Οπληθωρισμός, οι εμπλοκές στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα και οι εξελίξεις στο μέτωπο της πανδημίας είναι οι τρεις μεταβλητές που απειλούν την αναπτυξιακή διαδικασία των οικονομιών του πλανήτη τη νέα χρονιά. Διότι η αισιοδοξία ότι το 2022 θα είναι μια πολύ παραγωγική και δημιουργική από οικονομικής απόψεως χρονιά είναι πρόδηλη σε όλους τους ανά την υφήλιο διεθνείς θεσμούς, οικονομικά ινστιτούτα και δεξαμενές σκέψης. «Θα μπορούσε να συμβαίνει το αντίθετο;» αναρωτιέται κανείς. Ασφαλώς και όχι.
Η απαισιοδοξία είναι συνώνυμη με την παρακμή και την παραίτηση και δεν συνάδει με τις κρατούσες παγκοσμίως αντιλήψεις περί προόδου, ευημερίας και αειφορίας, που κάποιες φορές αμφισβητούν ακόμα και αυτούς τους επιστημονικώς (φευ και εμπειρικώς) επιβεβαιωμένους «οικονομικούς κύκλους».
Ποιος εξάλλου θα τολμούσε να προβλέψει δεινά διακινδυνεύοντας, εφόσον επιβεβαιωθεί, να κατηγορηθεί για αυτοεκπληρούμενες προφητείες και για ύποπτο «τζογάρισμα στην καταστροφή»; Οχι πάντως το ΔΝΤ, που εμφανίζεται ως ο πλέον αισιόδοξος διεθνής οργανισμός, καθώς προβλέπει αύξηση του παγκόσμιου ΑΕΠ κατά 4,9% το 2022. Ούτε η Παγκόσμια Τράπεζα που προβλέπει ανάπτυξη 4,7% ή ο ΟΟΣΑ που τοποθετεί τον πήχη των προβλέψεών του στο 4,5%, αφού όμως τον ανέβασε λίγο από το 4,4% όπου τον είχε τοποθετήσει τον περασμένο Μάιο. Το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός εμφανίζεται οριακά πιο συγκρατημένο και προβλέπει για την επόμενη χρονιά ανάπτυξη 4,4% της διεθνούς οικονομίας.
Οπως εξηγούν οι ειδικοί της αμερικανικής τράπεζας Morgan Stanley (που προβλέπουν ανάπτυξη 4,7%), η αισιοδοξία ότι το 2022 θα είναι μια πολύ αναπτυξιακή χρονιά (την προηγούμενη δεκαετία η μέση ανάπτυξη παγκοσμίως ήταν 3,4%) κυριαρχεί επειδή οι οικονομολόγοι πιστεύουν ότι θα τονωθεί σημαντικά η καταναλωτική ζήτηση έπειτα από την ύφεση που έφεραν η παγκόσμια οικονομική κρίση και επίσης οι ελλείψεις αγαθών από τις πρωτοφανείς εμπλοκές και δυσλειτουργίες στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα.
Πρόσκαιρες πιέσεις
Προϋπόθεση, βέβαια, για να επαληθευθούν οι αισιόδοξες προβλέψεις είναι να μην ξεφύγει ο πληθωρισμός. Και επίσης να λυθούν την επόμενη χρονιά τα προβλήματα επάρκειας στις αγορές, που αναχαιτίζουν την αναπτυξιακή δυναμική της υψηλής καταναλωτικής ζήτησης. Παρεμπιπτόντως, η Morgan Stanley προβλέπει μέσο πληθωρισμό 4,7% το 2022 στις αναπτυγμένες χώρες του πλανήτη – πρόκειται για ένα διόλου ευκαταφρόνητο ποσοστό. Οι αναλυτές της Morgan Stanley Research θεωρούν ότι «ενώ η πληθωριστική δυναμική θα διαφέρει από χώρα σε χώρα καθώς η εφοδιαστική αλυσίδα και οι αγορές εργασίας θα σταθεροποιούνται με διαφορετικούς ρυθμούς», ο πληθωρισμός στις μεγάλες αγορές του πλανήτη «θα κορυφωθεί προτού υποχωρήσει».
Το εντυπωσιακό είναι ότι η μεγάλη τράπεζα της Wall Street, η οποία εκφράζει και αποτυπώνει την αίσθηση των αγορών για το μέλλον πολύ περισσότερο και πολύ ακριβέστερα από την Κριστίν Λαγκάρντ της EKT, την Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα του ΔΝΤ ή τον Κλάους Σβαμπ του WEF, εμφανίζεται πιο αισιόδοξη από την Ευρωτράπεζα και προβλέπει πτώση του πληθωρισμού κάτω από το 2% προτού ακόμα εκπνεύσει το 2022. Υπενθυμίζεται πως σε ό,τι αφορά την ευρωζώνη η Λαγκάρντ εκτίμησε στις αρχές Δεκεμβρίου ότι το 2022 ο πληθωρισμός θα είναι υψηλότερος από 2% και ότι θα υποχωρήσει κάτω από το ανώτατο ανεκτό όριο το 2023.
Προϊόντα
Οι ειδικοί αποδίδουν την επανεμφάνιση του πληθωρισμού κατά μείζονα λόγο στις εμπλοκές της εφοδιαστικής αλυσίδας, που δημιουργούν μεγάλες υστερήσεις στην κάλυψη της καταναλωτικής ζήτησης. Θεωρούν ωστόσο ότι βρισκόμαστε στη χειρότερη φάση της εφοδιαστικής ανωμαλίας, αν δεν την έχουμε ήδη ξεπεράσει. Η επικεφαλής αναλύτρια της Morgan Stanley στις ΗΠΑ Ελεν Ζέντνερ θεωρεί ότι η παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα βρίσκεται ένα βήμα πριν από την ανάκαμψη και ότι οι πιέσεις στις τιμές των εμπορευμάτων θα αποκλιμακωθούν εντός των αμέσως επόμενων μηνών.
Εξάλλου, το Τμήμα Οικονομικών Προβλέψεων της τράπεζας προβλέπει ότι η αύξηση των εμπορικών διαθεσίμων και η ισχυρή καταναλωτική ζήτηση στις ΗΠΑ θα εκτινάξουν τον ρυθμό ανάπτυξης της αμερικανικής οικονομίας στο 4,6% το 2022. Προειδοποιούν ασφαλώς οι ειδικοί ότι οι τιμές δεν πρόκειται να πέσουν συλλήβδην σε όλα τα προϊόντα τη νέα χρονιά. Οι τιμές των ακινήτων, για παράδειγμα, αναμένεται να συνεχίσουν να ενισχύονται και να αποτυπώνουν τις «δυναμικές της κυκλικής κανονικότητας». Ποιος τρελός θα βγει να προβλέψει εκτίναξη του ρυθμού ανάπτυξης και ταυτόχρονη πτώση των τιμών των ακινήτων;
ΕΕ, ΗΠΑ, Ασία
Για την Ευρώπη ειδικότερα οι οικονομολόγοι της Morgan Stanley προβλέπουν πτώση του πληθωρισμού από το 4,1% όπου θεωρούν ότι θα «κλείσει» στα τέλη του 2021 στο 3,1% στο τέλος του πρώτου τριμήνου του 2022. Και στη συνέχεια υποχώρηση τουλάχιστον του διαρθρωτικού πληθωρισμού (εξαιρούν τις τιμές των τροφίμων και της ενέργειας) κάτω από τον στόχο 2% της ΕΚΤ, «πιθανότατα εντός του επόμενου έτους, ακόμα κι αν συνεχιστούν οι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης και παραμείνει περιορισμένη η ευρωπαϊκή αγορά εργασίας». Αν παραμείνει δηλαδή η ανεργία σε χαμηλά επίπεδα και αναγκαστούν οι εργοδότες να δώσουν αυξήσεις.
Υπό το πρίσμα αυτό οι ειδικοί θεωρούν ότι οι κεντρικές τράπεζες δεν θα προχωρήσουν σε βίαιες κινήσεις και δεν θα στερήσουν ρευστότητα από τις αγορές σε βαθμό που θα κινδυνεύσει να αποδειχθεί ανασχετικός της οικονομικής δραστηριότητας και της ανάπτυξης.
«Οι εξελίξεις στην αγορά εργασίας μαζί με τον πληθωρισμό συνιστούν τις μείζονες ανησυχίες για τους επενδυτές, καθώς τα δύο αυτά μεγέθη αλληλεπιδρούν και αλληλοεπηρεάζονται» σημειώνει η Morgan Stanley στον «Καζαμία» της για το 2022.
Η δυσκολία των αμερικανών εργοδοτών να βρουν εργατικό δυναμικό (σε συνδυασμό με την περίφημη «Μεγάλη Παραίτηση») θα αποτελέσει σύντομα παρελθόν, κατά την αμερικανική τράπεζα. «Ηδη η απασχόληση των πλέον παραγωγικών ηλικιών από 25 έως 54 ετών έχει αρχίσει να αυξάνεται, καθώς βελτιώνεται η πρόνοια για τη φροντίδα των παιδιών, περιορίζεται η υγειονομική απειλή της COVID-19 και οι εργοδότες προσφέρουν δελεαστικότερες αποδοχές» σημειώνεται στην έκθεση.
Οι προοπτικές
Εν κατακλείδι οι προοπτικές ανάπτυξης σε ΗΠΑ και Ευρώπη εμφανίζονται ρόδινες, όπως επίσης η προοπτική επιστροφής των ισχυρών ρυθμών ανάπτυξης στις αναδυόμενες αγορές της Ασίας, κυρίως στην Ινδία και στην Ινδονησία. Συνολικά, οι ασιατικές οικονομίες (εξαιρουμένης βεβαίως της ιαπωνικής) αναμένεται να φτάσουν σε ρυθμό ανάπτυξης 5,7% το 2022. Η Ινδία αναμένεται να πρωταγωνιστήσει με ανάπτυξη 7,5% του ΑΕΠ της χάρη στις διαρθρωτικές αλλαγές της κυβέρνησης, στις ισχυρές επενδύσεις κεφαλαίου και στην πρόοδο της εμβολιαστικής διαδικασίας, ενώ το κινεζικό ΑΕΠ αναμένεται να αυξηθεί «μόνο» κατά 5,5%. Πολύ χαμηλότερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο προβλέπεται να αναπτυχθούν οι οικονομίες της Ρωσίας (2,5%) και της Βραζιλίας (μόλις 0,5%).
