Ουκρανία: Όταν η Σοβιετική Ένωση έχανε το «κεφάλι» της

Η απόφαση του Βλαντιμίρ Πούτιν να διατάξει την εισβολή των ρωσικών στρατευμάτων στην Ουκρανία έχει βυθίσει τον ουκρανικό λαό στη δίνη του πολέμου.

Τριάντα ένα χρόνια πριν, τον Δεκέμβριο του 1991, ο ουκρανικός λαός βρισκόταν και πάλι στο επίκεντρο του παγκόσμιου ενδιαφέροντος, καθώς με δημοψήφισμα έπαιρνε τότε την απόφαση να πραγματοποιήσει τα πρώτα βήματα της ανεξαρτησίας του.

«ΤΟ ΒΗΜΑ» και ο Στέλιος Κούλογλου, τις κρίσιμες εκείνες ημέρες, βρίσκονταν στη Μόσχα.

«Την ώρα που ο πρωθυπουργός της Ουκρανίας Βίτολντ Φόκιν, μας παραχωρούσε, το περασμένο Σάββατο, μια ημέρα πριν από το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Ουκρανίας, ένας από τους συνεργάτες του μπήκε μέσα στο γραφείο και του έδωσε να διαβάσει ένα σημείωμα.

»Είναι ο Μπόρις Γέλτσιν στο τηλέφωνο», είπε ο κ. Φόκιν και σηκώθηκε πηγαίνοντας στην άλλη άκρη του τεράστιου γραφείου του. (…)

–       Αυτό που μου ανακοινώνετε, Μπόρις Νικολάγεβιτς, είναι πολύ ευχάριστο νέο…Ωραία, μιλήστε και με τον κ. Μπους και τα ξαναλέμε.

(…)

»Την επομένη του δημοψηφίσματος στο οποίο 9 στους 10 κάτοικους της Ουκρανίας ετάχθησαν υπέρ της ανεξαρτησίας, η Ρωσία του Γέλτσιν δήλωνε ότι θα αναγνωρίσει την ανεξάρτητη Ουκρανία και θα συνάψει διπλωματικές σχέσεις μαζί της.

»Τότε καταλάβαμε: επειδή ο αμερικανός πρόεδρος δεν μπορεί να ασχολείται με τα προβλήματα της…σοβιετικής οικονομίας, με το τηλεφώνημα του Σαββάτου πρέπει να συμφώνησε με την απόφαση της Ρωσίας να αναγνωρίσει την Ουκρανία, δίνοντας έτσι τη χαριστική βολή σε ό,τι είχε απομείνει από τη βαριά άρρωστη Σοβιετική Ένωση.

Η ύστατη προσπάθεια του Γκορμπατσώφ

»Μερικές ώρες πριν από την έναρξη της ψηφοφορίας, ο Μιχαήλ Γκορμπατσώφ έκανε από την πλευρά του την ύστατη απόπειρα να αποφευχθεί το μοιραίο.

»Αφού είχε κι αυτός συνομιλήσει επί 45 περίπου λεπτά με τον αμερικανό ομόλογό του, εκφράζοντας τη “βαθιά ανησυχία του” για τις πληροροφορίες που έφερναν τις ΗΠΑ να αναγνωρίζουν την ανεξάρτητη Ουκρανία, καλούσε εμμέσως τους ψηφοφόρους να ψηφίσουν κατά της ανεξαρτησίας, γιατί κάτι τέτοιο θα ισοδυναμούσε “με καταστροφή όχι μόνο για την ΕΣΣΔ, αλλά για την Ευρώπη και την ανθρωπότητα ολόκληρη».

»Όπως ο Λένιν δήλωνε ότι “αν χάσουμε την Ουκρανία είναι σαν να χάνουμε το κεφάλι μας”, έτσι και ο Γκορμπατσώφ δήλωνε επανειλημμένως τον τελευταίο καιρό ότι “δεν μπορεί να υπάρξει νέα Σοβιετική Ένωση χωρίς την Ουκρανία”, τη δεύτερη πλουσιότερη δημοκρατία που, εκτός από τα 52 εκατ. κατοίκους της, αποτελεί τη γέφυρα της Ρωσίας προς την Ευρώπη.

»Δυστυχώς, όμως, για τον σοβιετικό πρόεδρο, οι ψηφοφόροι που ρωτήθηκαν την Κυριακή έξω από τα εκλογικά κέντρα θεωρούσαν τις δηλώσεις Γκορμπατσώφ ως “μια ακόμη απόδειξη του ρωσικού ηγεμονισμού”.

»Και οι 6 υποψήφιοι στις προεδρικές εκλογές, οι οποίες διεξάγονταν την ίδια ημέρα, δήλωναν σε όλους τους τόνους ότι δεν πρόκειται να υπογράψουν τη “νέα συνθήκη” για τη νέα συνομοσπονδία, την “Ένωση Κυρίαρχων Κρατών”, όπως θέλει να ονομάσει ο σοβιετικός πρόεδρος τη χώρα του αφαιρώντας της το…σήμα κατατεθέν: το σοβιετικό και σοσιαλιστικό».