Στον χώρο της γκαλερί Bernier/ Eliades στο Θησείο ο Τζιανκάρλο Σκάλια βάζει τις τελευταίες πινελιές σε ένα από τα έργα του. Είναι τα κύματα μιας θάλασσας σκοτεινής, παρόμοιας με εκείνες που κοσμούν και τα υπόλοιπα έργα που παρουσιάζει σε αυτή τη πρώτη ατομική έκθεσή του στη γκαλερί στην Αθήνα. Εχοντας διαβάσει το δελτίο τύπου πριν μπω στην αίθουσα για να τον συναντήσω στο οποίο γίνεται αναφορά μέσω του έργου του «στις ένοπλες συγκρούσεις από τη δεκαετία ’80 και ’90 που έλαβαν χώρα στο Περού» περίμενα να δω μια τέχνη ολίγον «μιλιταριστική» ή κάπως πιο άμεσα προσλήψιμη ως «πολιτική» όμως η ατμόσφαιρα που αναδύεται από τους καμβάδες του είναι εκείνη μιας πένθιμης μελαγχολίας ή μιας αδιόρατης απειλής. Πόση εμπιστοσύνη μπορείς να έχεις σε μια κυματισμένη θάλασσα απροσπέλαστη από το σκοτάδι της νύχτας; Για τον 41χρονο Σκάλια αυτό είναι ένα «αρνητικό μνημείο» αφιερωμένο στα θύματα της μεγάλης σφαγής που έγινε στην φυλακή του El Fronton το 1986-ενός μικρού νησιού που βρίσκεται απέναντι από την ακτογραμμή της Λίμα- ύστερα από την εξέγερση των φυλακισμένων μελών του Φωτεινού Μονοπατιού-Κομμουνιστικού Κόμματος του Περού στη διάρκεια του εμφυλίου που ταλάνισε τη χώρα για είκοσι χρόνια. Η αιματηρή καταστολή των πολιτικών κρατουμένων σηματοδότησε και το κλείσιμο της φυλακής η οποία λειτουργούσε από τη δεκαετία του ΄60. Ενα μετα-αποκαλυπτικό μέρος όπου καταστρατηγήθηκαν τα ανθρώπινα δικαιώματα δίχως να αναλάβει κανείς την ευθύνη από την κυβέρνηση του Αλαν Γκαρσία και το οποίο αγνοείται επιδεικτικά για να περάσει στη λήθη η ιστορία που διαδραματίστηκε πάνω του. «Είναι ο τόπος μου» θα πει στη διάρκεια της κουβέντας μας, «ένα άνυδρο μέρος, όπως όλη η ακτογραμμή γύρω από την Λίμα, όπου κατοικείται μόνο από πουλιά. Ενα μέρος φάντασμα που μοιάζει με έρημο και το οποίο η φύση διεκδίκησε και πήρε πίσω από τους ανθρώπους». Συγκεκριμένα τα χιλιάδες πουλιά -κορμοράνοι, μπούφοι, πελεκάνοι- που είναι πλέον οι μόνιμοι κάτοικοί του και συμβάλλουν με τα περιττώματά τους ερήμην τους στην παραγωγή του guano, ενός καθ’όλα φυσικού λιπάσματος το οποίο μάλιστα τον 19οαιώνα οδήγησε τρεις χώρες σε πόλεμο, το Περού, τη Βολιβία και τη Χιλή.
Ο Σκάλια ο οποίος έχει μετακομίσει στη Λίμα σε σπίτι με απρόσκοπτη θέα στη θάλασσα για να μπορεί να διακρίνει το El Fronton στο βάθος του ορίζοντά της, το επισκέπτεται τα τελευταία έξι χρόνια για να δημιουργεί εκεί τους πίνακές του, ή έστω την αρχή τους, όσο προλαβαίνει προτού ο ήλιος δύσει εντελώς καθώς δεν υπάρχει ίχνος φωτός στο νησί που δεν ηλεκτροδοτείται. Εκεί μένει για λίγες μέρες ολομόναχος να αφουγκράζεται την απόκοσμη ησυχία που διαταράζει το κρώξιμο των πουλιών. Ωστόσο δεν βρέθηκε εκεί εξαιτίας του παρελθόντος του νησιού αλλά διότι έψαχνε ένα τοπίο για να ζωγραφίσει το οποίο θα είχε παραμείνει αλώβητο από την ανθρώπινη παρέμβαση. «Εψαχνα για μια οπτική αναλλοίωτης και ατελείωτης φύσης, ουρανό και θάλασσα που θα μπορούσα να βλέπω να απλώνεται σε ένα εύρος 360 μοιρών. Τη βρήκα στο El Fronton αλλά σύντομα κατάλαβα ότι κοίταζα από τη λάθος πλευρά. Πάνω στο νησί υπήρχε ένα άλλο τοπίο που εμπλούτιζε τη ματιά μου με διαφορετικό τρόπο. Ερείπια διάτρητα από σφαίρες και μια φύση που οργίαζε για να καλύψει αυτό το ντροπιαστικό ανθρώπινο πέρασμα» εξηγεί ο Σκάλια. Εκτός από τους πίνακες με τη θέα από διαφορετικούς προσατατολισμούς του νησιού ο Σκάλια χρησιμοποιεί και θραύσματα των ερειπίων –πέτρες και τσιμέντο- και τα στοιχίζει σε πίνακες σαν να πρόκειται για σελίδες σε βιβλίο φυσιοδίφη για να καταγράψει τα «ορυκτά» του νησιού.
«Με ενδιαφέρει το πέρασμα του χρόνου, όσα συμβαίνουν στο νησί όταν εγώ δεν είμαι εκεί» θα πει. Γι αυτό και προσπαθεί να «καταγράψει» μέρος της δραστηριότητας της φύσης αφήνοντας σε σημεία του νησιού φύλλα χρυσού στα οποία βέβαια τα πουλιά κάποια στιγμή θα αφοδεύσουν. Κάθε ενα από αυτά τα λερωμένα πλέον φύλλα θα σχηματίσουν «ψηφιδωτές» συνθέσεις με την εθνική πρώτη ύλη του guano, μια χαρτογράφηση του χρόνου που περνάει σαν να πρόκειται για πρωτόγονες κατόψεις της Google Earth, μια αδιάψευστη μαρτυρία ότι η φύση δεν ξεχνά ποτέ, σε αντίθεση με τους ανθρώπους.
- «Nocturnal» του Τζιανκάρλο Σκάλια στη γκαλερί Bernier/ Eliades, Επταχάλκου 11, Θησείο ως τις 3/3
