Η λέξη Μητρόπολη με την οποία τιτλοφορείται το τελευταίο μυθιστόρημα του Φίλιπ Κερ (1956-2018), που το ολοκλήρωσε λίγο πριν πεθάνει απρόσμενα, θυμίζει αρχικά την ομώνυμη ταινία του Φριτς Λανγκ. Παραπέμπει κυρίως στο Βερολίνο, την περιώνυμη πρωτεύουσα της Γερμανίας. Στον πρόλογο του βιβλίου διαβάζουμε ότι η συγκεκριμένη πόλη μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στη διάρκεια της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, έμοιαζε με τη Βαβυλώνα, τη Βαβέλ, την πόλη που ήταν συνώνυμη της αμαρτίας και των επί γης ανοσιουργημάτων, όπως σημειώνει ο κεντρικός ήρωας. Ωστόσο, δεν ήταν χειρότερη από το Λονδίνο, τη Νέα Υόρκη ή τη Σανγκάη, προσθέτει, αναφέροντας πως τα βράδια του καλοκαιριού το πάρκο Τιργκάρτεν κάποιες φορές έμοιαζε με φάρμα για επιβήτορες, καθώς οι πόρνες συνουσιάζονταν με τους πελάτες τους στο γρασίδι.
Μετάφραση Γιώργος Μαραγκός
Εκδόσεις Κέδρος, 2021, σελ. 400, τιμή 16 ευρώ
Ο Φίλιπ Κερ είχε σαγηνευτεί από τη γερμανική ιστορία των δεκαετιών 1920, 1930 και 1940. Ενώ εργαζόταν ως κειμενογράφος σε διαφημιστικές εταιρείες, σκέφτηκε να γράψει μυθιστόρημα με ήρωα έναν βερολινέζο αστυνομικό το 1936. Ετσι προέκυψαν Οι βιολέτες του Μάρτη, όπου εμφανίστηκε ο κυνικός αλλά έντιμος Μπέρνι Γκούντερ, ο οποίος βιώνει την άνοδο και πτώση του ναζισμού. Η επιτυχία του βιβλίου έκανε τον Κερ να γράψει τα μυθιστορήματα Ο χλωμός εγκληματίας και Γερμανικό ρέκβιεμ, ενώ αργότερα και τα τρία συγκεντρώθηκαν σε έναν τόμο με τον γενικό τίτλο Berlin Noir που θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα έργα της σύγχρονης αστυνομικής λογοτεχνίας. Η Μητρόπολη μας μεταφέρει στο Βερολίνο το 1928. Ο νεαρός αστυνομικός Μπέρνι Γκούντερ ερευνά τέσσερις δολοφονίες: ισάριθμες πόρνες σε τέσσερις εβδομάδες βρέθηκαν ακρωτηριασμένες σε σιδηροδρομικό σταθμό. Τα εγκλήματα δεν προκάλεσαν κανένα ενδιαφέρον στους κατοίκους της πόλης, που ήθελαν να απαλλαγούν από τα έκφυλα άτομα. Ωστόσο, στο Βερολίνο παλαιότερα, μέχρι το 1914, η ανθρώπινη ζωή ήταν πολύτιμη. Επειτα, η πόλη μεταλλάχθηκε. Το 1923 έφθασε ο πληθωρισμός, τα χρήματα έχασαν την αξία τους, ξέπεσε η ανθρώπινη ζωή, το σεξ αποτελούσε τρόπο εκτόνωσης.
Οταν δολοφονείται άλλη μια πόρνη, ο πατέρας της, ο Εριχ Ανγκερστάιν, αρχηγός μιας εγκληματικής συμμορίας, αποφασίζει να βρει με κάθε δυνατό τρόπο τον υπαίτιο και να τον τιμωρήσει. Κι ύστερα δολοφονούνται ανάπηροι πολέμου, οι οποίοι ζητιανεύουν στους δρόμους. Στην αστυνομία ακούγονται φωνές που ισχυρίζονται πως το Βερολίνο είναι τα σύγχρονα Σόδομα και Γόμορρα εξαιτίας της έκλυσης των ηθών. Οι εφημερίδες λαμβάνουν επιστολές – τελειώνουν με το «Χάιλ Χίτλερ» – από τον δολοφόνο που εξηγεί γιατί σκοτώνει τα «παράσιτα» και υπόσχεται να καθαρίσει την πόλη από τα αποβράσματα: εμπόρους ναρκωτικών, πόρνες, προαγωγούς, τραβεστί, ομοφυλόφιλους, Εβραίους και κομμουνιστές. Ο Γκούντερ παίρνει εντολή να υποδυθεί τον ανάπηρο πολέμου στους δρόμους και να ζητιανεύει ώστε να παγιδέψει τον εγκληματία. Ο ήρωας, συλλέγοντας πληροφορίες, μπαίνει στους κύκλους των καλλιτεχνών, κυρίως των ηθοποιών, και συναντάει την Τέα φον Χάρμπου, σεναριογράφο της εμβληματικής ταινίας Metropolis, σύζυγο του σκηνοθέτη της Φριτς Λανγκ, Εβραίου την καταγωγή. Επίσης, γνωρίζει τη Λότε Λένια, η οποία έπαιζε στην Οπερα της πεντάρας, έργο του Μπέρτολτ Μπρεχτ.
Στο μυθιστόρημα ο Φίλιπ Κερ επιχειρεί να δείξει το κλίμα που επικρατούσε στο Βερολίνο τη συγκεκριμένη εποχή – βάζει πραγματικά πρόσωπα δίπλα στα φανταστικά, τονίζοντας την απογοήτευση του λαού και την παρακμή της κοινωνίας που συνέτειναν στη διάδοση της ναζιστικής ιδεολογίας και την επικράτηση του Χίτλερ. Οι συχνές επισκέψεις του στο Βερολίνο τον ώθησαν να μελετήσει την ιστορία της Γερμανίας. Σπούδασε μεν νομικά και φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ, αλλά εντρύφησε στο γερμανικό δίκαιο και στη γερμανική φιλοσοφία διαβάζοντας σχετικά κείμενα στο πρωτότυπο.
