Ολα καλά για το 2022, ο Μπιλ Γκέιτς προβλέπει ότι «θα προσφέρει αφορμές για αισιοδοξία ύστερα από έναν δύσκολο χρόνο», καθώς η πανδημία – ή τουλάχιστον η σφοδρότητά της – θα μας αποχαιρετήσει κάπου μέσα στη χρονιά που ξεκινά. Η προφητεία έχει γίνει μέσα από τα ετησίως αναμενόμενα Gates Notes στην ιστοσελίδα του gatesnotes.com, όπου μεταξύ άλλων προτείνει στο κοινό και τα βιβλία που τον εντυπωσίασαν. Καμία πρόβλεψη ή κατάθεση ψυχής πάντως για τα προσωπικά του, καθώς ως γνωστόν ο γάμος του με την επί 27 συναπτά έτη σύζυγό του και μητέρα των τριών παιδιών του Μελίντα ανήκει στο παρελθόν ήδη από την περασμένη άνοιξη. Υποτίθεται ότι ο χωρισμός τους θα είναι ο ακριβότερος στην Ιστορία, καθώς, σύμφωνα με την πρόσφατη λίστα του «Forbes», o Γκέιτς έχει μια περιουσία της τάξης των 135 δισ. δολαρίων, γεγονός που τον κατατάσσει στην τέταρτη θέση των πλουσιότερων του κόσμου πίσω από Ιλον Μασκ, τον Τζεφ Μπέζος και τον Μπερνάρ Αρνό.
Γνωρίζοντας ότι του αρκούν και του περισσεύουν για να ζήσει, μέσα από το Bill and Melinda Gates Foundation που δημιούργησαν μαζί με τη σύζυγό του το 2000 διαθέτουν ποσά της τάξης των 53,8 δισ. δολαρίων συνολικά για την υγεία, για την εκπαίδευση στην Αμερική, για την καταπολέμηση της φτώχειας, για να μην αναφέρουμε το έξτρα δισεκατομμύριο (1,75 δισ. για την ακρίβεια) για την αντιμετώπιση της πανδημίας.
Οπως και να έχει, δικαιούνταν να ξοδέψουν και για τους εαυτούς τους, πράγμα που έκαναν με μεγάλη επιτυχία. Ας εστιάσουμε στην τεράστια βιβλιοθήκη των 195 τ.μ. που βρίσκεται στην έπαυλη Xanadu 2.0 στη Μεντίνα της Πολιτείας Ουάσιγκτον, όπου κατοικούσαν αμφότεροι μέχρι σχετικά πρόσφατα. Εκτός από χιλιάδες βιβλία, εκεί βρίσκεται και το περίφημο επιστημονικό χειρόγραφο «Codex Leicester» (1510) του Λεονάρντο ντα Βίντσι. Πρόκειται για ένα σημειωματάριο, με 36 δερμάτινα φύλλα, που περιέχει ένα μείγμα από τις παρατηρήσεις και τις θεωρίες του Ντα Βίντσι σχετικά με τις ιδιότητες του νερού, των πετρωμάτων και των απολιθωμάτων. O Γκέιτς το απέκτησε το 1994 πληρώνοντας 30,8 εκατ. δολάρια σε δημοπρασία του οίκου Christie’s στη Νέα Υόρκη. Ηθελε να μοιραστεί με τον κόσμο τη γνώση και τη φιλοπεριέργεια του Λεονάρντο ντα Βίντσι, εξ ου και δανείζει έκτοτε το βιβλίο σε εκθέσεις ανά τον κόσμο, ιδίως με αφορμή τα 500 χρόνια από τον θάνατό του το 2019. Πάντως, αφότου απέκτησε τον «Codex Leicester», μετέτρεψε τις σελίδες του σε ψηφιακά αρχεία, ορισμένα από τα οποία συμπεριελήφθησαν ως screensavers και wallpapers σε CD-ROM για προγράμματα Windows.
Ιμπρεσιονισμός à l’ américaine
Οσον αφορά τη συλλογή του με τα έργα τέχνης, δεν είναι πολλά γνωστά, πέρα από το ότι αγαπά τον αμερικανικό ιμπρεσιονισμό και έχει στην κατοχή του πίνακες μεγάλης αξίας, όπως τον «Lost on the Grand Banks» του Γουίνσλοου Χόμερ (1836-1910), ενός από τους σπουδαιότερους ζωγράφους των ΗΠΑ κατά τον 19ο αιώνα αλλά και σημαντικότατη μορφή της τέχνης της χώρας γενικότερα, o οποίος προτιμούσε σκηνές στη θάλασσα ως θεματική του. Στον πίνακα εξάλλου που έχει ο Γκέιτς στην κατοχή του αναπαριστάται η ζωή των αμερικανών ψαράδων στη θάλασσα του Μέιν. Τον απέκτησε μέσα από ιδιωτική αγοραπωλησία το 1998 διαθέτοντας 36 εκατ. δολάρια, μια τιμή-ρεκόρ για έργο αμερικανού καλλιτέχνη την εποχή εκείνη. Ενας άλλος αμερικανός ιμπρεσιονιστής που προτιμά ο Γκέιτς είναι ο Τσάιλντ Χασάμ (1859-1935), γνωστός για τις αστικές και τις παράκτιες σκηνές του. Οπως τον πίνακά του «Room of Flowers» (1894), τον οποίο είχε αγοράσει πριν από 20 χρόνια για το ποσό των 20 εκατ. δολαρίων από τον μέγα συλλέκτη αμερικανικής τέχνης Ρίτσαρντ Μανουγκιάν. Από τον ίδιο είχε αποκτήσει και τον πίνακα «The Nursery» (1890) του Γουίλιαμ Μέριτ Τσέις (1849-1916) για 10 εκατ. δολάρια. Ο Τσέις είναι επίσης κομβικής σημασίας στην ιστορία του αμερικανικού ιμπρεσιονισμού και ιδρυτής της Chase School, η μετεξέλιξη της οποίας είναι η φημισμένη Parsons School of Design.
Στη συλλογή του Γκέιτς υπάρχει και το «Polo Crowd» (1910) του Τζορτζ Μπέλοους (1882-1925), ενός ζωγράφου που ήταν γνωστός για τους πίνακές του όπου απεικονιζόταν η αστική ζωή στη Νέα Υόρκη στη διάρκεια του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα. Είχε αγοραστεί ανωνύμως από τον Γκέιτς σε μια δημοπρασία στους Sotheby’s το 1999 για 27,5 εκατ. δολάρια, και πάλι ένα ποσό ιλιγγιώδες για έργο του αμερικανικού ιμπρεσιονισμού. Ανήκε στη συλλογή του Τζον Χέι Γουίτνεϊ (1904-1982), εκδότη και προέδρου του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης MoMA τη δεκαετία του ’40 – μάλιστα η χήρα του είχε θελήσει να τον δωρίσει στο μουσείο, αλλά η προσφορά της δεν έγινε δεκτή. Ετσι ο πίνακας βρήκε τον δρόμο του για τη δημοπρασία στην οποία τον εκτίμησε δεόντως ο Μπιλ Γκέιτς, σύμφωνα με δημοσίευμα της «Wall Street Journal».
Τι θα γίνει λοιπόν τώρα με τη συλλογή δεδομένου ότι χώρισαν οι δρόμοι του Μπιλ και της Μελίντα; Από την πλευρά τους τηρείται σιγή ιχθύος. Ο αμερικανικός Τύπος αναφέρει ότι ο Μπιλ και η Μελίντα δεν έχουν υπογράψει προγαμιαίο συμβόλαιο, πράγμα που σημαίνει ότι η περιουσία τους θα μοιραστεί fifty-fifty. Κι αν έχουν να μοιράσουν… Επαύλεις σε πέντε Πολιτείες, έναν στόλο από αυτοκίνητα πολυτελείας, ιδιωτικά τζετ και να μην ξεχνάμε και το περίπου ένα εκατομμύριο στρέμματα γεωργικής γης σε 18 Πολιτείες των ΗΠΑ, το μεγάλο ερωτηματικό – αναφορικά με τις προθέσεις διαχείρισης – των περιουσιακών στοιχείων του Γκέιτς. Πρόσφατα, για παράδειγμα, η Μελίντα πούλησε ένα μεγάλο μερίδιο μετοχών των Καναδικών Σιδηροδρομικών Γραμμών που είχε στην κατοχή της για σχεδόν μισό δισεκατομμύριο δολάρια. Ο Τύπος θέλει τον Γκέιτς να μην πουλάει τη συλλογή του, τουλάχιστον δεν υπάρχουν τέτοιες ενδείξεις για την ώρα, και όχι μόνο επειδή θα χάσει χρήματα, μια και η αγορά για έργα ζωγραφικής αμερικανικού ιμπρεσιονισμού δεν βρίσκεται στα καλύτερά της. Ενας μεγιστάνας φιλάνθρωπος σαν τον Μπιλ Γκέιτς, ο οποίος λέγεται ότι σκοπεύει να αφήσει μόλις 10 εκατ. δολάρια σε έκαστο παιδί του μετά τον θάνατό του, διαθέτοντας όλα τα υπόλοιπα περιουσιακά στο Ιδρυμά του, αναμένεται να δωρίσει τα έργα της συλλογής του σε κάποιο μουσείο.
Πώς να χωρίσεις σωστά (τη συλλογή σου)
Το σίγουρο είναι ότι ο Μπιλ και η Μελίντα έχουν χωρίσει με πολιτισμένο τρόπο. Ποιος ξέρει, ίσως συμβουλεύτηκαν το βιβλίο «New York Art Collector’s Guide to Divorce: Expert Tips for Art Owners, Collectors & Gallerists», γραμμένο από τον Ντρορ Μπάικελ του δικηγορικού γραφείου Bikel and Schanfield που ειδικεύεται στα διαζύγια και στις υποθέσεις κηδεμονίας παιδιών. Επί της ουσίας ένα εγχειρίδιο πλοήγησης στα παρελκόμενα των διαζυγίων υψηλού προφίλ όπου οι εμπλεκόμενοι είναι αρκούντως φιλότεχνοι. Μάλλον δεν είχαν προλάβει να το διαβάσουν ο Χάρι και η Λίντα Μάκλοου, οι οποίοι χώρισαν χωρίς αβρότητες και το δικαστήριο τους διέταξε να πουλήσουν 65 από τα έργα τέχνης της συλλογής τους και να μοιραστούν τα χρήματα, μια και ο διάλογος και η κοινή συναίνεση είχαν αποδειχθεί ουτοπικές προσεγγίσεις, ιδίως αφότου ο Χάρι ανάρτησε την εικόνα της νέας συζύγου του όπως και του ιδίου σε μια τεράστια εγκατάσταση σε πρόσοψη κτιρίου του επί της Park Avenue. Ολα επίσης δείχνουν ότι έχουν αποφύγει τον εξευτελισμό των Λίμπι και Ντέιβιντ Mουγκράμπι της οικογένειας των ισχυρών art dealers, οι οποίοι «μαλλιοτραβήχτηκαν» για την κοινή περιουσία, στην οποία περιλαμβανόταν η μεγαλύτερη συλλογή έργων του Αντι Γουόρχολ (περί τα 1.000) καθώς και έργα εικαστικών όπως ο Κιθ Χάρινγκ ή ο Ζαν Μισέλ Μπασκιά. Λέγεται μάλιστα ότι ο Ντέιβιντ επιτέθηκε στη Λίμπι όταν την έπιασε να προσπαθεί να αποσπάσει ένα γλυπτό του Κιθ Χάρινγκ, αξίας 500.000 δολαρίων, από το σπίτι τους. Η αιτία του διαζυγίου και σε αυτή την περίπτωση ήταν η κατά συρροή απιστία, όπως φημολογείται ότι είναι, εν μέρει τουλάχιστον, και στην περίπτωση των Γκέιτς (οι ανάρμοστες σχέσεις μέσα στη Microsoft και οι επαφές του Μπιλ με τον μεταξύ άλλων σωματέμπορο Τζέφρι Επστάιν είχαν επίσης προβληματίσει τη Μελίντα).
Η Λίμπι, από την άλλη, βρήκε τον Ντέιβιντ γυμνό πάνω σε μια εντυπωσιακή μελαχρινή και κάτω από έναν πίνακα του Ρίτσαρντ Πρινς. Ηταν από τη σειρά «After Dark» και η ειρωνεία είναι ότι είχε μόλις χαράξει.
