Η απόσταση που κράτησαν οι ΗΠΑ για τον αγωγό EastMed προκάλεσε στη χώρα και στους «επαΐοντες» έκπληξη και αιφνιδιασμό. Δικαίως ετέθη το ερώτημα πώς συμβιβάζεται αυτή η στάση με την πριν από λίγο μόλις χρόνο τετραμερή συνεργασία (ΗΠΑ – Ελλάδα – Κύπρος – Ισραήλ) που έλαβε χώρα στην περιοχή. Αυτό συμβαίνει γιατί όπως συνήθως γίνεται μας διαφεύγει η μεγάλη εικόνα που αφορά τις ευρύτερες εξελίξεις στην περιοχή, τις δυνάμεις που συγκρούονται και τις ανακατανομές ισχύος που επιχειρούνται.
Οι Αμερικανοί έχουν ομολογημένους από τη δεκαετία του ’90 στρατηγικούς στόχους. Με πρωτεύοντα την αντιπαράθεση με την αναδυόμενη υπερδύναμη Κίνα και τον ταυτόχρονο περιορισμό της Ρωσίας σε ρόλο ισχυρής μεν αλλά περιφερειακής δύναμης. Τα γεγονότα στην Ουκρανία που βρίσκονται σε κρίσιμη φάση, η ΝΑΤΟποίηση των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης, η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση της Βαλκανικής, σε συνδυασμό με την ισχυρή επιρροή στις χώρες που βρίσκονται στο νότιο υπογάστριο της Ρωσίας, σχηματίζουν το τόξο απομόνωσης της Μόσχας.
Στο πλαίσιο αυτό η Τουρκία, μια χώρα 80 και πλέον εκατομμυρίων και με επιρροή στους τουρκογενείς πληθυσμούς των χωρών κάτω από την Κασπία, αποτελεί έναν ιδιαίτερα σημαντικό και νευραλγικό σύμμαχο για τη Δύση. Η μεσο-μακροπρόθεσμη αξία της είναι τεράστια. Ο Ερντογάν μετά την οριστική υποχώρηση της ευρωπαϊκής προοπτικής της Τουρκίας στρέφεται αποφασιστικά στην αξιοποίηση αυτού του στρατηγικού πλεονεκτήματος και επιχειρεί να αναδείξει την Τουρκία σε ισχυρή περιφερειακή δύναμη.
Η πολυδιάστατη παρέμβασή της όπως εκτυλίσσεται από τη Μέση Ανατολή, τα Βαλκάνια, μέχρι και τη Β. Αφρική, που εκ των πραγμάτων θέτει στο επίκεντρο τις ελληνο-τουρκικές διαφορές, είναι στρατηγική μακράς πνοής που εδράζεται στην «οθωμανοποίηση». Είναι προφανές ότι οι ΗΠΑ θα προτιμούσαν μια Τουρκία «σύγχρονο κοσμικό δυτικό» κράτος και όχι ένα «ισλαμικό» που είναι εύκολο να καταφεύγει σε επιλογές αντερεισμάτων για να ικανοποιήσει τις επεκτατικές του βλέψεις. Οι τριβές και οι αντιπαραθέσεις εξ αυτού του λόγου δεν είναι αμελητέες αλλά και δεν πρέπει να υπερτιμώνται. Οπως επίσης δεν πρέπει να υπερεκτιμάται η οικονομική της κρίση. Η Τουρκία παραμένει χώρα με ισχυρή παραγωγική βάση και αναπτυξιακή δυνατότητα.
Η αμφισβήτηση των συνθηκών που συνιστά ο επεκτατικός αναθεωρητισμός της Αγκυρας απέναντι στη χώρα μας δεν είναι μια τακτική επιλογή ενός «πολέμου στα σημεία». Αποτελεί τμήμα εφαρμογής της στρατηγικής του Ερντογάν και προσβάλλει ευθέως τα κυριαρχικά μας δικαιώματα. Η κλιμάκωση από τις ΑΟΖ και τις αψιμαχίες ως την οριστική διχοτόμηση της Κύπρου και την επαναφορά του ζητήματος της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών αποτελεί μέρος αυτού του σχεδίου που βρίσκεται σε εξέλιξη.
Η Ελλάδα σωστά ακολουθεί μια πολιτική διπλωματικής απομόνωσης της Τουρκίας, υπερασπίζεται σθεναρά το διεθνές δίκαιο και επιμένει στην ειρηνική επίλυση των διαφορών. Σωστά επιχειρεί να καταστήσει τις διαφορές από ελληνο-τουρκικές σε ευρω-τουρκικές και παράλληλα αναβαθμίζει το αξιόμαχο των Ενόπλων Δυνάμεων ως δύναμη αποτροπής και ειρηνικής διευθέτησης.
Απ’ ό,τι φαίνεται, όμως, καθώς το Ελσίνκι παρήλθε ανεπιστρεπτί και η Τουρκία άλλαξε οριστικά κατεύθυνση απεκδυόμενη την ευρωπαϊκή της προοπτική, αυτή η πολιτική, κατά κανόνα διεκπεραιωτική, είναι μεν αναγκαία συνθήκη αλλά όχι και ικανή να επιβάλει μεσο-μακροπρόθεσμα την προστασία της εδαφικής ακεραιότητας και της εθνικής κυριαρχίας μας. Η Ελλάδα οφείλει σε αυτή την κρίσιμη περίοδο και με ορίζοντα δεκαετίας να χαράξει μια εθνική γραμμή χωρίς ψευδαισθήσεις και με σαφείς στόχους. Να επιχειρήσει σχεδιασμένα και να επιβάλει τη γεωστρατηγική αναβάθμισή της στην ευρύτερη περιοχή. Να διαπραγματευτεί εξ υπαρχής με τη Δύση, για την οποία αποτελεί ενεργό και σταθερό σύμμαχο, αλλά και με την Ευρώπη, για την οποία αποτελεί οργανικό μέλος, τον νέο ρόλο της στην περιοχή. Τόσο στο συμμαχικό πλαίσιο των αμερικανο-νατοϊκών επιδιώξεων όσο και στις επιμέρους συμμαχίες με κεντρικές ευρωπαϊκές δυνάμεις, στον στόχο πάντα να αξιοποιηθεί η θέση της χώρας ως το ακραίο ευρωπαϊκό σύνορο.
Υπάρχουν δύο κρίσιμες προϋποθέσεις για την επίτευξη αυτού του στόχου. Η με κάθε δυνατό τρόπο επιστροφή στο κέντρο των ευρωπαϊκών εξελίξεων σε θέση πρωταγωνιστή και όχι ουραγού. Με σταθερή γραμμή την αλλαγή της συνθήκης προς την κατεύθυνση της ταχύτερης δυνατής ενοποίησης και εμβάθυνσης της Ενωσης. Και, δεύτερο, η αναβάθμιση της διαπραγματευτικής θέσης της χώρας στην περιοχή, όπου αμυντικές συμφωνίες και συνεργασίες συνοδεύονται από απτά πολιτικά και οικονομικά ανταλλάγματα και όχι μόνο με φραστικές επικλήσεις στήριξης των ελληνικών θέσεων. Προσφάτως χρειάστηκαν δυο ταξίδια ελλήνων πρωθυπουργών στις ΗΠΑ για να ολοκληρώσουν ακόμη μια ετεροβαρή συμφωνία αμυντικής συνεργασίας.
Πάνω στους στόχους και στις επιδιώξεις αυτής της εθνικής γραμμής καθώς και στις επιμέρους επιλογές που την προωθούν, πρέπει να διαμορφωθεί μέτωπο συνεννόησης και συναίνεσης που υπερβαίνει το στενό πλαίσιο της παραταξιακής αντιπαράθεσης. Μιας αντιπαράθεσης που οδήγησε τον Πρωθυπουργό στο να υπογράψει η… ΝΔ τα Rafale!
Ο κ. Κώστας Σκανδαλίδης είναι βουλευτής του ΚΙΝΑΛ, πρώην υπουργός.
