Κατά την επίσκεψή του στη Θράκη τον περασμένο Δεκέμβριο, ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας υπογράμμισε τον ρόλο του λιμένα της Αλεξανδρούπολης και της ακριτικής περιοχής ως οικονομικού, αμυντικού και ενεργειακού κόμβου. Και οι τρεις πτυχές έχουν τόσο εθνική όσο και ευρύτερα περιφερειακή σημασία.
Μεταφορά υλικού
Ο Οργανισμός Λιμένος Αλεξανδρούπολης (ΟΛΑ) είναι ο πρώτος θεσμός που εκκίνησε την υλοποίηση της επικαιροποιημένης ελληνοαμερικανικής Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας (MDCA). Μέσω αυτού, οι ΗΠΑ μεταφέρουν στρατιωτικό υλικό και μέσα προς τα Βαλκάνια και την Ανατολική Ευρώπη. Στο πλαίσιο αυτό, και με φόντο την ουκρανική κρίση, δεν αποκλείεται ότι ένα μέρος των δυνάμεων που θα αποτελέσουν τις νέες μονάδες στο πλαίσιο της Ενισχυμένης Προωθημένης Παρουσίας (Enhanced Forward Presence – EFP) του ΝΑΤΟ στη Νοτιοανατολική Ευρώπη (πιο συγκεκριμένα σε Βουλγαρία και Ρουμανία), εφόσον ληφθούν οι οριστικές αποφάσεις εφαρμογής της πρόσφατης εντολής των υπουργών Αμυνας του ΝΑΤΟ, πιθανότατα θα διέλθουν μέσω Αλεξανδρούπολης.
Εμπορική αναβάθμιση
Η ηγεσία του ΟΛΑ άδραξε την ευκαιρία της μεγάλης δημοσιότητας που έλαβε ο λιμένας λόγω της στρατιωτικής διευκόλυνσης των ΗΠΑ, αναβαθμίζοντας τη βασική ιδιότητά του: την εμπορική. Tο 2021 διακινήθηκαν μέσω του λιμένα της Αλεξανδρούπολης 400.000 τόνοι σιτηρών, με τα οικονομικά οφέλη του οργανισμού να ξεπερνούν κάθε ρεκόρ το περασμένο έτος.
«Ο λιμένας της Αλεξανδρούπολης είναι σημαντικός εμπορικός λιμένας. Ως τέτοιος θα αναπτυχθεί. Θα υπάρχει ισόρροπη ανάπτυξη των στρατιωτικών και εμπορικών δραστηριοτήτων» δηλώνει στο «Βήμα» ο πρόεδρος του ΟΛΑ Κωνσταντίνος Χατζημιχαήλ, τονίζοντας ότι «θα διασφαλίσουμε τα εθνικά συμφέροντα σε απόλυτη συνάρτηση με τα τοπικά». Η ανάπτυξη του λιμανιού και οι θετικές συνέργειες που θα προκύψουν από αυτή αποτελούν ένα στοίχημα για τους κατοίκους της Θράκης, μια μεγάλη ευκαιρία ανάπτυξης του βιοτικού τους επιπέδου.
Οδοί και διασυνδέσεις
Τον Ιούλιο του 2020 πραγματοποιήθηκε η πρώτη συνδυασμένη μεταφορά εμπορευμάτων από/προς το λιμάνι με την ταυτόχρονη χρήση πλοίου – τρένου, ενώ από το περασμένο θέρος λειτουργεί νέος τερματικός σταθμός εντός του λιμένος. Με αυτόν τον τρόπο διασφαλίζεται η σύνδεση του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης με τους λιμένες της Μαύρης Θάλασσας, τα Βαλκάνια αλλά και με την Ανατολική Ευρώπη. Η μεταφορά των φορτίων, επιπλέον, πραγματοποιείται οικονομικότερα, ταχύτερα και ασφαλέστερα εν συγκρίσει με άλλες «οδούς». Ενδεικτικά, μια αμαξοστοιχία από την Αλεξανδρούπολη βρίσκεται στη Ζίμνιτσα (Βουλγαρία) σε 12,5 ώρες και στην Κωνστάντζα (Ρουμανία) σε δυόμισι ημέρες.
Οφέλη και καθυστερήσεις
Οι λιμενικές υπηρεσίες που παρέχονται στις αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις είναι οι RSOM (Reception, Staging, Onward Movement), δηλαδή υποδοχή, προσωρινή παραμονή και κίνηση προς τα εμπρός.
Η συνεργασία των λιμενεργατών με στελέχη που ασχολούνται με τα logistics των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων ήταν αρκετά παραγωγική για τους πρώτους, οι οποίοι αποκόμισαν και συνεχίζουν να αποκτούν τεχνογνωσία. Η φόρτωση ή η εκφόρτωση ενός αμερικανικού μεταγωγικού ολοκληρώνεται σε μιάμιση μέρα, χρόνος που θεωρείται ελάχιστος, ενώ το ίδιο ισχύει και για την αποδοτικότητα των εργαζομένων και στις λοιπές δραστηριότητες του λιμένα.
Οι ΗΠΑ συνέδραμαν με 2,3 εκατομμύρια ευρώ για την ανέλκυση του ναυαγίου της βυθοκόρου «Ολγα», απελευθερώνοντας το λιμάνι από έναν βραχνά χρόνων. Οι Αμερικανοί σχεδίαζαν να συνδράμουν ποικιλοτρόπως τόσο τον λιμένα όσο και την περιοχή, όμως η καθυστέρηση του διαγωνισμού ιδιωτικοποίησης αποτελεί τροχοπέδη.
Οφέλη και στην ενέργεια
Σημαντικός βραχίονας της πλωτής μονάδας αποθήκευσης και αεριοποίησης (FSRU) που αναμένεται να κατασκευαστεί στην Αλεξανδρούπολη θα είναι ο λιμένας της πόλης. Ο τερματικός σταθμός υγροποιημένου φυσικού αερίου θα εφοδιάζει, πέραν της ελληνικής αγοράς, τις γειτονικές Βόρεια Μακεδονία και Βουλγαρία (μέσα από την κατασκευή του αγωγού αερίου IGB), ενώ αναμένεται να προμηθεύσει και χώρες όπως η Σερβία, η Ρουμανία και η Μολδαβία.
Η ιδιωτικοποίηση, ο διαγωνισμός και τα σχήματα
Το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης αναμένεται να ιδιωτικοποιηθεί, με το 67% των μετοχών του να είναι υπό πώληση. Ο διαγωνισμός έχει καθυστερήσει οκτώ μήνες να ολοκληρωθεί λόγω γραφειοκρατικών ζητημάτων, όπως οι απαλλοτριώσεις. «Μέχρι το τέλος Μαΐου αναμένεται να ανοίξουν οι προσφορές και να αναδειχθεί ο ανάδοχος, ενώ μέχρι το τέλος του 2022 θα έχει ολοκληρωθεί η αλλαγή του ιδιοκτησιακού καθεστώτος του» δήλωσε προ ημερών ο υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής Γιάννης Πλακιωτάκης.
Τα σχήματα που ενδιαφέρονται για την απόκτηση του πακέτου των μετοχών και πέρασαν στη β’ φάση του διαγωνισμού είναι:
1) Quintana Infrastructure & Development.
2) Κοινοπραξία International Port Investments Alexandroupolis (Black Summit Financial Group, Euroports, EFA Group, ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ).
3) Κοινοπραξία Cameron SA-Goldair Cargo AE-Bollore Africa Logistics.
4) Οργανισμός Λιμένος Θεσσαλονίκης ΑΕ.
Το πρώτο σχήμα, με έδρα στο Τέξας, λίγες ημέρες πριν από τη «δύση» του 2021 ζήτησε – μέσω άλλης εταιρείας – να παραταθεί ο διαγωνισμός. Θεωρητικά πρόκειται για εταιρεία αμερικανικών συμφερόντων.
Το δεύτερο σχήμα στο οποίο προΐσταται η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ (και το οποίο φαίνεται να έχει και την αμερικανική στήριξη) είχε εξασφαλίσει ότι θα χρηματοδοτηθεί από την Αναπτυξιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (DFS) για να προχωρήσει στην αγορά των μετοχών.
Το τρίτο σχήμα, στο οποίο μετέχει και η οικογένεια Κοπελούζου, προβάλλει ισχυρή διεκδίκηση. Πρόσφατα, βέβαια, η Bollore εξαγοράστηκε από την MSI, τη μεγαλύτερη εταιρεία διακίνησης κοντέινερ παγκοσμίως. Το τέταρτο σχήμα είναι του Ιβάν Σαββίδη, το οποίο, σύμφωνα με την αγορά, εκπροσωπεί τα ρωσοκινεζικά συμφέροντα και δεν αναμένεται να έχει καμία τύχη.
Οι φάκελοι με τις προσφορές των τεσσάρων σχημάτων θα ανοίξουν ταυτόχρονα με τις δύο προσφορές ανεξάρτητων εκτιμητών ώστε να καθοριστεί η κατώτατη τιμή.
«Η περιοδική παρουσία αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων στον λιμένα και οι στενές διμερείς σχέσεις που δομούνται και εμβαθύνονται στην Αλεξανδρούπολη δεν συνεπάγονται αμερικανική επενδυτική παρουσία την επόμενη ημέρα και δεν προεξοφλούν τον νικητή του διαγωνισμού, καθώς η διαδικασία της παραχώρησης είναι αδιάβλητη και προϋποθέτει υψηλό τίμημα και πλειοδοσία» ξεκαθαρίζει ο κ. Χατζημιχαήλ. «Λόγω αποδόμησης δεκαετιών της Αλεξανδρούπολης, η αξία του λιμένα δεν προσδιορίζεται μόνο με οικονομικούς όρους. Μόνο το 2021 το λιμάνι έδειξε μερικές μόνο από τις δυνατότητές του. Για να προσεγγιστεί με ασφάλεια η τιμή του λιμένα, πρέπει να συνυπολογιστούν οι γεωπολιτικές παράμετροι της σημασίας του για τη χώρα και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη» προσθέτει ο ίδιος.
