Τι ήταν τελικά η Ελίζαμπεθ Χολμς; Μια κοινή απατεώνισσα ή προϊόν των υπερβολών μιας επιχειρηματικής κουλτούρας της Silicon Valley που υπό το πρόσχημα της καινοτομίας ήταν έτοιμη για κάθε είδους χειραγώγηση και θυσία ώστε να πετύχει τον σκοπό της; Δηλαδή δόξα και χρήμα;
Λίγες ημέρες μετά το τέλος της πολύκροτης δίκης της ιδρύτριας και CEO της Theranos, μιας start up που θα έφερνε την επανάσταση στη βιομηχανία της υγείας, αφού θα μετέτρεπε τις διαγνωστικές εξετάσεις αίματος σε μια απλή, κυρίως φθηνή υπόθεση, το δικαστήριο της Καλιφόρνιας έκρινε την 37χρονη δισεκατομμυριούχο ένοχη για εξαπάτηση επενδυτών.
Το μότο της απάτης
Χρειάστηκαν δεκαπέντε ολόκληρα χρόνια για να αποδειχθεί ότι το αλλοτινό αστέρι της Silicon Valley, που αμέτρητα περιοδικά τεχνολογίας εκθείαζαν με αφιερώματα και εξώφυλλα, κάνοντας λόγο για τον θηλυκό Στιβ Τζομπς, πούλαγε τελικά φύκια για μεταξωτές κορδέλες. Αλλιώς, είχε υιοθετήσει το γνωστό στους κύκλους της Silicon Valley μότο «fake it till you make it», δηλαδή πούλα φούμαρα μέχρι να πετύχεις.
Ομως αυτή η φιλοσοφία που βοήθησε πολλές εταιρείες όπως την Google, το Netflix, το Facebook και την Apple να ξεκινήσουν, δείχνει στην περίπτωση της Χολμς ότι μπάζει νερά και γεννά το ερώτημα: μέχρι πού μπορεί να φτάσουν οι εταιρείες τεχνολογίας για να πουλήσουν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους που «θα αλλάξουν τον κόσμο»;
«Η Χολμς παρουσιαζόταν σαν κάποια που προσπαθούσε να αλλάξει μια
ανδροκρατούμενη βιομηχανία» αναφέρει στην «Washington Post» η Αμπερ
Αθερτον, ιδρύτρια νεοφυών επιχειρήσεων: «Ομως όταν αποκαλύφθηκε η
αλήθεια, ότι το προϊόν όχι μόνο δεν λειτούργησε αλλά ότι ολόκληρη η εταιρεία
χτίστηκε πάνω σε μια χιονοστιβάδα εξαπάτησης, ήταν εξαιρετικά απογοητευτικό».
Λάθος τρόπος σκέψης
Για τα ίδια τα στελέχη, αν η επιτυχία έρθει στο τέλος του δρόμου, τόσο το καλύτερο. Μετατρέπεσαι σε ιδιοφυΐα. Αν η περιπέτεια καταλήξει σε αποτυχία, γίνεσαι τσαρλατάνος. Είναι παρ’ όλα αυτά μια «κουλτούρα ξέφρενης αισιοδοξίας, αποκομμένης από την πραγματικότητα, που ενθαρρύνεται από την αλαζονεία» όπως εύστοχα γράφει ο αρθρογράφος της «Monde» Στεφάν Λοέ.
Λίγοι αναλυτές πιστεύουν ότι η απόφαση του δικαστηρίου θα αλλάξει τον τρόπο σκέψης της Silicon Valley που θα εξακολουθεί να θέλει να βγάζει περισσότερα χρήματα ποντάροντας σε μια πολλά υποσχόμενη ιδέα. Σε κάθε περίπτωση, θα στείλει ένα μήνυμα στους διευθύνοντες συμβούλους ότι όταν υπερβαίνουν τα όρια, υπάρχουν συνέπειες.
Απίστευτοι επενδυτές
Το ψέμα της η Χολμς το εξέθρεψε σχολαστικά με τη συνενοχή του προέδρου της εταιρείας Ραμές «Σάνι»» Μπαλγουάνι που θα δικαστεί με τη σειρά του τις επόμενες εβδομάδες και με τον οποίο διατηρούσε δεσμό από τα 19 της, όταν παράτησε τις σπουδές της στο Στάνφορντ. Ο Μπαλγουάνι είναι ινδουιστής πακιστανικής καταγωγής και 19 χρόνια μεγαλύτερος από τη Χολμς. Ηταν τέτοια η ικανότητά τους που δεκάδες επενδυτές μεγάλου κύρους τους εμπιστεύτηκαν τυφλά, όπως η οικογένεια Γουόλτον της αμερικανικής αλυσίδας λιανεμπορίου Walmart, οι πρώην υπουργοί Εξωτερικών των ΗΠΑ Χένρι Κίσινγκερ και Τζορτζ Σουλτς, ο πρώην υπουργός Αμυνας Τζέιμς Μάτις και ο αυστραλοαμερικανός μεγιστάνας των ΜΜΕ Ρούπερτ Μέρντοχ που επένδυσε στην εταιρεία πάνω από 100 εκατ. δολάρια. Αποτέλεσμα; Το 2015 η αξία της Theranos άγγιζε σχεδόν τα 10 δισ. δολάρια και η Χολμς είχε καταφέρει να δημιουργήσει μια αμύθητη περιουσία 3,6 δισ. δολαρίων.
Και ακριβώς στο απόγειό της, εκείνη τη χρονιά δηλαδή, ήρθε η παταγώδης πτώση της, όταν η εφημερίδα «Wall Street Journal» αποκάλυψε ότι η περίφημη συσκευή ανάλυσης αίματος Edison της εταιρείας, η οποία επέτρεπε στον ασθενή που έδινε λίγες σταγόνες αίμα με ένα απλό τσίμπημα στο δάχτυλό του να κάνει πάνω από 200 εξετάσεις, ήταν μια απάτη και ότι ουδέποτε λειτούργησε.
Ξεγέλασε και τον Μπάιντεν
Πώς λοιπόν μια εταιρεία με ένα τόσο αναξιόπιστο μηχάνημα που παρήγαγε αναξιόπιστα αποτελέσματα έφτασε να αξίζει 10 δισ. δολάρια; Αν και όχι τόσο αυτονόητη, η απάντηση είναι απλή. Τόσο, τελικά, άξιζε η δημόσια εικόνα της. Αυτό δηλαδή που η Χολμς «πούλαγε» προς τα έξω με την απίστευτη πειθώ, την αποφασιστικότητα και το δυναμικό της προφίλ. Δηλώνοντας ότι το μόνο πράγμα που την ενδιαφέρει στη ζωή της είναι «να κάνει κάτι με το οποίο θα αλλάξει τον κόσμο» και γι’ αυτό σταματούσε να εργάζεται «μόνο για λίγες ώρες ύπνου». Ηταν δε τόσο μεγάλος ο ενθουσιασμός των επενδυτών που κανείς δεν αναρωτήθηκε για την εγκυρότητα του μηχανήματος. Κανείς δεν θα σκέφτηκε πως η τεχνολογία αιματολογικών εξετάσεων της Theranos παρήγαγε εσφαλμένα αποτελέσματα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στη «σαγήνη» της Χολμς δεν έπεσαν μόνο κάποιες από τις ισχυρότερες και πλουσιότερες προσωπικότητες της αμερικανικής πολιτικής και επιχειρηματικής σκηνής. Η Χολμς κατάφερε να εξαπατήσει τον σημερινό ένοικο του Λευκού Οίκου Τζο Μπάιντεν ο οποίος, ως αντιπρόεδρος το 2015, όταν είχε επισκεφτεί τα κεντρικά γραφεία της εταιρείας της στην Καλιφόρνια, δεν έκρυψε τον ενθουσιασμό του, λέγοντάς της ότι ήταν για εκείνον πρότυπο έμπνευσης. Λίγους μήνες αργότερα, η εταιρεία θα κατέρρεε υπό το βάρος των αποκαλύψεων.
ΚΑΤΑΔΙΚΗ ΓΙΑ 4 ΑΠΟ ΤΙΣ 11 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ
Συνολικά η Χολμς καταδικάστηκε για τέσσερις από τις έντεκα κατηγορίες που αντιμετώπιζε για συνωμοσία και απάτη επενδυτών, αθωώθηκε για τέσσερις κατηγορίες, ενώ κρίθηκε αθώα για όλες τις κατηγορίες που αφορούσαν την εξαπάτηση ασθενών. Θεωρείται δεδομένο ότι θα κάνει έφεση και για τις τέσσερις κατηγορίες. Εχει τη νοοτροπία της Silicon Valley εξάλλου. Αυτή του να στρέφεις την πραγματικότητα στα δικά σου μέτρα και σταθμά. Στην υπερασπιστική της γραμμή εμφανίστηκε μετανιωμένη για τα λάθη της, τόνισε ότι δεν έπαψε ποτέ να πιστεύει ότι η Theranos επρόκειτο να βελτιώσει την τεχνολογία της, ενώ δεν παρέλειψε να πει ότι υπέστη για πολλά χρόνια κακοποίηση από τον πρώην σύντροφό της και πρόεδρο της εταιρείας.
Χιονοστιβάδα εξαπάτησης
«Η Χολμς παρουσιαζόταν σαν κάποια που προσπαθούσε να αλλάξει μια ανδροκρατούμενη βιομηχανία» αναφέρει στην «Washington Post» η Αμπερ Αθερτον, ιδρύτρια νεοφυών επιχειρήσεων: «Ομως όταν αποκαλύφθηκε η αλήθεια, ότι το προϊόν όχι μόνο δεν λειτούργησε αλλά ότι ολόκληρη η εταιρεία χτίστηκε πάνω σε μια χιονοστιβάδα εξαπάτησης, ήταν εξαιρετικά απογοητευτικό».
