Καθώς ζούμε ιστορικές στιγμές λόγω της πανδημίας, η αντιπαράθεση για τον εμβολιασμό έναντι του κορωνοϊού καλά κρατεί. Ενα τμήμα του πληθυσμού το οποίο εξακολουθεί να έχει χαμηλό ποσοστό εμβολιαστικής κάλυψης είναι και οι έγκυες γυναίκες. Ακόμη και στο Ηνωμένο Βασίλειο ή στις ΗΠΑ μόνο το 65-75% των εγκύων έχουν εμβολιαστεί. Είναι ίσως η κατάλληλη στιγμή για να θυμηθούμε τα μαθήματα που πήραμε από την ιστορία των εμβολιασμών στην κύηση.
Γνωρίζουμε ότι το ανοσοποιητικό σύστημα εξασθενεί κατά την εγκυμοσύνη. Επίσης λόγω των φυσιολογικών μεταβολών που συμβαίνουν αυτή την περίοδο, υπάρχει ιδιαίτερη επιβάρυνση του καρδιοαναπνευστικού συστήματος. Για τον λόγο αυτόν οι έγκυες θεωρούνται υψηλού κινδύνου για λοιμώξεις. Ηδη από την επιδημία της «Ισπανικής γρίπης» το 1918 είχε παρατηρηθεί μεγαλύτερη θνητότητα σε εγκύους, κάτι το οποίο επαναλήφθηκε στις μεγάλες πανδημίες του 1957, του 1968 και τέλος σε εκείνη του 2009 με τον ιό H1N1. Κατά την τελευταία πανδημία γρίπης το 2009 στις ΗΠΑ, το 30% των νέων γυναικών μεταξύ 18 και 29 ετών που χρειάστηκε να νοσηλευτούν, ήταν έγκυες. Ετσι σήμερα ένας μεγάλος αριθμός χωρών παγκοσμίως, μεταξύ των οποίων και η χώρα μας, συνιστούν τον εμβολιασμό των εγκύων έναντι της γρίπης. Επίσης, ο εμβολιασμός έναντι του ιού της ερυθράς προστατεύει το έμβρυο από μία ιδιαίτερα επικίνδυνη λοίμωξη κατά την κύηση, που μπορεί να προκαλέσει το σύνδρομο της συγγενούς ερυθράς με πολλαπλές εμβρυϊκές ανωμαλίες. Γνωρίζουμε ακόμη ότι κατά την εγκυμοσύνη είναι δυνατή η μεταφορά μέσω του πλακούντα αντισωμάτων από τη μητέρα προς το έμβρυο, γεγονός που το βοηθά στους πρώτους μήνες της εξωμήτριας ζωής του από λοιμώξεις, καθώς το ανοσοποιητικό του σύστημα είναι ανώριμο. Αυτό ακριβώς συμβαίνει με τον συνιστώμενο εμβολιασμό των εγκύων έναντι του κοκκύτη στο τρίτο τρίμηνο της κύησης.
Ας επανέλθουμε όμως στη σημερινή πανδημία. Αρχικά υπήρχε η υπόθεση ότι επειδή οι έγκυες είναι νεαρής ηλικίας χωρίς ιδιαίτερα ιατρικά προβλήματα, λαμβάνοντας τα μέτρα ατομικής προστασίας θα παρέμεναν ασφαλείς. Η φυσιολογία όμως της κύησης με τις αλλαγές που συμβαίνουν τόσο στο ανοσοποιητικό όσο και στο αναπνευστικό σύστημα, επιβεβαίωσε αυτό που ήταν πιο λογικό να σκεφτούμε. Οτι δηλαδή αποτελούν πληθυσμό υψηλού κινδύνου για λοίμωξη από τον νέο κορωνοϊό. Πράγματι, οι έγκυες έχουν 70-80% μεγαλύτερο κίνδυνο να πεθάνουν εάν νοσήσουν, σε σχέση με αντίστοιχες μη έγκυες γυναίκες. Μέχρι τα μισά του προηγούμενου έτους 109 έγκυες πέθαναν εξαιτίας του κορωνοϊού στις ΗΠΑ. Πρόσφατα δε είναι τα περιστατικά του θανάτου εγκύων στη χώρα μας από την ίδια αιτία. Επίσης υπάρχει αυξημένη συσχέτιση μεταξύ λοίμωξης και υπερτασικών διαταραχών ή πρόωρου τοκετού. Με τη νέα μετάλλαξη η οποία φαίνεται να έχει μεγάλη μεταδοτικότητα οι έγκυες βρίσκονται σε ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο μόλυνσης. Πρώτον γιατί ένα μεγάλο ποσοστό από αυτές δεν έχει καν εμβολιαστεί και δεύτερον γιατί μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό έχει υποβληθεί στην τρίτη αναμνηστική δόση, έτσι ώστε να έχει ικανοποιητική προστασία. Το μόνο παρήγορο μέχρι στιγμής είναι ότι η νόσηση μοιάζει να είναι ηπιότερη στον γενικό πληθυσμό. Ομως, ακόμα δεν υπάρχουν δεδομένα για τις εγκύους.
Γιατί όμως αρκετές έγκυες δυσκολεύονται να αποδεχθούν τον εμβολιασμό έναντι του κορωνοϊού; Ο κυριότερος λόγος είναι διότι ανησυχούν για τυχόν επιδράσεις του εμβολίου στο έμβρυο καθώς το θεωρούν νέο και αδοκίμαστο. Συχνά δε, δηλώνουν ότι θα εμβολιαστούν μετά τον τοκετό. Είναι λοιπόν απαραίτητο οι μαιευτήρες-γυναικολόγοι, οι μαίες και κάθε άλλος ειδικός να τους δώσουν τις σωστές πληροφορίες. Θα πρέπει εκτός από τους κινδύνους για τις ίδιες να πληροφορηθούν ότι ο ιός προσβάλλει τον πλακούντα και σε ένα πολύ μικρό ποσοστό υπάρχει η πιθανότητα να προσβάλει και το ίδιο το έμβρυο. Οι βλάβες του πλακούντα είναι τεκμηριωμένες ακόμα και χωρίς προσβολή του εμβρύου και αυτό δυνητικά θα μπορούσε να έχει μακροχρόνιες επιπτώσεις, παρόμοιες με αυτές άλλων παθήσεων που σχετίζονται με παθολογία του πλακούντα. Από την άλλη, τα εμβόλια δεν περιέχουν ζώντα εξασθενημένο ιό και φαίνεται να είναι απόλυτα ασφαλή κατά την κύηση. Δεν σχετίζονται με αύξηση των αποβολών, τερατογένεση, ή άλλη επιπλοκή της εγκυμοσύνης. Αντίθετα όλες οι έρευνες δείχνουν ότι προσφέρουν προστασία τόσο στην έγκυο όσο και στο έμβρυο και στο νεογνό. Υπάρχουν αποδείξεις ότι προστατευτικά αντισώματα ανιχνεύονται με αυξανόμενους τίτλους στον ομφάλιο λώρο μόλις 15 ημέρες μετά τον εμβολιασμό. Αντισώματα περνούν επίσης και μέσω του γάλακτος με τον μητρικό θηλασμό. Τα αντισώματα δε που μετρούνται στα νεογνά εμβολιασμένων εγκύων, είναι σημαντικά περισσότερα από αυτά που βρίσκονται στα νεογνά εγκύων που νόσησαν από κορωνοϊό.
Ο μαζικός εμβολιασμός των εγκύων μαζί με αυτόν του υπόλοιπου πληθυσμού είναι επιτακτική ανάγκη να γίνει για τους παρακάτω λόγους: α. ο κορωνοϊός έχει σοβαρές επιδράσεις στην εγκυμοσύνη, β. το εμβόλιο κατά την κύηση προστατεύει όχι μία αλλά δύο ζωές, γ. οι έγκυες δεν μπορούν να παραμείνουν σε απομόνωση για εννέα μήνες για να μην κολλήσουν. Ας βοηθήσουμε λοιπόν αυτές τις γυναίκες να κάνουν το αποφασιστικό βήμα προς την ανοσία.
*Ο κ. Γεώργιος Δασκαλάκης είναι καθηγητής Μαιευτικής Γυναικολογίας-Εμβρυομητρικής και Περιγεννητικής Ιατρικής ΕΚΠΑ.
