Εκατό χρόνια επικοινωνίας

Τι είναι ο άνθρωπος; Ενα τίποτα είναι ο άνθρωπος που απειλείται από τον πρώτο τυχόντα ιό, μπροστά σε εφημερίδα που κλείνει ανθηρότατη τα εκατό της χρόνια. Το «Βήμα» κάθε Κυριακή στις 120 σελίδες του έχει τουλάχιστον 100.000 λέξεις, που θα πει 5.000.000 λέξεις τον χρόνο.

Αν θυμηθούμε ότι κάποτε είχε 220 σελίδες και ότι κυκλοφορούσε καθημερινά, έχουν δημοσιευτεί στη διάρκεια αυτού του αιώνα δισεκατομμύρια λέξεις, εκατομμύρια ρεπορτάζ, άρθρα, σχόλια, επιστολές, εικόνες, σκίτσα, γελοιογραφίες.

Ολα αυτά τα είδαν, τα διάβασαν, τα χάρηκαν ή τα βλαστήμησαν εκατομμύρια άνθρωποι. Τι είναι λοιπόν ο άνθρωπος, ο δημοσιογράφος, ο αρθρογράφος μπροστά στην εφημερίδα; Τι είναι ο πολιτικός που παλεύει να γραφτεί κάτι καλό για αυτόν στις σελίδες της, οι πρωθυπουργοί, οι πραξικοπηματίες, οι επιχειρηματίες, οι καλλιτέχνες που έγιναν πρωτοσέλιδα; Τα κόμματα που έλαμψαν και έσβησαν;

Ενα τίποτα είναι, ημερολόγιό μου. Οι εφημερίδες με ιστορία και παράδοση είναι πάνω από όλα αυτά.

Αγιορείτικες κουδούνες

Στο πρώτο-πρώτο φύλλο του, στις 6 Φεβρουαρίου 1922, το κύριο άρθρο δήλωνε ρητά: «Πρόγραμμα του «Ελευθέρου Βήματος» είναι το πρόγραμμα του Κόμματος των Φιλελευθέρων εις το οποίον ανήκουν οι ιδρυταί και οι συνεργάται. Θα εμπνέεται συνεπώς εκ των αρχών της λαϊκής επαναστάσεως του 1909, εκ της οποίας προέκυψε τούτο».

Οι «ιδρυταί και συνεργάται» έγιναν όλοι πρωθυπουργοί και υπουργοί σε κυβερνήσεις των Φιλελευθέρων – εκτός από τον ιδρυτή του «Βήματος» Δημήτρη Λαμπράκη, ο οποίος, όπως και ο διάδοχός του Χρήστος Λαμπράκης, όπως και ο Σταύρος Ψυχάρης μετά, έκανε πολιτική χωρίς να γίνει ποτέ επαγγελματίας πολιτικός – όπως συμβαίνει με όλους τους δημοσιογράφους των πολιτικών εφημερίδων. Και αυτοί, ήσαν και έμειναν δημοσιογράφοι.

Το «Βήμα» [με σύντομη εξαίρεση την περίοδο Παπάγου] τήρησε το πρόγραμμά του: ήταν αρχικά η φωνή των Φιλελευθέρων, μετά των κομμάτων του Κέντρου, του ΠαΣοΚ, της Σοσιαλδημοκρατίας και της Κεντροαριστεράς. Πάντα αντιτάχθηκε στις ακρότητες είτε της Δεξιάς είτε της Αριστεράς – αλλά ακόμη και του Κέντρου.

-1922 – η Καθημερινή είχε εκδοθεί τρία χρόνια νωρίτερα, το 1919, όταν υπήρχε ακόμη βενιζελική λογοκρισία. Οταν έναν χρόνο αργότερα, εν όψει των εκλογών του Νοεμβρίου 1920, καταργήθηκε, ο Γεώργιος Αγγέλου Βλάχος δήλωσε στο κύριο άρθρο του ότι μπορούσε πλέον να ανακοινώσει το πρόγραμμα της εφημερίδας του, που ήταν απλό: «Κάτω ο Βενιζέλος».

Τα κατάφερε ο ΓΑΒ (έτσι υπέγραφε τα άρθρα του ο Βλάχος, του άρεσε φαίνεται να θεωρούνται υλακές): στις εκλογές νίκησαν οι βασιλικοί, ο Βενιζέλος αποχώρησε στο εξωτερικό· δύο χρόνια μετά, ήρθε η Καταστροφή. Θα ήσαν αλλιώς τα πράγματα αν είχαν κερδίσει ο Βενιζέλος και ο Λαμπράκης; Δεν νομίζω, ημερολόγιό μου: δεν έφταιγαν τα προγράμματα και η τακτική των κομμάτων· η χωρίς όρια, η λυσσασμένη αντιπαράθεση τους για την εξουσία οδήγησε στην καταστροφή. Οπως συνέβη ξανά και ξανά ως και σήμερα, όπως αναμένεται να συμβεί ξανά.

-Τέλος πάντων – ας σημειώσω ότι την ένδοξη παράδοση της μετακίνησης από τα γραφεία του «Βήματος» σε κυβερνητικά γραφεία τη συνέχισαν αρχικά ο Γιώργος Ρωμαίος και ο Πέτρος Ευθυμίου – που έγιναν ευρωβουλευτές, βουλευτές και υπουργοί του ΠαΣοΚ – και μετά ο Παντελής Καψής.

Αλλά τα πράγματα στο «Βήμα» δεν ήσαν πια αυστηρά κομματικά: ο Γιάννης Μαρίνος πήγε δεξιότερα και έγινε ευρωβουλευτής της Νέας Δημοκρατίας, ο Βασίλης Μουλόπουλος – που τον χάσαμε πρόωρα, δυστυχώς – αριστερότερα και έγινε βουλευτής Επικρατείας του ΣΥΡΙΖΑ. Μου φαίνεται σε καμιά άλλη ελληνική εφημερίδα δεν υπήρχε τέτοιας ποιότητας και τόσο ευρύ φάσμα απόψεων.

-Μολοντούτο, για το «Συγκρότημα Λαμπράκη» και ιδιαίτερα για το «Βήμα», έχουν γραφτεί οι μεγαλύτερες κακοήθειες – κυρίως από την αριστερή πλευρά. Κυριαρχούσε σε πολιτιστικό χώρο που οι δημοσιογράφοι και διανοούμενοι της Αριστεράς τον ήθελαν δικό τους.

Για τούτο και ο ΣΥΡΙΖΑ όταν κυβέρνησε προσπάθησε να αλώσει τον ΔΟΛ: κάποιοι στα υπόγεια του Μαξίμου ονειρεύονταν να βρεθούν στον πέμπτο όροφο της Μιχαλακοπούλου, όπου είχαν μεταφερθεί τα γραφεία του ΔΟΛ. Δεν τα κατάφεραν – ούτε κατάφεραν να κλείσουν το «Βήμα» και τα «Νέα», όταν δεν τα κατέκτησαν.

Το «Βήμα» λοιπόν σώθηκε, γιορτάζει τα 100 του χρόνια σε πείσμα των εχθρών του και ας ελπίσουμε ότι θα συνεχίσει ανθηρό, αξιοπρεπές, έντιμο και έγκυρο, με πλούσια ύλη και διαφωτιστικό – σαν τη δάδα που είχε κάποτε δίπλα στον τίτλο του.

-Εγραψα παραπάνω «τι είναι οι πολιτικοί σε σχέση με τις εφημερίδες;» και θυμήθηκα τώρα πως με τον πρώην Πρόεδρο της Δημοκρατίας Χρήστο Σαρτζετάκη που έφυγε πλήρης ημερών προχθές δεν τα πήγαινε καλά το «Βήμα». Ηταν ιδιόρρυθμα συντηρητικός ο μακαρίτης και το «Βήμα» είχε δημοσιεύσει κάποτε πρωτοσέλιδη φωτογραφία του με κάτι κουδούνια που του είχαν κρεμάσει σοφοί μοναχοί του Αγίου Ορους, οι σημερινοί αντιεμβολιαστές.

Είχε γίνει έξαλλος ο Πρόεδρος – αλλά αυτό δεν σημαίνει πως δεν αναγνώριζαν στο «Βήμα» τη μεγάλη προσφορά του Χρήστου Σαρτζετάκη, το θάρρος που έδειξε στην Υπόθεση Λαμπράκη ως ανακριτής.

-Τελειώνοντας, ας σημειώσω ότι δεν είναι σήμερα μόνο η επέτειος των εκατό χρόνων του «Βήματος»: κλείνουν τούτες τις ημέρες και 31 χρόνια από τότε που παρουσιάστηκε η ανασούμπαλη σελίδα που ονομαζόταν στην αρχή «Εργα και 7 Ημέραι» του Βοκκάκιου και στη συνέχεια «Το Επταήμερο του Διόδωρου».

Ο Θεός είναι βιβλιοθήκη

Πέραν του ότι η συνωνυμία με τον κύριο αυτόν με εκνευρίζει και μου έχει δημιουργήσει πολλά προβλήματα, αναρωτιέμαι ποιο είναι το σωστό ερώτημα: «Πώς μπόρεσε να βγαίνει το «Βήμα» χωρίς το «Επταήμερο» με τις επιστολές του επί 69 χρόνια»; Ή «πώς άντεξε να βγαίνει άλλα 31 χρόνια, παρ’ όλα αυτά»;

l Ο Μπούφος κατέβασε τα μεγαλοπρεπή γυαλιά του: Μόλις μου έγραψε φίλη μου κουκουβάγια ότι «αν υπήρχε Θεός, θα ήταν βιβλιοθήκη» – δεν είναι δικό της, ο άθεος Ουμπέρτο Εκο το έχει γράψει. Μέρος της βιβλιοθήκης, λέει η φίλη, θα ήταν και το «Βήμα». // Εσύ, τι λες; τον ρώτησα. // Συμφωνώ· μου φαίνεται το ίδιο εννοεί και ο Αριστοτέλης όταν λέει πως ο Νους είναι θεϊκός. // Δηλαδή, όσοι γράφουνε στο «Βήμα», στην «Καθημερινή», στα «Νέα» είναι μικροί θεοί; Και όσοι γράφουν στις διάφορες φυλλάδες είναι θεοί και αυτοί; // Οταν γράφεις α-νοησίες, δεν μπορείς να συμμετέχεις στον θεϊκό νου, είναι προφανές, έκλεισε τη συζήτηση ο Μπούφος.

Και εγώ; Τι γράφω εγώ στις σελίδες σου, ημερολόγιό μου;

ΓΡΑΜΜΑΤΟΚΙΒΩΤΙΟ

Οι οίκοι ανοχής είναι τώρα πλέον αυτοί που θίγονται από την εξίσωσή τους με τον «Ναό της Δημοκρατίας», μετά τη βεβήλωσή του κι από έναν paleoanthropos (παλιάνθρωπο) των σπηλαίων.
ΣΤΑΥΡΟΣ, HOMO SAPIOS

Στη νομοθεσία του Ζαλεύκου (Κάτω Ιταλία), όποιος πρότεινε νόμο είχε έτοιμο σχοινί να κρεμαστεί, αν απορριπτόταν. Αν ίσχυε το ίδιο για την απόρριψη πρότασης δυσπιστίας, «στο σπίτι των κρεμασμένων δεν θα μιλούσαν για σχοινί»!
ΚΩΣΤΑΣ ΤΡΙΒΟΛΗΣ, ΓΛΥΦΑΔΑ

Eπειτα από τα τόσα δεινά που μας βρήκαν τα τελευταία χρόνια, θα περίμενε κανείς να έχει εξασθενήσει κάπως ο ιός του τσακωμού που είναι στο DNA των πολιτικών μας από το 1821 και βάλε…
ΑΒΑΔΑΙΟΣ, ΕΙΜΑΙ ΑΝΤΙ ΥΠΑΡΧΩ

Είδε τη φωτογραφία της Κανέλλας ο Ράνης μου και κεραυνοβολήθηκε· άρχισε να την ψάχνει στο Facebook για να της στείλει αίτημα φιλίας. Λες να συμπεθεριάσουμε;
Γ. Κ., ΚΥΜΗ

Μέσα σε ένα σακίδιο χώρεσε η σορός βρέφους που βρέθηκε στις ακτές νησιού μας. Και η ανθρωπιά όλου του κόσμου θα χωρούσε σ’ ένα όμοιο. Τόση μάς έχει μείνει.
ΛΕΥΤΕΡΗΣ Ο ΑΜΟΡΓΙΝΟΣ

Η ανοχή, η αδιαφορία και η κυνικότητα επιτρέπουν στον Μολώχ της βίας να αναζητά νέα θύματα. Αρκετά!
ΘΑΝΑΣΗΣ ΓΚΑΝΤΟΣ, ΚΟΖΑΝΗ

…Αμερικανικές δυνάμεις ενισχύονται σε Πολωνία και Ρουμανία, οι Τρεις της Βαλτικής προσφέρουν πολεμικό υλικό και τεχνολογικό εξοπλισμό στην Ουκρανία, Ρωσία και Λευκορωσία διοργανώνουν συνεχώς στρατιωτικά γυμνάσια και ασκήσεις… Ελπίζω εκείνο το «Τέλος της Ιστορίας» να μην αποδειχθεί ότι είχε διττή σημασία και αναδρομική ισχύ 30 ετών.
ΠΕΤΡΟΣ ΤΣ., ΖΩΣΑ ΑΤΕΛΕΙΑ

Γηράσκουμε αεί διδασκόμενοι. Μετά τη μεσαιωνική ζώνη της παρθενίας έχουμε τα πολάκεια «τσίγκινα σώβρακα». Σύγχρονες αριστερές προοδευτικές μεταρρυθμίσεις.
ΜΑΚΕΔΩΝ ΕΚ ΓΟΡΤΥΝΙΑΣ

Δώστε του τον λόγο, δώστε του λίγο χρόνο παραπάνω, δώστε του «ασυλία», δώστε του λίγη προσοχή τέλος πάντων! Είναι κρίμα το παλικάρι…
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΤΣΕΧΙΑΣ