Όλο και συχνότερα τελευταία, ακούμε για την έκδοση Πράσινων Ομολόγων, και ευλόγως αναρωτιόμαστε γιατί λέγονται έτσι και ποια είναι η διάφορα τους από τα υπόλοιπα ομόλογα. Καταρχήν, όταν λέμε Πράσινο Ομόλογο, περιλαμβάνουμε όλες τις μορφές έκδοσης δανεισμού ενός Κράτους, Επιχείρησης ή Οργανισμού – αυτό σημαίνει Ομόλογα, Δάνεια, Τιτλοποιήσεις, Εμπορικά χρεόγραφα κ.λ.π.. Το Πράσινο Ομόλογο είναι ένα χρεόγραφο που εκδίδεται για την άντληση κεφαλαίων ειδικά για την υποστήριξη έργων που σχετίζονται με την ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής και την βελτίωση της βιωσιμότητας του περιβάλλοντος. Αυτή η συγκεκριμένη χρήση των κεφαλαίων που συγκεντρώνονται για τη στήριξη της χρηματοδότησης συγκεκριμένων έργων, διακρίνει τα Πράσινα Ομόλογα από τα υπόλοιπα ομόλογα. Τα χαρακτηριστικά τού ομολόγου, όπως η διάρκεια, το κουπόνι, η τιμή και η πιστωτική ποιότητα του εκδότη είναι αντίστοιχα με οποιουδήποτε ομολόγου.

Γιατί να επενδύσει κάποιος σε Πράσινα Ομόλογα;

H μεγάλη διαφορά των Πράσινων Ομολόγων έγκειται στη διαχείριση του κλιματικού κινδύνου, τόσο από την εκδότρια εταιρεία όσο και από άποψη σύνθεσης χαρτοφυλακίου. Οι κλιματικοί κίνδυνοι είναι επενδυτικοί κίνδυνοι, όπως λέει και ο CEO της BlackRock, Larry Fink.

Οι κίνδυνοι που προκύπτουν από τις κλιματικές αλλαγές και τις συνεπαγόμενες φυσικές καταστροφές που όλο και πιο συχνά διαπιστώνουμε σε όλο τον Πλανήτη, θα προσδιορίσουν αντίστοιχα ποιοι εκδότες αλλά και ποιοι επενδυτές θα είναι λιγότερο εκτεθειμένοι σε αυτούς τους κινδύνους και πώς θα επιβιώσουν αντίστοιχα οι εταιρείες τους.

Για παράδειγμα: τι συμβαίνει με τον πληθωρισμό και με τη σειρά τους με τα επιτόκια δανεισμού, εάν το κόστος των τροφίμων αυξηθεί από την ξηρασία και τις πλημμύρες; Πώς μπορούμε να κάνουμε προβλέψεις για την οικονομική ανάπτυξη εάν οι αναδυόμενες αγορές δουν την παραγωγικότητά τους να μειώνεται λόγω της υπερβολικής ζέστης και άλλων κλιματικών επιπτώσεων;

Αυτές οι ερωτήσεις οδηγούν σε μια βαθιά επαναξιολόγηση του συστημικού κινδύνου και ταυτόχρονα της διαδικασίας εκτίμησης των επενδυτικών περιουσιακών στοιχείων. Και επειδή οι κεφαλαιαγορές αποτιμούν τον μελλοντικό κίνδυνο, θα δούμε αλλαγές στην κατανομή κεφαλαίων υπέρ των επενδύσεων τύπου Πράσινων Ομολόγων πιο γρήγορα από ό,τι θα δούμε αλλαγές στο ίδιο το κλίμα. Στο εγγύς μέλλον – και νωρίτερα απ’ όσο αναμένουν οι περισσότεροι – θα υπάρξει σημαντική ανακατανομή κεφαλαίων.

Ως συνέπεια σε όσα αναφέρθηκαν προηγουμένως, τα Πράσινα Ομόλογα μπορούν να βοηθήσουν στο χαρτοφυλάκιο του εκάστοτε επενδυτή στον μετριασμό των κινδύνων που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, και λόγω των μεταβαλλόμενων οικονομικών πολιτικών, όπως η φορολογία του άνθρακα, που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε εγκλωβισμένα περιουσιακά στοιχεία. Ένα Πράσινο Ομόλογο επενδύει σε περιουσιακά στοιχεία φιλικά προς το κλίμα χωρίς να διατρέχει τέτοιο κίνδυνο, όπως είναι οι ΑΠΕ, τα «καθαρά» μεταφορικά μέσα (Ηλεκτρικά, Υβριδικά), η βελτίωση τής ενεργειακής απόδοσης κτηρίων, η διαχείριση αποβλήτων και άλλα.

Το πρωταρχικό όμως αυξητικό όφελος που παρέχουν τα Πράσινα Ομόλογα είναι ως «επένδυση αντίκτυπου»—οι επενδυτές σε αυτά τα ομόλογα γνωρίζουν ότι χρηματοδοτούν άμεσα έργα που αντιμετωπίζουν περιβαλλοντικές προκλήσεις. Παράπλευρα σε αυτό το χαρακτηριστικό, τα Πράσινα Ομόλογα παρέχουν στους επενδυτές την ευκαιρία να χαρακτηριστούν ως οραματιστές, καινοτόμοι και υπέρ της βιώσιμης ανάπτυξης. Ο Τύπος συνεχίζει να καλύπτει ευνοϊκά τα θέματα Πράσινων Ομολόγων. Όσον αφορά το μάρκετινγκ των επενδυτών για το προφίλ τους, αυτό είναι ένα πολύτιμο εργαλείο.

Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο για τον επενδυτή είναι η διαφάνεια που έχει το Πράσινο Ομόλογο. Η διαδικασία έκδοσης Πράσινου Ομολόγου είναι απλή, αλλά ταυτόχρονα παρέχει απόλυτη διαφάνεια, αφού ο εκδότης των Πράσινων Ομολόγων θα πρέπει να προσδιορίζει σαφώς τα περιουσιακά στοιχεία και τα επιλεγμένα έργα που εντάσσονται στις κατηγορίες Πράσινων έργων: να λαμβάνει πιστοποίηση της έκδοσης Πράσινου Ομολόγου από έναν εγκεκριμένο πάροχο πιστοποίησης, όπως το Ινστιτούτο Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης (ΙΕΝΕ). Τέλος, σε ετήσια βάση, θα πρέπει να υποβάλει στους Επενδυτές και στον πάροχο πιστοποίησης μια έκθεση για την μέτρηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και τις βιώσιμες πρακτικές των έργων.

Επίσης, τα Πράσινα Ομόλογα έχουν συνήθως μακρύ χρονικό ορίζοντα – κάτι που είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τις επενδύσεις χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων όπως οι ασφαλιστικές εταιρείες, που θέλουν να «ταιριάξουν» τις επενδύσεις τους με τις αντίστοιχες μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις τους προς τους ασφαλισμένους τους. Για τον ίδιο λόγο, έχει αποδειχθεί ότι σε περιόδους κρίσης, όπως αυτή του Μαρτίου 2020, οι αποδόσεις των Πράσινων Ομολόγων τείνουν να πέφτουν λιγότερο, και η διαφορά μεταξύ τιμής αγοράς και ζήτησής τους τείνει να είναι ανταγωνιστική.

Ως εκ τούτου, τα Πράσινα Ομόλογα παρέχουν στους θεσμικούς επενδυτές, αλλά και στους μικροεπενδυτές, ένα μέσο πρόσβασης σε βιώσιμες επενδύσεις στην αγορά σταθερού εισοδήματος, μέσω ενός οικείου οχήματος χαμηλού κινδύνου.

Οφέλη και για τους εκδότες

Τα Πράσινα Ομόλογα είναι ένα εξαιρετικό μέσο εξασφάλισης μεγάλων ποσών κεφαλαίου για την υποστήριξη περιβαλλοντικών επενδύσεων, που διαφορετικά μπορεί να μην ήταν εφικτές ή που μπορεί να είναι αντιοικονομικές, λόγω χρήσης ακριβότερων κεφαλαίων, όπως για παράδειγμα από αύξηση μετοχικού κεφαλαίου. Τα Πράσινα Ομόλογα είναι κατάλληλα για έργα βιωσιμότητας μεγάλης κλίμακας, όπως η αιολική και η ηλιακή ανάπτυξη, τα οποία συχνά απαιτούν επενδύσεις κεφαλαίου πριν από τα έσοδα, και που παράγουν μέτρια έσοδα σε μεγαλύτερο επενδυτικό ορίζοντα για την εκδότρια εταιρεία.

Όλο και περισσότερες Υπερεθνικές Τράπεζες (όπως το EIF, η ΕΤΕπ, η EBRD κ.λπ.) είναι πρόθυμες να επιστρέφουν στους εκδότες ένα μέρος τού κόστους επιτοκίου για τα Πράσινα Ομόλογα στα οποία οι ίδιες επενδύουν, λόγω της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας των σχετιζόμενων έργων.

Ταυτόχρονα, ολοένα και περισσότερο οι συμβατικοί επενδυτές απαιτούν ευκαιρίες για κοινωνικά και περιβαλλοντικά υπεύθυνες επενδύσεις, και έχουν εκφράσει έντονη προτίμηση στα Πράσινα Ομόλογα, όπως αποδεικνύεται από τις εγγραφές στις νέες εκδόσεις Πρασίνων Ομολόγων, οι οποίες επανειλημμένα υπερκαλύπτουν την έκδοση. Όλο και περισσότεροι μικροεπενδυτές απαιτούν βιώσιμες επενδύσεις από τους διαχειριστές κεφαλαίων τους, κι έτσι οι θεσμικοί επενδυτές χρησιμοποιούν Πράσινα Ομόλογα για να ανταποκριθούν στις εντολές για βιώσιμες επενδύσεις, κάτι που ήταν δύσκολο να αντιμετωπιστεί με εργαλεία σταθερού εισοδήματος. Ως αποτέλεσμα, οι εκδόσεις Πράσινων Ομολόγων έχουν προσελκύσει νέους επενδυτές και νέους τύπους επενδυτών, δημιουργώντας μια μεγάλη αγορά για μελλοντικές εκδόσεις.

Τα Πράσινα Ομόλογα είναι ένα ισχυρό εργαλείο επικοινωνίας για τους εκδότες στην ενημέρωση όλων των ενδιαφερομένων, σχετικά με τις επιδράσεις και την πρόοδο που έχουν σημειώσει όσον αφορά την περιβαλλοντική βιωσιμότητα.

Η αυξημένη ζήτηση για Πράσινα Ομόλογα έχει και ένα πρόσθετο όφελος για τους εκδότες, το λεγόμενο Greenium. Στην πιο καθαρή του έννοια, το Greenium είναι η διαφορά τιμής μεταξύ Πράσινων και μη Πράσινων Ομολόγων. Αντιπροσωπεύει την προθυμία των επενδυτών να πληρώσουν υψηλότερη τιμή και να κερδίσουν χαμηλότερη απόδοση επενδύοντας σε ένα Πράσινο Ομόλογο.

Δεν υπάρχει καμία οικονομική θεωρία με βάση την οποία να δικαιολογείται αυτή η πραγματικότητα. Τα Πράσινα Ομόλογα είναι εξίσου πιθανό να αποπληρωθούν όπως τα συμβατικά ομόλογα, με άλλα λόγια δεν υπάρχει μεγαλύτερος ή μικρότερος κίνδυνος αθέτησης υποχρεώσεων (από τον ίδιο εκδότη).

Υποθετικά μιλώντας, εάν έχουμε ένα Πράσινο και ένα συμβατικό ομόλογο που έχουν ακριβώς τα ίδια χαρακτηριστικά (εκδότης, κουπόνι, διάρκεια, μέγεθος, ημερομηνία έκδοσης, νόμισμα, τομέας κ.λπ.), είναι πολύ πιθανό το Πράσινο Ομόλογο να τιμολογηθεί υψηλότερα και με χαμηλότερη απόδοση. Σύμφωνα με τον διεθνή οργανισμό πιστοποίησης Πράσινων Ομολόγων Climate Bonds Initiative, ότι η πριμοδότηση τής τιμολόγησης για τα Πράσινα Ομόλογα, που αναφέρεται επίσης ως “greenium”, είναι εμφανής παγκοσμίως και είναι ιδιαίτερα συχνή, ειδικά στις εκδόσεις σε δολάρια ΗΠΑ.

Τα παραπάνω στοιχεία επιβεβαιώνει και με μελέτη της η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (BIS). Σύμφωνα με την μελέτη, τα Πράσινα Ομόλογα από τον ίδιο εκδότη είναι διαπραγματεύσιμα πράγματι με χαμηλότερες αποδόσεις, σε σύγκριση με τα συμβατικά ομόλογά τους. Μάλιστα, οι αποδόσεις των Πράσινων Ομολόγων κατά την έκδοσή τους ήταν μεταξύ 10 bps (εκδότες με αξιολόγηση AAA) έως 45 bps (εκδότες με αξιολόγηση A εως BBB).

Για τα Πράσινα Ομόλογα το “greenium” αντανακλά την επικράτηση της ζήτησης έναντι της προσφοράς. Η έκδοση των Πράσινων Ομολόγων έχει εκτοξευθεί τα τελευταία χρόνια, αλλά η ζήτηση την έχει ξεπεράσει.

Επιπρόσθετα, η αυξημένη ζήτηση από τους επενδυτές οδήγησε πολλές εταιρείες, όπως την Standard & Poor’s, την Bank of America, την Barclays και την MSCI, να θέσουν Δείκτες Πράσινων Ομολόγων.

Τα Πράσινα Ομόλογα παρέχουν επίσης στα κράτη και στον δημόσιο τομέα την ιδανική ευκαιρία να αναπτύξουν Συμπράξεις Δημόσιου-Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) για να επιταχύνουν την πρόοδο των νέων τεχνολογιών για την ενεργειακή απόδοση.

Είναι προφανές ότι η αυξημένη ζήτηση για Πράσινα Ομόλογα θα οδηγήσει τελικά σε μια ισορροπία με την προσφορά στο μέλλον και στην τελική εξαφάνιση του “greenium”, όμως ταυτόχρονα θα έχει εκπληρώσει ένα μεγάλο στόχο: την χρηματοδότηση περισσοτέρων έργων σχετιζόμενων με Πράσινη ανάπτυξη και την βιωσιμότητα τού πλανήτη.

*Ο Γιώργος Κοφινάκος είναι Διευθύνων Σύμβουλος StormHarbour London, Επισκέπτης Καθηγητής Rutgers University, USA, Μέλος Διοικητικού Συμβουλίου ‘’Νέα Γεωργια-Νεα Γενια’’ Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, Μέλος Ακαδημαϊκού Συμβουλίου Μεταπτυχιακού Τμήματος Οικονομικού Πανεπιστήμιου Αθηνών, Εξωτερικός Σύμβουλος ΙΕΝΕ Αθήνα