Πολλές εκπλήξεις μάς επιφύλαξε η πανδημία μέχρι τώρα και δεν αναφερόμαστε μόνο στην ικανότητα του SARS-CoV-2 να «γεννά» στελέχη ολοένα και πιο ικανά να καταρρίπτουν τις άμυνές μας και να μας μολύνουν. Στα διάφορα στάδια της δίχρονης πια αναγκαστικής συμπόρευσής μας με τον ιό υπήρξαν εκπλήξεις και ως προς τις συμπεριφορές και τις αντιδράσεις των ανθρώπων απέναντι στη νέα πραγματικότητα που κληθήκαμε να διαχειριστούμε. Μια από τις μεγαλύτερες ίσως εκπλήξεις ήρθε στις αρχές του περασμένου έτους, όταν είχαν αρχίσει να καταφθάνουν τα πολυαναμενόμενα εμβόλια: πληροφορηθήκαμε τότε ότι ένα σημαντικό ποσοστό των επαγγελματιών υγείας, των ανθρώπων δηλαδή που βρίσκονταν στην πρώτη γραμμή του πυρός και διέτρεχαν αυξημένο κίνδυνο να μολυνθούν από τον ιό, εμφανιζόταν απρόθυμο να προστατεύσει τον εαυτό του μέσω του εμβολιασμού.
Τις συνέπειες αυτής της απροθυμίας θέλησε να μελετήσει μια διευρυμένη ομάδα επιστημόνων της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ). Σύμφωνα με τα ευρήματά τους, τα οποία δημοσιεύθηκαν πρόσφατα στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό «Viruses», οι ανεμβολίαστοι επαγγελματίες υγείας είχαν 12πλάσιο κίνδυνο να νοσήσουν σε σχέση με τους εμβολιασμένους συναδέλφους τους οι οποίοι είχαν κάνει τις 2 πρώτες δόσεις του εμβολίου. Για τη σημασία των ευρημάτων και το μήνυμα που προκύπτει από αυτά μίλησε στο ΒΗΜΑ-Science ο καθηγητής Παθολογίας-Ρευματολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ κ. Πέτρος Σφηκάκης.
Απτά δεδομένα πραγματικού κόσμου
«Το πρώτο και σαφέστατο μήνυμα που προκύπτει από τα ευρήματα της μελέτης μας αφορά στην αξία του εμβολιασμού σε συνθήκες πραγματικού κόσμου. Και για την ακρίβεια σε συνθήκες πραγματικού κόσμου με αυξημένο κίνδυνο μόλυνσης από τον ιό, καθώς τα νοσοκομεία υποδέχονται καθημερινά νοσούντες με Covid-19. Οπως μπορείτε να δείτε και στην επιστημονική δημοσίευσή μας, διαπιστώσαμε ότι ενώ ένας στους τρεις ανεμβολίαστους επαγγελματίες υγείας νόσησε κατά το διάστημα της μελέτης, τα ποσοστά νόσησης μεταξύ των εμβολιασμένων ήταν μια τάξη μεγέθους χαμηλότερα. Επιπροσθέτως, κανένας από όσους νόσησαν μεταξύ των εμβολιασμένων δεν χρειάστηκε νοσηλεία, σε αντίθεση με τους ανεμβολίαστους στους οποίους το 4,5% όσων νόσησαν χρειάστηκε να νοσηλευθεί και δυστυχώς το 1,1% απεβίωσε» σημείωσε ο έλληνας καθηγητής και προσέθεσε: «Το γεγονός ότι ο κίνδυνος νόσησης για τους ανεμβολίαστους επαγγελματίες υγείας βρέθηκε να είναι 12πλάσιος σε σχέση με τους εμβολιασμένους συναδέλφους τους οι οποίοι ήταν εκτεθειμένοι στις ίδιες συνθήκες, δείχνει ξεκάθαρα την προστατευτική δράση των εμβολίων. Συμπερασματικά, θα λέγαμε ότι τα δεδομένα υποστηρίζουν την αναγκαιότητα του εμβολιασμού για όλους και ιδιαιτέρως για τους επαγγελματίες υγείας. Αξίζει δε να προστεθεί ότι από την εκπόνηση της μελέτης μας και μετά, η εμφάνιση νέων μεταλλαγμένων στελεχών του SARS-CoV-2 έχει καταστήσει τη χορήγηση τρίτης δόσης του εμβολίου απαραίτητη για την επαρκή ανοσιακή απόκριση».
Κίνδυνος για εαυτούς και αλλήλους
Τα ευρήματα των επιστημόνων του ΕΚΠΑ δείχνουν ξεκάθαρα ότι οι ανεμβολίαστοι επαγγελματίες υγείας οι οποίοι επέλεγαν να μην εμβολιασθούν έθεταν σε σοβαρό κίνδυνο τη ζωή τους. Φυσικά, εκτός από τη δική τους ζωή έθεταν δυνητικά σε κίνδυνο και τη ζωή των ασθενών με τους οποίους έρχονταν σε καθημερινή επαφή. Αυτό εξάλλου ήταν και το σκεπτικό πίσω από την απόφαση να τεθούν σε διαθεσιμότητα οι ανεμβολίαστοι υγειονομικοί, μια απόφαση η οποία τέθηκε σε ισχύ από τον Σεπτέμβρη του 2021. Περιττό να πούμε ότι η απομάκρυνση των ανεμβολίαστων επαγγελματικών υγείας από τα νοσοκομεία σήμανε αυτομάτως τη λήξη της μελέτης των ερευνητών του ΕΚΠΑ, οι οποίοι ωστόσο είχαν συλλέξει αρκετά δεδομένα τους προηγούμενους εννέα μήνες για να μπορέσουν να εξαγάγουν τα συμπεράσματά τους.
Δυστυχώς όμως, οι συνέπειες της απομάκρυνσης των ανεμβολίαστων υγειονομικών από την εργασία τους είχε και συνεχίζει να έχει βαρύτατες επιπτώσεις στο σύστημα υγείας, το οποίο αποδεκατίστηκε τη στιγμή ακριβώς που χρειαζόταν κάθε εφεδρεία και κάθε ενίσχυση. «Στο Λαϊκό υπάρχουν συνάδελφοι οι οποίοι είναι ήρωες: δεν έχουν πάρει άδεια εδώ και ενάμιση χρόνο, δεν έχουν πάρει ούτε ένα ρεπό τα τελευταία δύο χρόνια! Και είμαι σε θέση να γνωρίζω ότι το Λαϊκό δεν αποτελεί την εξαίρεση αλλά τον κανόνα τού τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή σε όλα τα νοσοκομεία της χώρας και κυρίως σε αυτά που έχουν επιφορτισθεί με τη νοσηλεία των ασθενών με Covid-19» σημείωσε χαρακτηριστικά ο καθηγητής Σφηκάκης και προσέθεσε: «Ελπίζουμε τόσο η δική μας εργασία όσο και άλλες επιστημονικές πηγές και αποδείξεις που προκύπτουν από την ανάλυση των επιστημονικών δεδομένων να αξιοποιηθούν ώστε να κατανικηθούν ο φόβος και οι αμφιβολίες για τον εμβολιασμό. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό όλοι οι επαγγελματίες υγείας να δείξουν έμπρακτα την εμπιστοσύνη τους στα επιστημονικά δεδομένα: να εμβολιασθούν τώρα αν δεν το έχουν πράξει, αλλά και να κάνουν οι εμβολιασμένοι την τρίτη ή όποια συμπληρωματική δόση εμβολίου απαιτηθεί».
INFO
Η μελέτη εκπονήθηκε από τους καθηγητές Π. Σφηκάκη και Ν. Σύψα με συνεργάτες τους Φ. Ντζιώρα, Μ. Μυλωνά, Ε. Κωστάκη και Α. Καραπάνου από το Λαϊκό Νοσοκομείο, τους καθηγητές Α. Αντωνιάδου και Σ. Τσιόδρα με συνεργατες τους Ι. Γρηγοροπουλο, Ι. Κλιάνη, και Α. Θωμολλάρη από το Νοσοκομείο Αττικόν, καθως και τους καθηγητες Δ. Παρασκευή και Θ. Ζαούτη (πρόεδρος ΕΟΔΥ).
Η ταυτότητα της μελέτης
Η μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο έγκυρο διεθνές επιστημονικό περιοδικό «Viruses» (https://www.mdpi.com/1999-4915/14/1/26/pdf), αφορούσε τους επαγγελματίες υγείας δύο μεγάλων ακαδημαϊκών νοσοκομείων της Αθήνας (Νοσοκομείο Λαϊκό και Νοσοκομείο Αττικόν) και διενεργήθηκε κατά το εννεάμηνο Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου 2021. Στο διάστημα αυτό, από τους 3.219 επαγγελματίες υγείας χωρίς προηγούμενο ιστορικό μόλυνσης από τον SARS-CoV-2, εμβολιάστηκαν πλήρως οι 2.921, ποσοστό που αντιστοιχεί στο 90,7% του υγειονομικού προσωπικού καθενός από τα δύο νοσοκομεία.
Στο χρονικό διάστημα της μελέτης νόσησε με Covid-19 το 3,5% των εμβολιασμένων επαγγελματικών υγείας (102 από τους 2.921) και το 29,5% των ανεμβολίαστων (88 από τους 298). Κανείς από τους εμβολιασμένους επαγγελματίες υγείας που μολύνθηκαν δεν χρειάστηκε νοσηλεία, ενώ από την ομάδα των ανεμβολίαστων νοσηλεύτηκε το 4,5% και καταγράφηκε ένας θάνατος. Η πολυπαραγοντική ανάλυση των δεδομένων κατέδειξε ότι η αποχή από τον εμβολιασμό αποτελεί ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου για νόσηση με Covid-19. Για την ακρίβεια, διαπιστώθηκε ότι οι ανεμβολίαστοι επαγγελματίες υγείας διέτρεχαν 12πλάσιο κίνδυνο νόσησης σε σχέση με τους συναδέλφους τους που είχαν κάνει τις δύο δόσεις του εμβολίου BNT162b2 (των Pfizer-BioNTech).
