Ο πρόεδρος του Καζακστάν Κασίμ-Ζομάρτ Τοκάγιεφ αποδέχτηκε την παραίτηση της κυβέρνησης την Τετάρτη, μετά την αύξηση της τιμής των καυσίμων στην πλούσια σε πετρέλαιο χώρα της Κεντρικής Ασίας που προκάλεσε διαδηλώσεις κατά τις οποίες τραυματίστηκαν σχεδόν 100 αστυνομικοί και εκατοντάδες πολίτες.

Οι διαμαρτυρίες αυτές, μεταξύ των οποίων η διαδήλωση χιλιάδων ανθρώπων την οποία διέλυσαν οι δυνάμεις της τάξης ρίχνοντας βομβίδες κρότου-λάμψης και δακρυγόνα κατά τη διάρκεια της νύχτας που πέρασε στο Αλμάτι, την οικονομική πρωτεύουσα του Καζακστάν, αποτελούν σπάνιο φαινόμενο στη χώρα.

Οι διαδηλώσεις κλόνισαν την εικόνα της πρώην σοβιετικής δημοκρατίας ως πολιτικά σταθερής και αυστηρά ελεγχόμενης χώρας, την οποία η τοπική κυβέρνηση έχει χρησιμοποιήσει για να προσελκύσει εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια ξένων επενδύσεων στις βιομηχανίες πετρελαίου και μετάλλων της τις τρεις τελευταίες δεκαετίες της ανεξαρτησίας της.

Σήμερα ξέσπασε φωτιά στο γραφείο του δημάρχου του Αλμάτι, σύμφωνα με εικόνες που μετέδωσε απευθείας στο Instagram ένας μπλόγκερ στο Καζακστάν, και εκεί κοντά ακούγονταν πυροβολισμοί.

Το κτίριο του δημαρχείου στο Αλμάτι έχει περικυκλωθεί από διαδηλωτές οι οποίοι φαίνεται ότι κατάφεραν να σπάσουν την περίμετρο ασφαλείας που είχαν στήσει οι δυνάμεις της τάξης παρά τις βομβίδες κρότου-λάμψης που εκτόξευαν. Οι εκρήξεις από τις βομβίδες κρότου-λάμψης ακούγονταν σε όλο το κέντρο της πόλης.

Το υπουργείο Εσωτερικών ανακοίνωσε ότι περισσότεροι από 200 διαδηλωτές συνελήφθησαν για “παραβίαση της δημόσιας τάξης” και ότι 95 αστυνομικοί τραυματίστηκαν.

Οι διαδηλωτές “προχώρησαν σε προκλήσεις”, αποκλείοντας δρόμους και την κυκλοφορία, “διαταράσσοντας τη δημόσια τάξη”, σημειώνει το υπουργείο Εσωτερικών σε ανακοίνωση που εξέδωσε.

Παραίτηση της κυβέρνησης

Νωρίτερα στη διάρκεια της νύχτας που πέρασε, ο πρόεδρος Κασίμ-Τζομάρτ Τοκάγεφ αποδέχθηκε την παραίτηση της κυβέρνησης. Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Αλιχάν Σμαΐλοφ θα αναλάβει προσωρινά καθήκοντα πρωθυπουργού ως τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης.

Οργισμένες κινητοποιήσεις

Οι διαδηλώσεις ξεκίνησαν στην πετρελαιοπαραγωγική δυτική επαρχία Μανγκιστάου την Κυριακή μετά την άρση των ανώτατων ορίων τιμών στο υγραέριο κίνησης, ένα δημοφιλές καύσιμο αυτοκινήτων, μια ημέρα νωρίτερα, μετά την οποία η τιμή του υπερδιπλασιάστηκε.

Ο Τοκάγιεφ κήρυξε την κατάσταση έκτακτης ανάγκης στο Αλμάτι και στο Μανγκιστάου και είπε ότι πίσω από τη βία βρίσκονται εγχώριοι και ξένοι προβοκάτορες.

Αρχικά η κυβέρνηση προσπάθησε να καθησυχάσει τους διαδηλωτές, χωρίς επιτυχία, αποδεχόμενη μείωση της τιμής του υγροποιημένου φυσικού αερίου, ορίζοντάς την τιμή του λίτρου στα 50 τένγκε (0,1 ευρώ) στην περιοχή, έναντι 120 που στοίχιζε στην αρχή του έτους.

Οι διαδηλωτές, ορισμένοι από τους οποίους επιτέθηκαν σε αυτοκίνητα, φώναζαν αντικυβερνητικά συνθήματα όπως “παραίτηση της κυβέρνησης!” και “Έξω ο γέρος!”,  αναφερόμενοι στον πρώην πρόεδρο Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγεφ, μέντορα του σημερινού ηγέτη και πρόσωπο που εξακολουθεί να ασκεί μεγάλη επιρροή.

Ο Ναζαρμπάγιεφ, 81 ετών, διοικούσε τη χώρα για σχεδόν 30 χρόνια πριν παραιτηθεί αιφνίδια το 2019 και στηρίξει τον Τοκάγιεφ ως διάδοχο. Ωστόσο διατηρεί ισχυρές εξουσίες ως πρόεδρος του συμβουλίου ασφαλείας. Είναι δε αξιοσημείωτο, ότι δεν έχει συγκαλέσει το συμβούλιο ούτε σχολίασε τα βίαια επεισόδια των τελευταίων ημερών.

Συλλήψεις για κερδοσκοπία

WhatsApp, Telegram και Signal δεν ήταν σήμερα διαθέσιμα στο Καζακστάν, ενώ sites δύο ανεξάρτητων μέσων ενημέρωσης δείχνουν να είναι αποκλεισμένα.

Η τηλεόραση μετέδωσε ότι συνελήφθη ο διευθυντής εργοστασίου επεξεργασίας αερίου και άλλος ένας αξιωματούχος στην περιοχή του Μανγκιστάου, όπου βρίσκεται το Τζαναοζέν.

Αυτοί κατηγορούνται ότι αύξησαν χωρίς λόγο την τιμή του αερίου, γεγονός το οποίο προκάλεσε μαζικές κινητοποιήσεις σε όλη τη χώρα, σύμφωνα με όσα μεταδόθηκαν.

Το Καζακστάν, η μεγαλύτερη οικονομία της κεντρικής Ασίας, συνηθισμένη σε διψήφιους αριθμούς ανάπτυξης στο παρελθόν, υποφέρει από τη μείωση των τιμών του πετρελαίου και την οικονομική κρίση στη Ρωσία, που έχει οδηγήσει σε υποτίμηση του τένγκε και υψηλό πληθωρισμό.

Η περιοχή του Μανγκιστάου εξαρτάται από το υγροποιημένο φυσικό αέριο, το οποίο αποτελεί το βασικό καύσιμο για τα αυτοκίνητα, και οποιαδήποτε αύξηση της τιμής του προκαλεί αύξηση της τιμής των προϊόντων διατροφής, η οποία έχει ήδη αυξηθεί από τότε που ξέσπασε η πανδημία του νέου κοροναϊού.