Τυπικά το Ισλαμικό Κράτος είναι αποδυναμωμένο και ηττημένο στη Συρία και το Ιράκ. Δεν ελέγχει πια περιοχές ούτε έχει πόλεις υπό την εξουσία του, δηλαδή το βασικό στοιχείο που παρουσίαζε ως το βήμα προς το «χαλιφάτο», δηλαδή την εδαφική – κρατική υπόσταση.
Όμως, παρότι αποδυναμωμένο, εξακολουθεί να έχει δράση στη Συρία, έστω και μικρότερης κλίμακας σε σχέση με προηγούμενα χρόνια. Η δράση του επικεντρώνεται κυρίως σε περιοχές που ελέγχει η κυβέρνηση της Δαμασκού αλλά οι κουρδικές πολιτοφυλακές στα βορειοανατολικά.
Κυρίως, όμως, έχει βρει έναν τρόπο να στρατολογεί ξανά μαχητές, εκμεταλλευόμενο τη μεγάλη φτώχεια που παραμένει από τα μεγαλύτερα προβλήματα της βασανισμένης από τον πόλεμο και τις κυρώσεις χώρας.
Η χειρότερη ξηρασία εδώ και 70 χρόνια
Η Συρία υποφέρει από τη χειρότερη ξηρασία εδώ και 70 χρόνια. Αυτή η συνθήκη έρχεται να προστεθεί στα προβλήματα μιας χώρας που εδώ και 10 χρόνια υποφέρει από έναν ιδιαίτερα αιματηρό εμφύλιο πόλεμο και υφίσταται κυρώσεις.
Ιδιαίτερα μεγάλα είναι τα προβλήματα στις περιοχές που ελέγχονται από τις κουρδικές πολιτοφυλακές, περιοχές που εκτός των άλλων έχουν να αντιμετωπίσουν τον τρόπο που η κυβέρνηση της Δαμασκού διαχειρίζεται τη διεθνή ανθρωπιστική βοήθεια, αλλά και τον τρόπο που η Τουρκία περιορίζει τους υδάτινους πόρους, μέσα από την κατασκευή φραγμάτων που περιορίζουν τη ροή του Τίγρη και του Ευφράτη. Η ξηρασία πλήττει και τις γειτονικές χώρες, όπως το Ιράκ, με αποτέλεσμα εκτός όλων των άλλων να ακριβαίνουν και οι ζωοτροφές. Θύματα αυτής της κατάστασης και οι καμήλες, ο πληθυσμός των οποίων έχει μειωθεί σημαντικά στη Συρία.
Συνολικά στη Συρία το 60% του πληθυσμού των 21 εκατομμυρίων ανθρώπων βιώνουν μια συνθήκη «διατροφικής ανασφάλειας», ενώ πέραν της έλλειψης τροφίμων αντιμετωπίζουν και όλα τα προβλήματα στην πρόσβαση σε νερό και ηλεκτρικό ρεύμα.
Χρήματα που μπορούν να στρατολογήσουν μαχητές
Σύμφωνα με ρεπορτάζ της Amberin Zaman για την ιστοσελίδα Al-Monitor μαρτυρίες από στρατολογημένους μαχητές του Ισλαμικού Κράτους που στρατολογήθηκαν σχετικά πρόσφατα, δείχνουν ότι πλέον ένα από τα βασικά κίνητρα είναι τα χρήματα, ιδίως για αγρότες που είδαν την αγροτική παραγωγή να καταρρέει εξαιτίας της ξηρασίας και τα χρέη να εκτινάσσονται. Κουρδικές πηγές αναφέρουν ότι πολύ μεγάλο μέρος των συλληφθέντων για συμμετοχή στο Ισλαμικό Κράτος, δηλώνουν ότι «το έκαναν για τα χρήματα».
Το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών εκτιμά ότι το Ισλαμικό Κράτος, παρά τις μεγάλες ήττες του, εξακολουθεί να διατηρεί στην κατοχή του δεκάδες εκατομμύρια δολάρια σε μετρητά, διάσπαρτα στην περιοχή, όπως επίσης και μηχανισμούς για να μεταφέρει ποσά από και προς τη Συρία και το Ιράκ.
Αυτό είχε υπογραμμίσει σε πρόσφατη συνέντευξή του και ο επικεφαλής των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (που κορμό τους έχουν τις κουρδικές πολιτοφυλακές) Μαζλούμ Κομπάνι: «η ικανότητα [ενν. του Ισλαμικού Κράτους] να κερδίζει έδαφος, ολοένα και περισσότερα συνδέεται με τις οικονομικές συνθήκες στη Συρία. Υπάρχουν πάρα πολλοί άνεργοι άνθρωποι. Υπάρχει διάχυτη φτώχεια. Όλοι αυτοί οι παράγοντες μειώνουν το κύρος της δικής μας διοίκησης. Το Ισλαμικό Κράτος εκμεταλλεύεται αυτή την κατάσταση».
Το ερώτημα των εσόδων από το πετρέλαιο
Η κουρδική πλευρά, που στρατιωτικά συνεργάζεται με τις αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις, επιμένει ότι ένα πρώτο βήμα που μπορεί να γίνει για να σταματήσει η φτώχεια να σπρώχνει ανθρώπους στο Ισλαμικό Κράτος είναι οι ΗΠΑ να εξαιρέσουν την βορειοανατολική Συρία από τις κυρώσεις που έχουν επιβληθεί από τις ΗΠΑ, έτσι ώστε δυνητικοί επενδυτές να μπορέσουν να έρθουν και να επενδύσουν, ιδίως στην εξόρυξη πετρελαίου, αφού η περιοχή διαθέτει κοιτάσματα.
Ειδικότερα στέκονται στο ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν αρνήθηκε να επεκτείνει χρονικά την εξαίρεση από τις κυρώσεις που είχε χορηγήσει στην αμερικανική εταιρεία Delta Crescent Energy, η οποία είχε πάρει αρχικά άδεια από την κυβέρνηση Τραμπ να λειτουργήσει στη Βορειοανατολική Συρία, στο πλαίσιο και της θέσης του τέως Αμερικανού προέδρου ότι οι αμερικανικές δυνάμεις θα παραμείνουν στη Συρία «μόνο για το πετρέλαιο».
Η κλιμάκωση των τουρκικών επιθέσεων
Σε κάθε περίπτωση το βασικότερο πρόβλημα για τις κουρδικές δυνάμεις στην περιοχή παραμένει η επιθετικότητα της Τουρκίας. Άλλωστε, η Τουρκία κατηγορήθηκε στο παρελθόν ότι με τον έναν ή τον άλλο τρόπο διευκόλυνε την μαζική είσοδο ξένων μαχητών που πολέμησαν στις γραμμές του Ισλαμικού Κράτους, επειδή στρέφονταν και κατά των Τούρκων.
Ενδεικτική της κλιμάκωσης των τουρκικών επιθέσεων και η εκτίμηση του Συριακού Παρατηρητηρίου για τα ανθρώπινα δικαιώματα ότι στη διάρκεια του 2021 οι Τουρκικές δυνάμεις κλιμάκωσαν τις επιθέσεις τους με μη επανδρωμένα αεροσκάφη, κυρίως τα τουρκικής κατασκευής drones “Bayraktar”, στις περιοχές που βρίσκονται υπό τον έλεγχο των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων και των κουρδικών πολιτοφυλακών.
Η τελευταία από τις επιθέσεις έγινε την ημέρα των Χριστουγέννων, όταν ένα τουρκικό drone έκανε επίθεση σε ένα σπίτι στο Κομπάνι, μια πόλη στη Βορειοανατολική Συρία υπό τον έλεγχο των κουρδικών δυνάμεων, με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους έξι μέλη της οργάνωσης «Επαναστατική Νεολαία» (Al-Shabibah Al-Thawriyah) που θεωρείται συνδεδεμένη με το Κουρδικό Κόμμα εργασίας (PKK) που βρίσκονταν σε αυτό το σπίτι, σε μια κίνηση που εκτιμάται ότι είχε ως επιπλέον σκοπό να επιτείνει διαιρέσεις ανάμεσα στους Κούρδους της Συρίας και τους Κούρδους του Ιράκ, αλλά και ανάμεσα στην αυτόνομη διοίκηση στο Κομπάνι και το PKK.
