Η μεγάλη επιτυχία ενός θεατρικού έργου κρίνεται από την αποδοχή του από τον κόσμο, από τη διάρκεια που έχει. Αλλά και από το πόσο σπουδαίο είναι το σενάριο, η ιστορία, το «αφήγημα» και πόσο αυτό αγγίζει τις ψυχές των ανθρώπων.
Μια τέτοια περίπτωση είναι το μπεστ-σέλερ του Σταμάτη Μαλέλη, «Το Τέρας κι Εγώ», ένα έργο που θα ανέβει για έκτη χρονιά από τις 15 Ιανουαρίου στο θέατρο «ΠΡΟΒΑ». Το έργο που σημείωσε τεράστια επιτυχία για πέντε θεατρικές σεζόν (2015-16, 17,18,19).
Πρόκειται για την αληθινή ιστορία ενός λαμπρού επαγγελματία που ενώ έχει κατακτήσει την κορυφή της επιτυχίας, ζει για δεκαετίες αγκαλιά με το θάνατο. Ένα αποκαλυπτικό ντοκουμέντο, που καταγράφει με συνταρακτικές λεπτομέρειες, την μάχη που δίνει ο ήρωας με την κατάθλιψη και τον πανικό, και τον τρόπο που τελικά λυτρώνεται.
«Να βάλεις βόμβες στα θεμέλια του πρέπει, να γίνεις ο πρωταγωνιστής της ζωής σου!»
Το έργο βραβεύτηκε από την Ακαδημία Τεχνών με το πρώτο βραβείο ΝΙΚΟΣ ΖΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ως το καλύτερο έργο 2016-2017. Δόθηκαν πάνω από 400 παραστάσεις στο Θέατρο «ΠΡΟΒΑ» και σε: Θεσσαλονίκη, Ιωάννινα, Πάτρα, Λάρισα, Τρίπολη, Άργος, Μυτιλήνη, Λουτράκι, δημοτικά θέατρα της Αττικής. Το παρακολούθησαν συνολικά πάνω από 48.000 θεατές. Επίσης, πραγματοποιήθηκαν ημερίδες σε συνεργασία με το «Όλοι μαζί μπορούμε» και παραστάσεις/συζητήσεις με κορυφαίους ψυχίατρους υπό την προεδρία της κ. Μ. Μαλλιώρη.
Συντελεστές Διανομή
Σκηνοθεσία-Φωτισμοί: Σωτήρης Τσόγκας Νίκος: Σωτήρης Τσόγκας
Εικαστική Επιμέλεια: Μαίρη Ραζή Αριάδνη: Μαίρη Ραζή
Κοστούμια: Χαρά Μποτσιβάλη Σωτήρης: Κυριάκος Ντούμος
Μουσική: Νίκος Χαριζάνος Ελένη: Κοραλία Τσόγκα
Video art: Παναγιώτης Τσάγκας
Εισηγητής Δραματολογίας: Κώστας Γεωργουσόπουλος
Σχεδιασμός Φωτισμών: Υάκινθος Μάινας
Βοηθός σκηνοθέτη: Μαργαρίτα Ασημακοπούλου
Στα βίντεο της παράστασης εμφανίζονται οι: Σταμάτης Μαλέλης, Μαίρη Ραζή, Σωτήρης Τσόγκας, Πολύκαρπος Πολυκάρπου, Γιούλη Πεζοπούλου, Κοραλία Τσόγκα, Ειρήνη Αντωνίου, Βανέσσα Αραπάκη.
Ακούγονται: ο Μέμος Μπεγνής και οι απόφοιτοι της Ανώτερης Σχολής Δραματικής Τέχνης «Η ΠΡΟΒΑ» Πάνος Παναγιωτόπουλος και Κωνσταντίνος Παντελιάς.
Πρεμιέρα: Σάββατο 15 Ιανουαρίου 2022
Ημέρες & Ώρες Παραστάσεων: Σάββατο 21:00 & Κυριακή 20:00
Τιμές εισιτηρίων: 15€, 12€ (για ανέργους, ΑΜΕΑ, φοιτητές και συνταξιούχους)
Τιμή προπώλησης: 10€ https://www.viva.gr/tickets/festival/theater/to-teras-ki-ego/
Διάρκεια: 80′
Trailer: https://youtu.be/e7qNUhbl-AI
Για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων.
Λίγα λόγια για το έργο
«Η μελαγχολία τον χαρακτήριζε από τα παιδικά του χρόνια. Σε συνδυασμό με το αυταρχικό και καταπιεστικό οικογενειακό περιβάλλον γέννησαν την κατάθλιψη, που εκδηλώθηκε έντονα με πανικούς, υπό συνθήκες άγχους και πίεσης στην εργασία του στην τηλεόραση. Φέρονταν ενοχικά! Απ’ τη μία γιατί δεν άντεχε να απογοητεύσει τους γονείς του, που τον ήθελαν επιτυχημένο επαγγελματία και οικογενειάρχη κι απ’ την άλλη γιατί είχε απομακρυνθεί απ’ τους φίλους του, τα όνειρά του, τον πραγματικό του στόχο: ν’ αλλάξει τον κόσμο.
Δεν του άρεσε να είναι αστός και βολεμένος, αλλά ήταν. Ήθελε να αγωνιστεί για ένα καλύτερο αύριο, αλλά δεν το έκανε και οι πανικοί ήταν η αυτοτιμωρία του!
Με την βοήθεια της φαρμακευτικής αγωγής και της ψυχανάλυσης, άρχισε σταδιακά να αλλάζει τη ζωή του. Έμαθε να κοιτάζει κατάματα τον εαυτό του, χωρίς να φοβάται για το θέαμα, που θα αντίκριζε. Έκανε βουτιά στα «σκουπίδια» που είχε μέσα του και αναθεώρησε τη ζωή του. Αντιμετώπισε με θάρρος τις αιτίες, όσο επώδυνες και αν ήταν. Έβαλε βόμβες στα θεμέλια του πρέπει. Έγινε ο πρωταγωνιστής της ζωής του. Βγήκε νικητής από έναν αγώνα ζωής και θανάτου.»
Το μήνυμα είναι αισιόδοξο: η αρρώστια αυτή περνάει, γιατρεύεται!
Σημείωμα του συγγραφέα
Το βιβλίο, η αυτοβιογραφία και η μάχη μου με το τέρας συγκίνησε πολλούς. Αρκετούς από αυτούς τους έκανε να δουν διαφορετικά τη ζωή. Μέσα από ένα άλλο πρίσμα. Για διαφορετικούς λόγους ο καθένας θεώρησε ότι βοηθήθηκε.
Οι περισσότεροι γιατί πήραν το κουράγιο να πάνε σε έναν ειδικό. Άλλοι γιατί κατάλαβαν ότι η επαγγελματική επιτυχία δεν οδηγεί κατ’ ανάγκην στην ευτυχία.
Άλλοι γιατί συνειδητοποίησαν ότι η ζωή είναι αλλού. Πολλοί, ότι είναι και εκατομμύρια άλλοι, που ζουν στο ίδιο σκοτάδι. Αλλά οι περισσότεροι άρχισαν να νιώθουν ότι μπορούν να νικήσουν το τέρας και να ζήσουν.
Η δεύτερη έκδοση του βιβλίου μου αλλά και το site που δημιουργήσαμε για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης το kontasou.com μου δημιούργησε την αίσθηση ότι απαιτείται και μια άλλου είδους επικοινωνία. Ίσως δεν φτάνουν τα μηνύματα και οι επιστολές. Χρειάζεται και κάτι περισσότερο. Έτσι πριν από 7 χρόνια και μετά από πολλές ώρες συζητήσεων με τους αγαπημένους μου φίλους αποφασίσαμε την μεταφορά στο θεατρικό σανίδι.
Πολύ δύσκολη υπόθεση. Το φοβήθηκα αρκετά. Η ανησυχία μου εξανεμίστηκε από τις πρώτες πρόβες όταν είδα τους καταξιωμένους καλλιτέχνες και φίλους να έχουν κάνει σπουδαία δουλειά. Τώρα νιώθω ότι η επικοινωνία μου μ’ ένα πολύ μεγάλο ακροατήριο είναι πλήρης.
Η θεατρική παράσταση που ανεβαίνει με πολύ κόπο και μεράκι για 6η χρονιά από την ομάδα του Θεάτρου «ΠΡΟΒΑ» πέτυχε αυτό που είχαμε όλοι στο μυαλό μας.
Ας φροντίσουμε και λίγο τη ζωή μας. Δεν είναι για πέταμα.
Σταμάτης Μαλέλης
Σημείωμα του σκηνοθέτη
Όταν μου πρότεινε το 2014, ο Σταμάτης Μαλέλης, να μεταφέρω επί σκηνής το βιβλίο του «Το Τέρας κι εγώ», του ζήτησα κάποιο χρόνο για να δω αν γίνεται. Τελικώς ανέλαβα το εγχείρημα, παρ’ ότι μου φαινόταν δύσκολο, το οποίο κατέληξε σε παραστάσεις επί έξι σεζόν. Τον ευχαριστώ για την εμπιστοσύνη του.
Έχω στο ενεργητικό μου πληθώρα διασκευών ως σκηνοθέτης, ετούτη όμως με προβλημάτισε πολύ. Αποφάσισα εν τέλει να βάλω σε δεύτερη μοίρα τις αναφορές στις επαγγελματικές περιπέτειες του ήρωα και να εστιάσω στο ανθρώπινο δράμα του. Στην μάχη του με την κατάθλιψη και τον πανικό και
στον τρόπο που λυτρώνεται. Να φωτίσω τις συνταρακτικές λεπτομέρειες της καθημερινότητας ενός λαμπρού επαγγελματία, που ενώ έχει κατακτήσει την κορυφή της επιτυχίας, ζει για δεκαετίες αγκαλιά με τον θάνατο.
Έτσι προέκυψε ένα ντοκουμέντο, λίαν αποκαλυπτικό, αλλά και με αισιόδοξο μήνυμα: Η αρρώστια αυτή περνάει, γιατρεύεται. Αρκεί να έχει κανείς το θάρρος να πάει σ’ έναν ειδικό και να του πει ό,τι σκέφτεται. Αρκεί να έχει τα κότσια να κάνει βουτιά στα σκουπίδια, που έχει μέσα του και να αναθεωρήσει την ζωή του, όπως λέει ο ήρωας του έργου. Να καθαρίσει την καμινάδα του μυαλού του, όπως λέει ο Γιάλομ. Στο σημείο αυτό θέλω να αναφέρω τον συνεργάτη μου στην διασκευή Γιάννη Ζέρβα, παλιό μαθητή μου, τώρα νεαρό συνάδελφο και θεατρολόγο ήδη.
Στην σκηνική αφήγηση του έργου αφαίρεσα τους τοπικούς και χρονικούς προσδιορισμούς και έδωσα βάρος στα ψυχολογικά τοπία των χαρακτήρων και στην θυμική αντίληψη του χρόνου. Συνεπικουρούν και ολοκληρώνουν την σκηνοθετική μου γραμμή, τα VIDEO, που προβάλλονται κατά την διάρκεια της παράστασης και τα οποία επιμελήθηκε ο Παναγιώτης Τσάγκας, η ερμηνευτική μουσική του ισόβιου συνεργάτη μου Νίκου Χαριζάνου και οι «ψυχολογικοί» φωτισμοί μαζί με το λιτό και αφηρημένο σκηνικό.
Φέτος το ΘΕΑΤΡΟ ΠΡΟΒΑ διανύει την 38η περίοδο του, έχοντας στο ενεργητικό του 88 παραγωγές με έργα ρεπερτορίου και συνεχίζοντας την προσφορά του με τα ίδια πάντοτε κριτήρια: ποιότητα και ψυχαγωγία.
Υπογράφοντας την 85η μου πρεμιέρα, θέλω να ευχαριστήσω από την θέση αυτή τους καλλιτεχνικούς τροφοδότες μου: τους δασκάλους μου και τους μαθητές μου. Επίσης την συνοδοιπόρο μου στην ζωή και στο θέατρο Μαίρη Ραζή.
Σωτήρης Τσόγκας
Σημείωμα του Κώστα Γεωργουσόπουλου
ξηγούμαι από την αρχή. Δεν είμαι ψυχίατρος και δεν αντιμετωπίζω με την εμπειρία της ψυχιατρικής ή της ψυχανάλυσης προβλήματα αποκλειστικά που αναφέρονται στα ειδικά θέματα, ασθένειες και σύνδρομα της ψυχικής ιατρικής. Εκείνο που μπορώ να διαχειριστώ είναι το γεγονός πως οι ψυχικές ασθένειες από την αρχαιότητα έγιναν αντικείμενο της θεματικής και της λογοτεχνίας και του θεάτρου.
Έχω την εντύπωση πως μία από τις πρώτες καταγραφές καταθλιπτικών συνδρόμων θα τη συναντήσουμε στην Ιλιάδα και κυρίως στην αντίδραση του Αχιλλέα όταν αποσύρθηκε από τη μάχη εξαιτίας της προσβολής που του έγινε από τον Αγαμέμνονα όταν του απέσπασε τη Βρισηίδα. Όταν τον επισκέπτεται αντιπροσωπεία με τον Οδυσσέα και τον παιδαγωγό του, Φοίνικα, για να τον πείσουν να ξαναμπεί στο πεδίο των μαχών η «μήνις» του, η οργή του έχουν θα έλεγε κανείς μεταποιηθεί σε μια αδιαφορία και μια αρνητικότητα σαφώς καταθλιπτικής αιτιολογίας.
Από κει και πέρα ο Αίας, ο Ηρακλής που φτάνει να σκοτώσει μαινόμενος τα παιδιά του νομίζοντας πως είναι τα παιδιά του Ευρυσθέα, του διώκτη του, ο Ορέστης μετά τη μητροκτονία στην ομώνυμη τραγωδία του Ευριπίδη, η αιτιολογία του αυτοχειριασμού και της Ευρυδίκης, συζύγου του Κρέοντος όταν μαθαίνει τον θάνατο του γιου της Αίμονος, και της Δηιάνειρας, της συζύγου του Ηρακλή, όταν από λάθος της οδηγεί σε επώδυνο θάνατο τον ήρωα, αλλά και καταθλιπτικά σύνδρομα στην εξαιτίας χρόνιας ασθένειας καταφυγή σε βαθύ λυτρωτικό καταθλιπτικό ύπνο του αφημένου στη μοναξιά ενός ερημικού νησιού Φιλοκτήτη δεν εξαντλούν τα παραδείγματα τέτοιων παθογενειών στην αρχαιότητα.
Σύνδρομα μανιοκατάθλιψης
Γνωρίζω πως τα περισσότερα από αυτά τα τραγικά περιστατικά είναι σύνδρομα μανιοκατάθλιψης και σκηνικά καταγράφονται ως μια ακολουθία μανικής έκρηξης, που τη διαδέχεται μια βυθιότητα και άρνηση ζωής έως αυτοκτονικές λύσεις. Αυτά τα καταθλιπτικά φαινόμενα είναι διάσπαρτα μέσα στην πλούσια ιστορία των θεατρικών ηρώων και αντιηρώων. Είτε τα συναντά κανείς στον Σαίξπηρ, τον Λόπε ντε Βέγκα, τον Γκαίτε, τον Μπίχνερ, τον Γκόγκολ, τον Ντοστογέφσκι για να πάω και στην πεζογραφία και στον Πιραντέλο, τον Τενεσί Ουίλιαμς, τον Άλμπι και ιδιαιτέρως στους ιρλανδούς δημιουργούς.
Θέλω όμως να σταθώ στα καταθλιπτικά φαινόμενα κυρίως του αιώνα που πέρασε και του αιώνα που διανύουμε, τα οποία έχουν σαφώς κοινωνικά αίτια. Αυτό βέβαια δεν αποκλείει και σήμερα ένα πλέγμα αιτίων που αναφέρονται σε ηθικά αδιέξοδα και οικονομικές προσωπικές αποτυχίες.
Αλλά η ανεργία είναι ένα από τα καίρια αίτια που οδηγούν τους ανθρώπους στην κατάθλιψη. Κυρίως όταν έχει προηγηθεί αγώνας σπουδών και ανταγωνιστικές συγκρούσεις σε ένα κοινωνικό τοπίο που βαθμολογεί και αξιολογεί τις επιδόσεις. Ενας νέος αλλά και ένας οικογενειάρχης που έχει δημιουργήσει με μόχθο και θυσίες μια κατάσταση, όταν οι συνθήκες κοινωνικές, πολιτικές, οικονομικές τον οδηγούν στην ανεργία, εισέρχεται πλησίστιος στο τούνελ του πανικού και εν συνεχεία της καταθλιπτικής παραίτησης.
Σε μια εποχή που περίσσεψε δυστυχώς η ρατσιστική βία, παρ’ όσα διδάγματα της Ιστορίας θα έπρεπε να μας έχουν φρονηματίσει, ο διωκόμενος άνθρωπος, από αποδιοπομπαίος, ο στιγματισμένος είτε για τα πολιτικά είτε για τα ερωτικά είτε για τα φυλετικά του, τα θρησκευτικά του πιστεύω, οδηγείται σε μια απομόνωση και εν συνεχεία στη μοναξιά μιας αυτιστικής καταβύθισης.
Κυρίως η ερωτική απόκλιση, η ιδιαιτερότητα του ερωτικού ενστίκτου, η αναπηρία κάθε είδους, σωματική ή νοητική, σε μια κοινωνία που «συσχετίζει κουτά» όπως έλεγε ο Καβάφης οδηγεί σε καταθλιπτικές καταστάσεις.
Αλλά και στον επαγγελματικό στίβο ο ανταγωνισμός, η συνεχής απαίτηση για καινοτομία, η αδιάκοπτη απαίτηση πάντα για αυξημένα προσόντα, τα πριμ, οι ευθύνες μιας εμπορικής και υπηρεσιακής πρωτοβουλίας που απέτυχε, οι συνεχείς αλλαγές προτύπων άρα και μοντέλων επιτυχίας, ο καταναλωτικός πανικός σε μια κοινωνία που εφευρίσκει συνεχώς νέες ανάγκες, έως πριν από λίγο αδιανόητες ή περιττές, οδηγούν σε καταθλιπτικά σύνδρομα.
Η συχνή αλλαγή ιδεολογικών στόχων, η προδοσία των φίλων, των συναδέλφων, συχνά των συγγενών και των οικείων, η απιστία, το συνεχές κυνήγι της επιτυχίας και οι συνεχώς επίσης ανανεούμενοι πειρασμοί πάσης φύσεως οδηγούν τους ανθρώπους στην απέναντι όχθη της ζωής, στην παραίτηση, στη σιωπή, στην αδιαφορία και στον κοινωνικό αυτισμό.
Ποιους κυρίως προσβάλλει; Προσβάλλει άτομα φιλόδοξα, ευσυνείδητα, εργασιομανή, ανταγωνιστικά, άτομα που υψώνουν ψηλά τον πήχη σε σχέση με τον μέσο όρο και που αναλώνουν ενέργεια για να μετάσχουν στον κοινωνικό πρωταθλητισμό.
Εκτός από τη γνωστή επιπόλαια κατάθλιψη, σπάνια θα συναντήσει κανείς καταθλιπτικούς ανθρώπους στους εργατικούς και γεωργικούς πληθυσμούς, εκτός πλέον σε εποχές οικονομικής κατάρρευσης όπως αυτή που βιώνουμε. Ένας άκρως επιτυχημένος συμπολίτης μας, ο Σταμάτης Μαλέλης, βίωσε για χρόνια πολλά την κατάθλιψη και το ασήκωτο βάρος της. Καινοτόμος δημοσιογράφος, πρωτοπόρος οργανωτής και εμπνευστής έφτασε κάποτε στο βάθος του πηγαδιού ή στο σκοτάδι του ατέρμονος τούνελ. Κατόρθωσε να αντιδράσει, να παλέψει με το τέρας, τον Μινώταυρο στον Λαβύρινθο και κατέγραψε την επώδυνη πορεία από το σκότος στο φως σε ένα συγκλονιστικό προσωπικό οδοιπορικό προς τη λύτρωση.
Η παράσταση
Αυτή τη συγκλονιστική ιστορία διασκεύασαν για το Θέατρο Πρόβα ο Σωτήρης Τσόγκας και ο Γιάννης Ζέρβας σε ένα πράγματι ευφυές σκηνικό ντοκουμέντο με μια λυτρωτική σε σχέση με το καταθλιπτικό θέμα αποσπασματικότητα, ένα παζλ, ένα μωσαϊκό που τα κομμάτια του αντιστοιχούν στα κομμάτια ενός δυσβάστακτου φορτίου βίου.
Ο σκηνοθέτης και πρωταγωνιστής Σωτήρης Τσόγκας έφτασε σε ταυτίσεις με τον «ήρωα» που εκπλήσσουν, ενώ η Μαίρη Ραζή ως ψυχίατρος εξομολογητής έχει την ανάλογη και αναγκαία επαγγελματική απόσταση από το αντικείμενο της σπουδής της.
Ο Κυριάκος Ντούμος, φίλος και σχολιαστής, είναι αφοπλιστικός και η Κοραλία Τσόγκα, γραμματέας του «ήρωα», συγκρατημένα συναισθηματική και προστατευτική.
Μια παράσταση τίμια με το δύσκολο θέμα και καίρια στη λιτή της «αφήγηση».
