διεθνή συνέδρια ρομποτικής και τεχνητής νοημοσύνης: «Αυτές οι επαφές με συναδέλφους από το εξωτερικό μού άνοιξαν τους ορίζοντες. Ηταν ξεκάθαρο πλέον μέσα μου ότι στόχος της έρευνάς μου θα είναι τα ρομπότ στο μέλλον να αποτελούν ένα βοηθητικό εργαλείο στην καθημερινότητά μας».

Η χρηματοδότηση του 1,7 εκατ. ευρώ

Τελειώνοντας το διδακτορικό της στο Πολυτεχνείο ξεκίνησε τις αιτήσεις της ώστε να συνεχίσει τη μεταδιδακτορική της έρευνα στο εξωτερικό. Τον Οκτώβριο του 2019 τής πρόσφεραν μια θέση στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο του Ντάρμσταντ. «Ηρθα στη Γερμανία για να συνεχίσω την έρευνά μου στη ρομποτική, και ιδιαίτερα επάνω στον συνδυασμό της με την τεχνητή νοημοσύνη, με επιβλέποντα έναν από τους σημαντικότερους καθηγητές αυτού του τομέα, τον δόκτορα Γιαν Πίτερς».

Η Γεωργία Χαλβατζάκη διακρίθηκε πολύ γρήγορα. Πριν από έναν χρόνο έλαβε χρηματοδότηση ύψους 1,7 εκατ. ευρώ από το Γερμανικό Ινστιτούτο Ερευνών ώστε να συστήσει τη δική της ερευνητική ομάδα. Σημειωτέον, η πρότασή της ήταν μία από τις εννέα που ξεχώρισαν ανάμεσα στις 91 που υποβλήθηκαν σε αυτό το υψηλά ανταγωνιστικό πρόγραμμα χρηματοδότησης.

Οι βοηθοί του μέλλοντος

Αντικείμενο της έρευνάς της σήμερα είναι οι έξυπνοι ρομποτικοί βοηθοί, οι οποίοι μέσω της μηχανικής μάθησης θα μπορούν να «μαθαίνουν» συλλέγοντας δεδομένα. Εχει ονομάσει το ρομπότ με το οποίο εργάζεται εκείνη και η ομάδα της «Rosa». «Είναι ένας φόρος τιμής στη Rosey, το ρομπότ-οικιακή βοηθό της παιδικής σειράς κινουμένων σχεδίων «Τhe Jetsons», το οποίο παρουσίαζε τη ζωή μιας οικογένειας του μέλλοντος, όπως ανάλογα η σειρά «The Flintstones» έδειχνε τη ζωή στους προϊστορικούς χρόνους» λέει γελώντας.

Το αντικείμενο της έρευνάς της έχει να κάνει λοιπόν με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης, ώστε τα ρομποτικά συστήματα να μπορούν να μάθουν παρατηρώντας τον κόσμο και αλληλεπιδρώντας με τους ανθρώπους. «Σκοπός μου είναι να δημιουργήσουμε αλγορίθμους ώστε τα ρομπότ να μπορούν, μέσα από την παρατήρηση και την ανάλυση πολυαισθητηριακών σημάτων, να μάθουν να εκτελούν εργασίες υποβοήθησης της καθημερινότητάς μας» εξηγεί και συμπληρώνει: «Θέλουμε αυτά τα ρομπότ-βοηθοί να αποτελέσουν μια αποτελεσματική βοήθεια για τους ηλικιωμένους στο σπίτι. Να μπορούν δηλαδή να εκτελέσουν εργασίες όπως για παράδειγμα να τους προσφέρουν τα φάρμακά τους, ένα ποτήρι νερό, να τους βοηθούν να σηκωθούν από το κρεβάτι ή να τους σηκώνουν από το πάτωμα αν χάσουν την ισορροπία τους. Υπάρχει μεγάλη ανάγκη για φροντιστές ηλικιωμένων. Δεν υπάρχει, τουλάχιστον στη Γερμανία, το αντίστοιχο έμψυχο προσωπικό. Πρόσφατη έρευνα που παρουσίασε η Deutsche Welle μιλούσε για ένα έλλειμμα 30.000 τέτοιων νοσηλευτών. Την ίδια στιγμή, η έρευνά μας πάνω σε αυτούς τους έξυπνους ρομποτικούς βοηθούς μπορεί να έχει εφαρμογή και στην υποστήριξη του νοσηλευτικού προσωπικού» εξηγεί.

Θα κυριαρχήσουν τα ρομπότ τα επόμενα χρόνια στη ζωή μας; «Πιστεύω ότι σε μία 15ετία-20ετία τα ρομπότ θα παίζουν όλο και πιο ενεργό ρόλο στην καθημερινότητά μας. Δεν φαντάζομαι ότι θα υπάρχουν στα σπίτια μας ακόμη αυτοί οι βοηθοί-ρομπότ που ονειρεύομαι να δημιουργήσω, αλλά σίγουρα θα υπάρχουν ρομπότ που πέρα από τη βάση τους θα φέρουν και ένα σώμα και θα εκτελούν οικιακές εργασίες. Οπως για παράδειγμα να ξεσκονίζουν τα έπιπλα ή να κατεβάζουν τα σκουπίδια στον κάδο ή να διαχωρίζουν απορρίμματα κάνοντας ανακύκλωση».

Το πεδίο όμως που πιστεύει ότι η ρομποτική και η τεχνητή νοημοσύνη θα φέρουν τη μεγαλύτερη τομή είναι τα αυτοοδηγούμενα αυτοκίνητα. «Πιστεύω ότι την επόμενη δεκαετία είναι πιθανό να κυριαρχούν στους δρόμους» αναφέρει.

Δίπλα στις γυναίκες

Οι διακρίσεις για την ελληνίδα επιστήμονα δεν σταμάτησαν στην πρόσφατη χρηματοδότηση που έλαβε. Η ίδια απέσπασε για το 2021 και το βραβείο AI-Newcomer, το οποίο δίνεται από τη γερμανική κοινότητα Πληροφορικής σε συνεργασία με το γερμανικό υπουργείο Παιδείας σε νέους ερευνητές ηλικίας έως 35 ετών, οι οποίοι επιτελούν πρωτοποριακή έρευνα στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης. Επίσης η ίδια είναι ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένη επάνω σε θέματα ισότητας των φύλων έχοντας εκλεγεί στην επιτροπή Women in Engineering της διεθνούς οργάνωσης Robotics and Automation Society για την προώθηση της Ρομποτικής και των Αυτοματισμών. Η Γεωργία Χαλβατζάκη, όπως λέει, έχει βιώσει σεξισμό. «Θυμάμαι το 2006, σε ένα από τα πρώτα μαθήματα στο Πολυτεχνείο, ένας καθηγητής και η ομάδα του μπήκαν και μας μοίρασαν κάποιες ασκήσεις. Στο έτος ήμασταν τότε 70 γυναίκες στους 300 φοιτητές. Καθώς μοίραζε τις ασκήσεις, μας είπε λοιπόν: «Κορίτσια, άμα δεν καταφέρατε να τις λύσετε, μην τα παρατήσετε. Είναι πολύ νωρίς για να γυρίσετε πίσω στις κουζίνες σας και να πλύνετε πιάτα»».

Σεξισμό όμως έχει βιώσει και στη Γερμανία. «Υπήρχαν ψίθυροι ότι έλαβα τη χρηματοδότηση όχι λόγω της αξίας μου και των δημοσιεύσεων που πραγματοποίησα, αλλά επειδή ακριβώς είμαι γυναίκα και υπάρχει πλέον πολιτική οι γυναίκες να προμοτάρονται. Ολη αυτή η ατμόσφαιρα μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα ψυχοφθόρα. Παλαιότερα δεν απαντούσα. Πλέον απαντώ. Ο χώρος της ρομποτικής είναι απόλυτα ανδροκρατούμενος. Με την επιτροπή Women in Engineering μέσα από forum, συνέδρια και άλλες ποίκιλες δραστηριότητες προσπαθούμε να ενημερώσουμε τις γυναίκες για αυτές τις συμπεριφορές. Είναι καιρός να σπάσουμε τα στερεότυπα».