Οι ΗΠΑ κρατούσαν ανέκαθεν τα «σκήπτρα» του box office. Όχι όμως πλέον…
Από το 2020 -κι εν μέσω πανδημίας- τους γλιστρούν σταθερά «μέσα από τα χέρια», καθώς η Κίνα τα διεκδικεί πια με αξιώσεις.
Αυτή ήταν άλλωστε και πέρυσι ο πραγματικός νικητής του -βαριά πληττόμενου από την υγειονομική κρίση- κινηματογραφικού κλάδου, εκτοπίζοντας έτσι για δεύτερη συνεχή χρονιά τις ΗΠΑ από το «βάθρο» των μεγαλύτερων εισπράξεων στις κινηματογραφικές αίθουσες, παγκοσμίως.
Από τα συνολικά πάνω από 21 δισεκατομμύρια δολάρια το 2021 του παγκόσμιου box office, η Κίνα αντιπροσωπεύει μόνη της περισσότερο από το ένα τρίτο, με σχεδόν διπλάσια ποσά από αυτά της Βόρειας Αμερικής.
Οι λόγοι γι’ αυτό ποικίλουν.
Ένας βασικός είναι σαφώς ο κοροναϊός, που περιόρισε την παραγωγή στο Χόλιγουντ και κράτησε για μήνες κλειστές τις κινηματογραφικές αίθουσες στη Δύση, ενόσω στην αχανή Κίνα του «zero-Covid» αυτές είχαν αρχίσει ήδη να λειτουργούν.
Στην πολυπληθέστερη χώρα του κόσμου, εν τω μεταξύ, το φιλοθέαμον κοινό είναι εξ ορισμού τεράστιο.
Το δε ενδιαφέρον του δείχνει πλέον να στρέφεται -ή και να κατευθύνεται- όχι τόσο στις χολιγουντιανές, αλλά κυρίως στις εγχώριες παραγωγές, που πέρυσι κυριάρχησαν στο κινεζικό box office.
Με αυτή την ώθηση, λοιπόν, το Πεκίνο δηλώνει τώρα αποφασισμένο να γίνει σύντομα παγκόσμια υπερδύναμη στη βιομηχανία του θεάματος, επενδύοντας στην ήπια ισχύ της έβδομης τέχνης. Και δη, με όλα τα… μέσα.
Το Χόλιγουντ στο «στόχαστρο»
Το Πεκίνο βάζει ήδη «τρικλοποδιές» στο Χόλιγουντ.
Όχι τυχαία, ο κρατικός μηχανισμός λογοκρισίας πήρε λίγο-πολύ «φωτιά» μέσα στο 2021, αποκλείοντας ολοένα και περισσότερες αμερικανικές παραγωγές από την προβολή τους στους κινεζικούς κινηματογράφους.
Έτσι, από το τυπικό πλαφόν που υπάρχει για την προβολή 34 ξένων κινηματογραφικών παραγωγών στην Κίνα στη διάρκεια ενός έτους, πέρυσι ο αριθμός αυτός έπεσε μόλις στις 19. Εξ αυτών, μάλιστα, μόλις το 28% ήταν του 2021.
Το συνολικό μερίδιο των αμερικανικών ταινιών, δε, μειώθηκε από 46% που ήταν το 2020 σε 39% το 2021, σύμφωνα με το Variety.
Από τους μεγάλους χαμένους ήταν η Disney, που είδε τέσσερις ταινίες Marvel να «κόβονται» από τις κινεζικές αρχές.
Ειδικοί του χώρου εκτιμούν ότι το «ψαλίδισμα» αυτό θα συνεχιστεί και στο μέλλον.
Οι αφορμές είναι διάφορες. Λόγω περιεχομένου και απεικονίσεων χαρακτήρων, έως και σχολίων που έχουν κάνει δημόσια συντελεστές των ταινιών στο παρελθόν και δεν είναι αρεστά στο κομμουνιστικό καθεστώς.
Αυτά, στο πλαίσιο των επιδιώξεων του Πεκίνου να περιορίσει εντός συνόρων την αμερικανική (πολιτισμική και μη) επιρροή και να ανοίξει το δρόμο για τις εγχώριες – συνήθως προπαγανδιστικού περιεχομένου- κινηματογραφικές παραγωγές.
«Φώτα, κάμερα, κλακέτα»
Προς τούτο, η Κινηματογραφική Διοίκηση Κίνας παρουσίασε πρόσφατα πενταετές σχέδιο ανάπτυξης της εγχώριας παραγωγής, με διακηρυγμένο στόχο την κινεζική κυριαρχία στον χώρο της έβδομης τέχνης έως το 2035.
Μεταξύ άλλων, προβλέπει ότι οι εγχώριες παραγωγές θα πρέπει να ξεπερνούν το 55% του συνολικού box office και αξιώνει την κυκλοφορία 50 ταινιών με εισπράξεις τουλάχιστον 15,7 εκατομμυρίων δολαρίων.
Τουλάχιστον 10 εξ αυτών θα πρέπει να σαρώνουν σε έσοδα και κριτικές, με προοπτική διεθνών διακρίσεων.
Στο μεσοδιάστημα, προγραμματίζεται βελτίωση των ειδικών εφέ, προώθηση των ταινιών επιστημονικής φαντασίας και αύξηση των κινηματογραφικών αιθουσών ανά την κινεζική επικράτεια στις 100.000 ως το 2025, από 77.000 που είναι σήμερα.
Όλα αυτά, υπό ακόμη περισσότερη κυβερνητική επίβλεψη και υπό το μότο «να εγκωμιάζεται το κόμμα, η πατρίδα και ο λαός».
Χαρακτηριστικά παραδείγματα θεωρούνται δύο τελευταίες κινεζικές κινηματογραφικές επιτυχίας.
Η μία είναι η «Μάχη στη Λίμνη Τσανγκτζίν»: ένα τρίωρο έπος και μακράν η ακριβότερη έως σήμερα παραγωγή στην Κίνα, που εξυμνεί τον αγώνα του κινεζικού στρατού ενάντια στους Αμερικανούς και τους συμμάχους τους, στον πόλεμο της Κορέας.
Όχι τυχαία, η «Μάχη στη Λίμνη Τσανγκτζίν» είχε το 2021 τις υψηλότερες εισπράξεις στο κινεζικό box office, «συντρίβοντας» τον πράκτορα 007 και «No Time To Die» στα ταμεία.
Σε ανάλογη «χρυσή» τροχιά κινείται από τις αρχές του έτους και το «Embrace Again», με πιο σύγχρονο, αλλά εξίσου προπαγανδιστικό σενάριο, καθώς ανάγει την πανδημία σε μία συγκινητική πατριωτική μάχη, διαγράφοντας παράλληλα από τη μεγάλη οθόνη τις κυβερνητικές αποτυχίες με την COVID-19 και τις διεθνείς επικρίσεις για τους χειρισμούς του Πεκίνου.
Υψηλοί στόχοι, μεγάλο ρίσκο
Στην εποχή του streaming, της επικράτησης των σχετικών πλατφορμών στη Δύση και της τάσης που ενισχύθηκε εν μέσω πανδημίας για την «ψυχαγωγία του καναπέ», στο σπίτι, το «στοίχημα» της Κίνας φαντάζει τόσο ριψοκίνδυνο, όσο και φιλόδοξο.
Οι επιδιώξεις της δείχνουν πιο σαφείς στο εσωτερικό της, με την ενίσχυση του προπαγανδιστικού μηχανισμού υπέρ της μακροπρόθεσμης (εσωτερικής και εξωτερικής) πολιτικής του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας.
Μένει ωστόσο ακόμη να φανεί εάν η δημιουργία μιας ισχυρής εγχώριας κινηματογραφικής βιομηχανίας θα καταφέρει να ανταγωνιστεί… στα ίσα την επιρροή που οι ΗΠΑ ασκούν μέσω του Χόλιγουντ, ως «βιομηχανίας του αμερικανικού ονείρου».
Ειδικοί τονίζουν ότι, αν και η ανάπτυξη του streaming καθιστά την αμερικανική κινηματογραφική παραγωγή λιγότερο εξαρτώμενη από το box office, η βιωσιμότητα πολλών κινηματογραφικών εταιρειών και στούντιο στις ΗΠΑ εξαρτάται πια ολοένα και περισσότερο από τη διείσδυση στην αχανή κινεζική αγορά.
Είτε έτσι, είτε αλλιώς ωστόσο ολοένα να περισσότεροι μιλούν για μια σταδιακή μεταβολή των όρων της -ακόμη υπό ανάκαμψη- κινηματογραφικής βιομηχανίας, που δείχνει πια να αναζητεί μια «χρυσή τομή» μεταξύ της μεγάλης και της μικρής (αυτή τη φορά του υπολογιστή) οθόνης.
