Συνεχίζονται οι μάχες για την κατάληψη της Ουκρανίας. Ο ρωσικός στρατός, που συνάντησε μεγαλύτερη αντίσταση απ’ όση περίμενε στο Κίεβο, έδινε μάχες χθες αργά το μεσημέρι με τον ουκρανικό στους δρόμους της πρωτεύουσας, όπου η κυβέρνηση είχε μοιράσει όπλα και στους κατοίκους για να την υπερασπιστούν. Οι Ρώσοι συνέχιζαν χθες να σφυροκοπούν τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη, το Χάρκοβο, στα βορειοανατολικά, και τη Μαριούπολη στα νότια, ενώ ανακοίνωσαν ότι κατέλαβαν τη Μελιτόπολη. Οι ουκρανοί άμαχοι καταφεύγουν σε υπόγεια ή στους σταθμούς του μετρό για να γλιτώσουν από τις βόμβες, ενώ άλλοι εγκαταλείπουν ως πρόσφυγες τη χώρα. Η Ουάσιγκτον πιστεύει ότι είναι θέμα λίγων ημερών να πέσει η Ουκρανία, ενώ ο γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν κάνει λόγο για πιο μακροχρόνιο πόλεμο και δηλώνει ότι θα στείλει οπλισμό στους Ουκρανούς. «Δεν θα καταθέσουμε τα όπλα. Θα υπερασπιστούμε τη χώρα μας» δήλωσε χθες μέσω βίντεο ο ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
Νέα τάξη ασφαλείας στην Ευρώπη
Με την Ουκρανία ουσιαστικά υπό τον έλεγχο της Ρωσίας, η Ευρώπη και ο κόσμος βρίσκονται σε ένα σημείο καμπής όπως το 1989. Το ΝΑΤΟ αναπτύσσει στρατεύματα στα κράτη-μέλη του που συνορεύουν με τους νέους δορυφόρους της Ρωσίας, τη Λευκορωσία και, πλέον, την Ουκρανία. Η Μόσχα προσπαθεί να επιβάλει μια νέα τάξη ασφαλείας στην Ευρώπη. Οι Ευρωπαίοι συνειδητοποιούν ότι πρέπει να αποκτήσουν τη δική τους άμυνα, σε συντονισμό με την Ουάσιγκτον αλλά όχι απολύτως εξαρτημένοι από αυτή.
ΗΠΑ: Θέμα λίγων ημερών η πτώση
Από την Πέμπτη τα ξημερώματα που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία από τα ανατολικά (τις επαρχίες των αυτονομιστών Ντονέτσκ και Λουχάνσκ, τις οποίες η Μόσχα είχε αναγνωρίσει τη Δευτέρα), τα βόρεια (τη Λευκορωσία) και τα νότια (την Κριμαία και τη Μαύρη Θάλασσα), η προέλαση των ρωσικών δυνάμεων στο Κίεβο ήταν αρχικά γρήγορη. Στη συνέχεια, έκανε μια κοιλιά, αλλά σύμφωνα με τις αμερικανικές υπηρεσίες, οι οποίες έχουν δείξει μεγάλη «ευστοχία» στην παρούσα κρίση, η πτώση της Ουκρανίας είναι θέμα λίγων ημερών.
Η ελληνική πρεσβεία, από τις τελευταίες ευρωπαϊκές που είχαν απομείνει ανοιχτές στο Κίεβο, έκλεισε λόγω της έκρυθμης κατάστασης την Παρασκευή το απόγευμα. Η ουκρανική κυβέρνηση κήρυξε γενική επιστράτευση όλων των ανδρών 18-60 ετών.
Αντιφατικά μηνύματα Πούτιν
Ο ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν συνέχισε τα αντιφατικά μηνύματα, όπως συνηθίζει από την αρχή της ουκρανικής κρίσης. Από τη μια φαινόταν σαν να δέχεται συνάντηση με τον ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι στο Μινσκ της Λευκορωσίας και από την άλλη καλούσε τον ουκρανικό λαό να πάρει την εξουσία διότι το Κρεμλίνο δεν διαπραγματεύεται με «ναρκομανείς και ναζιστές» (σημειωτέον ότι ο Ζελένσκι είναι Εβραίος!). Ο στόχος του Πούτιν είναι ξεκάθαρος: αλλαγή καθεστώτος στην Ουκρανία και ένταξη της χώρας στη ρωσική ζώνη επιρροής. Ο ουκρανικός στρατός πρόβαλε όση αντίσταση μπορούσε στον κατά πολύ ισχυρότερο ρωσικό στρατό. Οι ρωσικές δυνάμεις στόχευσαν αρχικά από ξηρά, θάλασσα και αέρος τις στρατιωτικές εγκαταστάσεις και την αεράμυνα της Ουκρανίας. Αμαχοι πρόσφυγες πέρασαν κατά χιλιάδες στις γειτονικές χώρες.
Δύο δρόμοι για την Ουκρανία
Αν, όπως όλα δείχνουν, η Ρωσία καταφέρει να ελέγξει πλήρως την Ουκρανία, θα ξημερώσει μια νέα εποχή στην Ευρώπη στην οποία η ευρωπαϊκή ασφάλεια θα «επικαιροποιηθεί» – ήδη το ΝΑΤΟ ανακοίνωσε προχθές νέα ενίσχυση των νατοϊκών δυνάμεων στις χώρες-μέλη που συνορεύουν με την Ουκρανία. Με δεδομένο ότι η Μόσχα ελέγχει τη Λευκορωσία – όπου η στρατιωτική παρουσία που απέκτησε για να εισβάλει από Βορρά στην Ουκρανία αναμένεται να παραμείνει σε μόνιμη βάση -, για πρώτη φορά από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου νατοϊκά και ρωσικά όπλα θα βρίσκονται το ένα απέναντι στο άλλο. Σε αυτό το νέο σκηνικό, το ΝΑΤΟ θα πρέπει να βρει τρόπους για να προστατεύσει τα πιο ευάλωτα μέλη του χωρίς να προκαλέσει στρατιωτική κλιμάκωση με τη Ρωσία.
Οπως έχει μέχρι στιγμής η κατάσταση, οι αναλυτές βλέπουν δύο δρόμους για την Ουκρανία: είτε θα γίνει δορυφόρος της Ρωσίας είτε «αποτυχημένο κράτος». Σε κάθε περίπτωση, η πορεία της Ουκρανίας προς τη Δύση ανακόπτεται.
Αντιδράσεις εντός και εκτός Ρωσίας
Σύμφωνα με ανάλυση από το Foreign Affairs, «η Ευρώπη δεν θα είναι αυτό που ήταν πριν από τον πόλεμο»: πρώτον, θα διαλυθεί η εντύπωση ότι η ΕΕ και το ΝΑΤΟ μπορούν να εξασφαλίσουν την ειρήνη στην ήπειρο, δεύτερον, όποια χώρα είναι εκτός ΝΑΤΟ (με εξαίρεση ίσως τη Φινλανδία και τη Σουηδία, αν και ακόμη και αυτό είναι αμφίβολο) θα αφεθεί εκ των πραγμάτων στην τύχη της διότι το ΝΑΤΟ θα επικεντρωθεί στην υπεράσπιση των κρατών-μελών του και δεν θα υπάρχει «χώρος» για διεύρυνση και, τρίτον, τα κράτη-μέλη που συνορεύουν με τη Ρωσία θα έχουν μόνιμο νατοϊκό στρατό στο έδαφός τους.
Εκτός Ρωσίας, πολλοί επικρίνουν τον πόλεμο του Πούτιν στην Ουκρανία. Οπως ο επί 20 χρόνια πρωταθλητής του σκακιού Γκάρι Κασπάροφ που, καταδιωγμένος από το ρωσικό καθεστώς, ζει πλέον στην Κροατία, κάλεσε τις χώρες να απομονώσουν τη Μόσχα ανακαλώντας τους πρεσβευτές τους. Αλλά και εντός Ρωσίας υπήρξε αντίδραση στην εισβολή στην Ουκρανία. Πολλοί Ρώσοι κατέβηκαν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν και εκατοντάδες συνελήφθησαν.
Σχεδόν 700 άνθρωποι των γραμμάτων, επιστήμονες και ακαδημαϊκοί από τη Ρωσία συνυπέγραψαν ανοιχτή επιστολή κατά του πολέμου που δημοσιεύτηκε χθες στον «Monde». Σε αυτήν τονίζουν τους δεσμούς Ρώσων και Ουκρανών («Πολλοί έχουμε συγγενείς, φίλους και συνεργάτες στην Ουκρανία») και απαιτούν τον σεβασμό της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας.
Ο απρόσμενος υπερασπιστής
Στις ΗΠΑ, ο ρώσος πρόεδρος βρήκε έναν υπερασπιστή: τον Ντόναλντ Τραμπ. Ο πρώην πρόεδρος είναι γνωστό ότι έχει συμπάθεια στον Πούτιν, όμως ο απερίφραστος τρόπος με τον οποίο εκφράστηκε, αποκαλώντας «μεγαλοφυές» το σχέδιο του Πούτιν στην Ουκρανία, αποτελεί νέο φαινόμενο στην αμερικανική πολιτική. Εκτός από τον Τραμπ, μια ολόκληρη πτέρυγα συντηρητικών Ρεπουμπλικανών που στηρίζουν τον πρώην πρόεδρο θεωρούν ότι ο ρώσος πρόεδρος πράττει ορθά στην Ουκρανία και ότι η Δύση είναι εκείνη που επέδειξε πρώτη επιθετική συμπεριφορά και μετακινείται όλο και πιο κοντά στα σύνορα της Ρωσίας μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ – αναπαράγουν, δηλαδή, τα επιχειρήματα του Πούτιν.
«Εχω τεράστιο σεβασμό για τον Πούτιν» δήλωσε ο πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο την περασμένη εβδομάδα, πριν από τη ρωσική εισβολή. Ο δημοφιλής σχολιαστής του Fox News Τάκερ Κάρλσον, που έχει μεγάλη επιρροή στους ψηφοφόρους του Τραμπ, προέτρεψε τους Αμερικανούς να αναρωτηθούν: «Γιατί μισώ τόσο πολύ τον Πούτιν; Μήπως με είπε ρατσιστή; Μήπως απείλησε να με απολύσει;».
«Τα σχόλια αυτά αντικατοπτρίζουν για πρώτη φορά μια μεγάλη πολιτική πτέρυγα που συντάσσεται με τον ηγέτη μιας αντίπαλης χώρας κατά του αμερικανού προέδρου» διαπίστωσε η «Washington Post». «Επικαλούνται την ευφυΐα του Πούτιν και την προθυμία του να μεταχειριστεί δύναμη για να επεκτείνει την επιρροή της χώρας του, τονίζοντας την αντίθεση με τον Τζο Μπάιντεν τον οποίο θεωρούν αδύναμο και άβουλο».
Ο Τραμπ δεν αποκλείεται να επανεκλεγεί στις προεδρικές του 2024 και αυτό περιπλέκει περισσότερο την κατάσταση. Ειδικοί τονίζουν ότι κάνει τους Ευρωπαίους πιο διστακτικούς να εμπιστευτούν μια ασταθή Ουάσιγκτον για την ασφάλειά τους. Επιπλέον, αναμένουν ότι η Μόσχα θα κάνει το παν για να επηρεάσει τις εκλογές του 2024.
Η Κίνα και οι φόβοι της Ταϊβάν
Ο Τζον Σίμπσον, βετεράνος δημοσιογράφος του BBC, ειδικός στη διεθνή πολιτική, θεωρεί ότι ζούμε «το τέλος μιας εποχής». Δεν είναι μόνο οι ισορροπίες ασφαλείας στην Ευρώπη που αλλάζουν, αλλά ενδεχομένως και οι παγκόσμιες. «Η Κίνα αποφεύγει να καταδικάσει τη Ρωσία για την Ουκρανία και η Ταϊβάν αρχίζει να αναρωτιέται αν έρχεται η σειρά της», δηλαδή αν θα δεχθεί εισβολή από την Κίνα.
Πολύς λόγος γίνεται για το αν οι Ουκρανοί θα στραφούν στο αντάρτικο εναντίον των ρωσικών δυνάμεων και πώς θα γίνει αυτό. «Η υποστήριξη ενός ουκρανικού αντάρτικου είναι μια πλευρά του σχεδίου της κυβέρνησης Μπάιντεν για την αντιμετώπιση της ρωσικής εισβολής που δεν συζητείται πολύ» έγραψε ο αρθρογράφος Ντέιβιντ Ιγκνέσιους. «Το πρόβλημα για την Ουκρανία είναι ότι η Ρωσία γνωρίζει καλά το πεδίο και αναμφίβολα έχει στρατολογήσει ένα δίκτυο ουκρανών διπλών πρακτόρων. Οι πράκτορες αυτοί μπορούν να σπείρουν το χάος στο αντάρτικο κίνημα».
