Για την αντιμετώπιση θεομηνιών όπως η «Ελπίδα» είχε εκπονηθεί από τα τέλη του 2020 ένα ειδικό πρόγραμμα δράσης, έκτασης 230 σελίδων, με τίτλο «Βορέας», όπως αποκαλύπτει σήμερα «Το Βήμα της Κυριακής». Σύμφωνα με υψηλόβαθμο στέλεχος του κρατικού μηχανισμού που παρακολουθεί την εξέλιξη του προγραμματισμού για την αποφυγή των δραματικών επιπτώσεων από καιρικά φαινόμενα, «πρόκειται για ένα σχέδιο συντονισμού όλων των εμπλεκόμενων φορέων για την αποτροπή εγκλωβισμού πολιτών, βοήθεια σε παγιδευμένους μέσα σε σφοδρές χιονοπτώσεις κ.λπ. Σε αυτό το πρόγραμμα υπήρχε η προτροπή σε διάφορους φορείς – ανάμεσα σε αυτούς και η Αττική Οδός – να προετοιμάσουν σχέδιο προσαρμογής στον «Βορέα» με δράσεις προς αποφυγή της ταλαιπωρίας των πολιτών, να μην υπάρχουν προβλήματα στις δομές τους και άλλα. Ομως στον «Βορέα» δεν προβλεπόταν κανένας έλεγχος αυτού του σχεδιασμού των φορέων και ούτε υπήρχε οποιαδήποτε μνεία σε κάποιο πρόστιμο, ρήτρα ή οτιδήποτε άλλο αν οι διαχειρίστριες εταιρείες, όπως εν προκειμένω οι υπεύθυνοι της Αττικής Οδού, δεν εκπονούσαν αυτό το σχέδιο ή αν τις κρίσιμες στιγμές της κακοκαιρίας ήταν ανεπαρκείς. Με το σκεπτικό ότι η Πολιτική Προστασία δεν είναι ούτε «αστυνομικός» ούτε «δικαστής» αυτών των φορέων. Και αυτή η παραχωρητική λογική φαίνεται να ήταν ένας από τους κύριους παράγοντες που οδήγησαν στο χάος από τη χιονοθύελλα των τελευταίων ημερών».
Αποσπάσματα από το ειδικό πρόγραμμα δράσης με τίτλο «Βορέας», για την αποφυγή των δραματικών επιπτώσεων από καιρικά φαινόμενα
Αφαντα τα εκχιονιστικά
Σύμφωνα με τον ίδιον παράγοντα, τις κρίσιμες ώρες δεν ήταν διαθέσιμο κανένα ουσιαστικά από τα 19 εκχιονιστικά που είχαν δηλώσει στην Πολιτική Προστασία ότι είχαν στον στόλο τους. Μάλιστα τρία από αυτά διαπιστώθηκε ότι δεν είχαν καν καύσιμα. Επιπλέον, όπως τονίζει, «όταν υπήρξε ο εγκλωβισμός χιλιάδων πολιτών και δέχθηκαν τις σχετικές κατηγορίες, μίλησαν για 35 εκχιονιστικά που ήταν στους δρόμους και από τα οποία ουδείς είδε οτιδήποτε. Ομως το πρόβλημα με τους διαχειριστές της Αττικής Οδού είναι μεγαλύτερο, αφού και από άλλες περιπτώσεις είχε διαπιστωθεί ότι απέφευγαν να λάβουν προληπτικά μέτρα για να μειωθεί η ταλαιπωρία των πολιτών. Και δεν είναι μόνο αυτό…».
Ο χρόνος και το κέρδος
Οπως αναφέρουν μιλώντας προς «Το Βήμα» στελέχη της ΕΛ.ΑΣ. που είχαν υπηρετήσει στο Τμήμα Τροχαίας Αττικής Οδού, «σε περιπτώσεις που εν όψει χιονόπτωσης είχαμε ζητήσει από την Αττική Οδό να ριχθεί προληπτικά αλάτι στην άσφαλτο για να αποφευχθεί η παγοποίησή της, είχαν εκφραστεί αντιρρήσεις. Και αυτό με επίκληση ότι μπορεί το αλάτι να προκαλέσει φθορές και ζημιά στο οδόστρωμα! Οι επιλογές των υπευθύνων της είναι τις περισσότερες φορές τα κέρδη από τους δεκάδες χιλιάδες οδηγούς που εισέρχονται στον συγκεκριμένο σύγχρονο αυτοκινητόδρομο. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε περιπτώσεις που σημειώνονται ατυχήματα ή άλλα συμβάντα κατά μήκος του εν λόγω οδικού αξονα και χρειάζεται οι αστυνομικοί να αποκλείσουν ένα μικρό τμήμα του για να συλλέξουν σχετικά στοιχεία – όπως συνέβη στο τραγικό ατύχημα του δημοσιογράφου Παναγιώτη Μαυρίκου τον Ιούνιο του 2016 -, ακούν διαρκώς υποδείξεις να συντομεύουν για να μην υπάρχει πρόβλημα στην είσοδο και στην κίνηση των οχημάτων. Και αυτό πολλές φορές σε βάρος της πλήρους διακρίβωσης ενός ύποπτου συμβάντος».
Η Τροχαία της Αττικής Οδού
Σημειώνεται ότι το Τμήμα Τροχαίας της Αττικής Οδού, στο οποίο υπηρετούν περίπου 60 αστυνομικοί, πρόκειται κατ’ ουσίαν για υπηρεσία υπενοικιασμένη από τη διαχειρίστρια εταιρεία της Αττικής Οδού, η οποία πληρώνει ποσό εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ ετησίως στο Ελληνικό Δημόσιο για τους μισθούς των ενστόλων, τη συντήρηση κ.λπ., χωρίς όμως η εν λόγω υπηρεσία της ΕΛ.ΑΣ., παρότι υπάγεται στην Τροχαία Αττικής, να μπορεί να επιβάλει στις Αττικές Διαδρομές οποιαδήποτε ενέργεια, όπως συνέβη και στην περίπτωση της τελευταίας κακοκαιρίας.
Ο «θεός του χιονιού» δεν έβαλε το… χέρι του
Στο σχέδιο «Βορέας», «με το Γενικό Σχέδιο Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών και Αμεσης – Βραχείας Διαχείρισης των Συνεπειών από την Εκδήλωση Χιονοπτώσεων και Παγετού (1η έκδοση) επιδιώκεται η άμεση και συντονισμένη απόκριση των εμπλεκόμενων φορέων σε κεντρικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο για την αποτελεσματική αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών από την εκδήλωση χιονοπτώσεων και παγετού και την άμεση διαχείριση των συνεπειών τους.
Προϋπόθεση για την επίτευξη του σκοπού αυτού είναι η συνέργεια, η συνεργασία και η διαλειτουργικότητα των εμπλεκόμενων φορέων σε κεντρικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Στο πλαίσιο αυτό, στο παρόν σχέδιο δόθηκε η κωδική ονομασία “Βορέας” χάριν συντομίας και διαφοροποίησής του από άλλα σχέδια. Ο Βορέας ήταν ο θεός του βόρειου ανέμου και του χειμώνα, του χιονιού και του πάγου». Μόνο που αυτός ο αναλυτικός προγραμματισμός αποδείχθηκε στην πράξη χωρίς οποιοδήποτε αντίκρισμα. Μάλιστα στο σχέδιο αυτό υπήρχαν ενδεικτικές αναφορές για αυτό που τελικώς συνέβη στην Αττική Οδό. Οπως σημειώνεται, «είναι σαφές ότι η διακοπή της κυκλοφορίας των οχημάτων στο οδικό δίκτυο της χώρας αποτελεί την κύρια, κατά κανόνα, δυσμενή επίπτωση, η οποία ενδέχεται να οδηγήσει σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, όπως εγκλωβισμός ατόμων, αδυναμία αποκατάστασης βλαβών σε δίκτυα παροχής ηλεκτρικής ενέργειας κ.λπ., χωρίς να υποβαθμίζονται ανάλογα προβλήματα που ενδέχεται να προκληθούν στο σιδηροδρομικό δίκτυο της χώρας ή άλλες υποδομές. (…) Στο πλαίσιο αυτό κρίνεται σκόπιμο η αντιμετώπιση κινδύνων από χιονοπτώσεις και παγετό να διαχωριστεί σε δύο βασικές κατηγορίες έργων και δράσεων. Δηλαδή αρχικά συνέργεια φορέων χειμερινής συντήρησης για την από κοινού αντιμετώπιση προβλημάτων από χιονοπτώσεις και παγετό στο οδικό δίκτυο, με στόχο την αποφυγή καταστάσεων έκτακτης ανάγκης. Σχεδιασμός και λήψη μέτρων πολιτικής προστασίας για την αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών και διαχείριση των συνεπειών λόγω χιονοπτώσεων και παγετού…».
Ομως το πλέον εντυπωσιακό είναι ότι το εν λόγω σχέδιο, παρά τις εντυπωσιακές αναφορές του για προληπτικά μέτρα και συντονισμό των υπηρεσιών, αφήνει την υλοποίησή τους στην κρίση των περισσότερων φορέων. Οπως ενδεικτικά προτείνει σε 28 εταιρείες που εκμεταλλεύονται οδικές αρτηρίες (ανάμεσα σε αυτές τις Αττικές Διαδρομές) ή το σιδηροδρομικό δίκτυο, το μετρό, αεροδρόμια της χώρας αλλά και τη ΔΕΗ, την ΕΥΔΑπ κ.λπ., «παρακαλούνται να διαβιβάσουν αντίγραφό του “Βορέα” σε όλες τις αρμόδιες οργανικές τους μονάδες που δρομολογούν δράσεις, σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται στο παρόν, και να προβούν στην έκδοση, κατά την κρίση τους, σχετικών οδηγιών κατά το μέρος που τις αφορά και εμπλέκονται, εφόσον συντρέχουν λόγοι. Οι σχετικές διαταγές, κατευθυντήριες οδηγίες, σχέδια δράσης ή σχέδια και μνημόνια ενεργειών που εκδίδονται στο πλαίσιο εφαρμογής του παρόντος σχεδίου εγκρίνονται από τις διοικήσεις τους».
