Γυναικοκτονία είναι το έγκλημα που ορίζεται ποινικά σε πάρα πολλές χώρες του κόσμου (μόνο στην Λατινική Αμερική μιλάμε για 18 χώρες!) και αναγνωρίζει πως η δολοφονία γυναικών είναι έγκλημα μίσους, λόγω του φύλου τους – στην κατηγορία της έμφυλης βίας.
Στην Ελλάδα η γυναικοκτονία δεν υπάρχει στον ποινικό κώδικα. Υπάρχει στην Κύπρο, υπάρχει στη Γαλλία, υπάρχει σε δεκάδες χώρες, αλλά στην Ελλάδα όχι. Πρόσφατα η χώρα μας έγινε “θέμα” στο δημοσιογραφικό δίκτυο Al Jazeera για την ακραία αύξηση των γυναικοκτονιών. Μετράμε 18 νεκρές για το 2021. Είναι ένας τεράστιος αριθμός.
Τι συμβαίνει στην Ευρώπη
Οι γυναικοκτονίες είναι περίπου “καινούριες” στη χώρα μας. Το 2020 σε 10 από τις χώρες – μέλης της Ευρωπαϊκής Ένωσης καταγράφηκαν 444 θύματα, δολοφονημένες από τους ερωτικούς τους συντρόφους. Η ΕΕ έχει ψηφίσει πακέτο που θα βοηθήσει στην καταγραφή των γυναικοκτονιών σε όλα τα κράτη μέλη.
Τα αρνητικότερα ρεκόρ κατέχουν η Γαλλία, η Γερμανία, η Ισπανία και η Ελλάδα. Στη Γαλλία υπάρχει μία νεκρή γυναίκα κάθε δύο μέρες, στη Γερμανία μία γυναίκα πέφτει θύμα ενδοοικογενεικής βίας κάθε ώρα και στην Ισπανία, θύμα βιασμού κάθε πέντε ώρες, Στη χώρα μας από τους περίπου 5.000 βιασμούς ετησίως, καταγγέλλονται μόνο το 7-10%.
Η σημασία της καταγραφής
Η Ισπανία είναι η χώρα που ισχυρίζεται ότι πρώτη κατέγραψε όλες τις γυναικοκτονίες. λες τις γυναικοκτονίες, δηλαδή και αυτές που συμβαίνουν στις κοινότητες Ρομά, μεταναστών και προσφύγων. Στην Ελλάδα δεν έχουμε καθόλου τέτοια στοιχεία, πράγμα που σημαίνει πως ο ακριβής αριθμός των γυναικοκτονιών είναι πολύ μεγαλύτερος από τον καταγεγραμμένο.
Αυτήν την στιγμή γίνεται λόγος για παγκόσμια “επιδημία” έμφυλης βίας. Είναι πολύ νωρίς ακόμη για ολοκληρωμένες θεωρίες, όμως είναι σχεδόν βέβαιο ότι το διαδεδομένο κίνημα #metoo, ως στοιχείο άμυνας, προκάλεσε κύμα επιθέσεων. Ταυτόχρονα, η πανδημία έκανε την κατάσταση επιεικώς αποπνικτική.
Μιλάμε, λοιπόν, για “επιδημία”. Και, φυσικά, μιλάμε για τον Δυτικό Κόσμο, Για το Τρίτο Κόσμο έχουμε απλώς ένα δεδομένο: Όλα πάνε χάλια. Ούτε αριθμοί, ούτε καταγραφές.
Βέβαια, καταγραφές δεν υπάρχουν ούτε και στην ΕΕ. Ο λόγος που η ευρωπαϊκή επιτροπή θεωρεί αναγκαία τα απόλυτα στοιχεια που θα προκύψουν από μία καταγραφή είναι για να καταφέρει να αντιμετωπίσει το πρόβλημα. Ή, μάλλον, για να το εξηγήσει. Εξηγώντας το, θα μπορέσει και να το αντιμετωπίσει.
Ο κυνισμός
Το μόνο πράγμα που με ακρίβεια μπορούμε να δηλώσουμε, είναι πως πρόκειται για διαταξικό, διαπολιτισμικό φαινόμενο. Νεκρές, βιασμένες και κακοποιημένες είναι οι πλούσιες, είναι οι φτωχές, είναι κι οι μορφωμένες. Νέοι καιροί με παλιά ήθη είναι απλά τροχοπέδη: Όχι, οι φτωχοί και αμόρφωτοι δε σκοτώνουν περισσότερο, δεν είναι σαν το “Ρεμπέτικο” του Κώστα Φέρρη. Τις γυναίκες τις εξοντώνει η πατριαρχία. Σε αυτό έχουν πλέον συμφωνήσει όλοι, πλην των παλαιότερων μυαλών.
“Μα αν την πεις γυναικοκτονία, αφαιρείς από τη γυναίκα την ιδιότητα του ανθρώπου”, θα πούνε οι… σοφιστές. Και θα έχουν άδικο, επιστημονικά, μεθοδολογικά και, κυρίως, στην ανθρώπινη διάσταση του προβλήματος. Αν αποκόψεις ένα έγκλημα από το κίνητρό του, το έγκλημα χάνεται σε μια θάλασσα γραφειοκρατίας. Αυτός είναι και ο βασικός λόγος που η ΕΕ ζητά να καταγραφούν με ακρίβεια τα στοιχεία των γυναικοκτονιών: Επειδή αναγνωρίζει το ειδικό του συγκεκριμένου εγκλήματος. Δεν είναι απλώς ανθρωποκτονία. Είναι έμφυλο μίσος.
“Προβλήματα του Πρώτου Κόσμου” λένε μερικοί ακόμα. Είναι προβλήματα, ναι. Με τόσο αίμα στην πολιτισμένη Δύση, φυσικά και μιλάμε για πρόβλημα. Αν συγκρίνουμε τα θύματα στην Ευρώπη με εκείνα ης Μπόκο Χάραμ, ίσως πιστέψουμε ότι είμαστε -ως γυναίκες- ασφαλείς. Αλλά δεν είμαστε κι αυτό είναι ένα γεγονός.
Η ευρωπαϊκή ένωση αναγνώρισε επιτέλους το μέγεθος του τεράστιου προβλήματος. Ζούμε στην Ευρώπη, στη Δύση, στον πλανήτη των Λυγμών. Αν είσαι γυναίκα κινδυνεύει παντού, Όχι εξίσου, αλλά παντού. Κάθε βήμα για μία γυναίκα, φτιάχνει ελπίδες για όλες, σε όλο τον κόσμο.
