Σύμφωνα με άρθρο που αναρτήθηκε στο blog του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείουμ οι Ευρωπαίοι είδαν τις αποταμιεύσεις τους να αυξάνονται σημαντικά στη διάρκεια της πανδημίας.
Συγκεκριμένα, στις εποχές της περίφημης κανονικότητας, οι κάτοικοι της γηραιάς ηπείρου αποταμίευαν περίπου το 12% των εισοδημάτων τους. Όμως καθώς οι οικογένειες αναγκάστηκαν να μείνουν στο σπίτι, ενώ ταυτόχρονα τα επιδόματα ειδικού σκοπού κάλυπταν τις βασικές τους ανάγκες, οι αποταμιεύσεις εκτινάχθηκαν σχεδόν στο 19% στη διάρκεια του 2020 και του 2021.
Όπως φαίνεται στον Πίνακα της Εβδομάδας του ΔΝΤ, το Ταμείο εκτιμά ότι τα νοικοκυριά της Ευρωζώνης αποταμίευσαν σχεδόν 1 τρισεκατομμύριο ευρώ επιπλέον στη διάρκεια των δύο αυτών ετών, σε σχέση με τον μέσο όρο πριν την πανδημία. Με άλλα λόγια, οι αποταμιεύσεις άγγιξαν ποσά-ρεκόρ, που αντιστοιχούν στο 8% του ΑΕΠ του συνόλου των κρατών της Ευρωζώνης.
Προοπτικές για το μέλλον
Το ΔΝΤ υποστηρίζει ότι η ανάπτυξη στην Ευρωζώνη – αλλά δυνητικά και ο πληθωρισμός – θα μπορούσαν να αυξηθούν σημαντικά σε περίπτωση που οι καταναλωτές επέλεγαν να μειώσουν προσωρινά το ποσοστό των χρημάτων τους που βάζουν στην άκρη σε επίπεδα χαμηλότερα από του 2019.
Κάτι τέτοιο θα ακολουθούσε και το μοτίβο που παρατηρήθηκε μετά από προγενέστερες πανδημίες και σοβαρά οικονομικά σοκ.
Ακόμη και μια μικρή αύξηση των καταναλωτικών δαπανών – για παράδειγμα, αν τα νοικοκυριά δαπανούσαν το ένα-τρίτο των επιπλέον αποταμιεύσεών τους στα επόμενα δύο χρόνια – θα αύξανε το ΑΕΠ κατά 2,5% και τον πληθωρισμό κατά 0,75% μέχρι το τέλος της δεύτερης χρονιάς.
Πρόθυμοι να ξοδέψουν
Οι μισές πλεονάζουσες αποταμιεύσεις της Ευρωζώνης βρίσκονται σε τραπεζικούς λογαριασμούς, πράγμα που σημαίνει ότι θεωρητικά είναι προσβάσιμες και μπορούν να διοχετευτούν στην αγορά με την άρση και των τελευταίων περιορισμών.
Άλλωστε, παρατηρεί το ΔΝΤ, το μεγαλύτερο μέρος των αποταμιεύσεων προέκυψε παρά τη θέληση των καταναλωτών, και όχι ως αποτέλεσμα της ανησυχίας τους για το μέλλον, πράγμα που σημαίνει ότι δεν αποκλείεται να δαπανηθούν σε μικρό χρονικό διάστημα.
Τι κρατά τα χρήματα στις τράπεζες
Όμως υπάρχουν τέσσερις λόγοι που οι αποταμιεύσεις ίσως αργήσουν να διοχετευτούν στην αγορά, παρατηρεί το ΔΝΤ.
Πρώτον, το είδος των εξόδων που τα νοικοκυριά αναγκάστηκαν να παραλείψουν στη διάρκεια της πανδημίας, δεν αναπληρώνεται εύκολα. Σχεδόν το 80% του συνόλου των μειωμένων δαπανών του 2020 προέκυψε από το κλείσιμο του τουρισμού και των μετακινήσεων. Δεν είναι ιδιαίτερα πιθανό οι καταναλωτές να αναπληρώσουν ποτέ τις χαμένες πτήσεις, τις διαμονές σε ξενοδοχεία ή τα γεύματα σε εστιατόρια.
Δεύτερον, οι πλεονάζουσες αποταμιεύσεις αφορούν κυρίως τους ανθρώπους με υψηλά εισοδήματα. Στη Γαλλία, για παράδειγμα, το πλουσιότερο 10% των νοικοκυριών αύξησε σημαντικά τις αποταμιεύσεις του, ενώ οι φτωχότερες οικογένειες αναγκάστηκαν να τις δαπανήσουν, σύμφωνα με τραπεζικά δεδομένα. Οι υψηλόμισθοι είναι ούτως ή άλλως σε θέση να αποταμιεύουν μεγαλύτερο ποσοστό των εισοδημάτων τους – και το κάνουν – με αποτέλεσμα να είναι λιγότερο πιθανό να «φάνε από τα έτοιμα».
Τρίτον, τα προβλήματα στις εφοδιαστικές αλυσίδες σημαίνουν ότι ορισμένοι ίσως δυσκολεύονται να δαπανήσουν τις οικονομίες τους, ακόμη κι αν το θέλουν. Οι μεγάλες καθυστερήσεις στην παράδοση προϊόντων και οι αυξημένες τιμές κάνουν τους καταναλωτές να δυσκολεύονται να αναπληρώσουν τις δαπάνες τους για υπηρεσίες που δεν υφίστανται λόγω πανδημίας με αυξημένες δαπάνες σε αγαθά – αν και αυτό ενδέχεται να αλλάξει στο μέλλον, αφού οι συσσωρευμένες ανάγκες θα μπορούσαν να εκτινάξουν τη ζήτηση με την άρση των περιορισμών.
Και τέταρτον, η εξάπλωση της παραλλαγής Όμικρον αναγκάζει ορισμένους Ευρωπαίους να συνεχίζουν την κατανάλωση αγαθών για λίγο καιρό ακόμη.
Η αβεβαιότητα για το μέλλον της κατανάλωσης παραμένει εξαιρετικά υψηλή, καταλήγει το ΔΝΤ, συστήνοντας στις κυβερνήσεις να παρακολουθούν προσεκτικά τα ποσοστά αποταμιεύσεων καθώς εκτιμούν την ισχύ της ανάκαμψης των οικονομιών τους, και αν χρειαστεί να αναπροσαρμόσουν τη νομισματική και οικονομική πολιτική τους για να διασφαλίσουν βιώσιμη και ισότιμη ανάπτυξη, αλλά και για να διατηρήσουν τη σταθερότητα των τιμών.
