Για ένα κρίσιμο πρώτο τρίμηνο του 2022 ως προς την εξέλιξη της πανδημίας επιχειρεί να προετοιμαστεί η κυβέρνηση, ποντάροντας σε κάποια πρώτα δεδομένα ως προς την ηπιότερη επίδραση της μετάλλαξης Ομικρον στο σύστημα υγείας.

Τα στοιχεία για τη χαμηλότερη νοσηρότητα της νέας παραλλαγής οδηγούν ωστόσο σε αντιφατικές ανακοινώσεις μέτρων και χρονοδιαγραμμάτων για την εφαρμογή τους, τα οποία τροποποιούνται με ταχύτητα, προξενούν ερωτηματικά και αναμένουν την επιβεβαίωση της αποτελεσματικότητάς τους.

Χαρακτηριστικό ήταν ότι κατά τη διάρκεια της προηγούμενης εβδομάδας οι αποφάσεις αναθεωρήθηκαν τρεις φορές, με αποτέλεσμα την ανακοίνωση κάποιων (ημι)μέτρων από την προπαραμονή της Πρωτοχρονιάς, σε μία προσπάθεια εξισορρόπησης των προτεραιοτήτων, μεταξύ λειτουργίας της αγοράς και προστασίας της δημόσιας υγείας. «Προσπαθήσαμε να σώσουμε την Πρωτοχρονιά, δεν μπορέσαμε» δηλώνουν σχετικά στελέχη του κυβερνητικού επιτελείου.

Το χαμένο στοίχημα

Η έκρηξη των κρουσμάτων των προηγούμενων ημερών και η αναμενόμενη αύξησή τους σε πρωτοφανή επίπεδα δυσχέραναν τις αποφάσεις ως προς τις ενδεδειγμένες παρεμβάσεις. Η κυβέρνηση ανακοινώνει μεν σε όλους τους τόνους, ακόμη και διά στόματος Πρωθυπουργού, ότι επιδιώκει τον κατά το δυνατόν έγκαιρο έλεγχο της εξάπλωσης, ωστόσο οι αποφάσεις της επιτροπής των ειδικών, οι οποίες έγιναν γνωστές στις αρχές της εβδομάδας, προξένησαν πολλές συζητήσεις.

Με βάση αυτές, τα περιοριστικά μέτρα στη νυχτερινή διασκέδαση και την εστίαση επρόκειτο αρχικώς να ισχύσουν από τις 3 Ιανουαρίου. Ωστόσο, στην πορεία φάνηκε ότι κατά το διάστημα που θα είχε μεσολαβήσει έως τότε και σε εκείνο το οποίο θα ακολουθήσει, η διασπορά της νέας μετάλλαξης θα προχωρεί με πιθανώς ανεξέλεγκτους ρυθμούς. Υπό αυτή την έννοια, η συνειδητή καθυστέρηση στην εφαρμογή των μέτρων συνιστούσε ούτως ή άλλως ένα στοίχημα, το οποίο φάνηκε πολύ σύντομα ότι θα χανόταν.

Μέλη της επιτροπής δικαιολόγησαν τις αποφάσεις αυτές με το επιχείρημα ότι η πίεση στο σύστημα υγείας αυτή τη στιγμή εμφανίζει τάσεις αποκλιμάκωσης. Παραμένει ωστόσο άγνωστο το κατά πόσον η κατάσταση θα είναι ελεγχόμενη τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες, αν τα μέτρα τα οποία θα εφαρμοστούν θα είναι επαρκή και αν θα υπάρχουν περιθώρια αντίδρασης σε περίπτωση κατά την οποία οι προσδοκίες δεν επαληθευτούν. Και όπως επισημαίνουν κυβερνητικά στελέχη, η κρίσιμη παράμετρος αυτή την περίοδο είναι η αβεβαιότητα ως προς τον χρόνο επικράτησης της Ομικρον, όσο εξακολουθεί να υπάρχει η Δέλτα.

Αντιφατικά μηνύματα

Παρά ταύτα, η νευρικότητα και η αμφιθυμία της κυβέρνησης ως προς τη λήψη μέτρων έγινε εμφανής την Τρίτη, καθώς λίγες μόλις ώρες μετά τις ανακοινώσεις της προηγούμενης ημέρας, ο υπουργός Υγείας Θάνος Πλεύρης έκανε γνωστό ότι είναι πιθανό αυτές να αναθεωρηθούν και οι περιορισμοί να ισχύσουν άμεσα.

Αντιφάσεις όμως εκδηλώνονταν με δηλώσεις άλλων μελών της κυβέρνησης των προηγούμενων ημερών. Το προηγούμενο Σαββατοκύριακο ο υπουργός Ανάπτυξης Αδωνις Γεωργιάδης ανέφερε ότι «και 50.000 κρούσματα (της Ομικρον) να έχουμε την ημέρα, δεν χρειάζεται πανικός». Μόλις τέσσερις ημέρες αργότερα, ο Θάνος Πλεύρης αναγκαζόταν να επισημάνει ότι η μετάλλαξη Ομικρον είναι επικίνδυνη για τις μεγάλες ηλικίες και να συμπληρώσει: «Ξεκινάμε από ένα υψηλό επίπεδο στις νοσηλείες που μας έχει αφήσει η Δέλτα, κάτι που μας υποχρεώνει να είμαστε προσεκτικοί ώστε να μη φτάσει στα όριά του (το σύστημα Υγείας)».

Παράλληλα, αντικρουόμενα συνέχισαν να είναι τα μηνύματα από τα μέλη της επιστημονικής κοινότητας. Κάποια από αυτά συνέχισαν τις προηγούμενες ημέρες να καλλιεργούν προσδοκίες, επικαλούμενα τη χαμηλή νοσηρότητα της Ομικρον, άλλα επισήμαιναν ότι θα είναι λάθος να επικρατήσει η εντύπωση ότι πλησιάζει το τέλος της πανδημίας.

Ελπίδες για εμβολιασμούς

Οι κυβερνητικές παρεμβάσεις και όσες αναμένεται να ακολουθήσουν θα συμπέσουν με την εφαρμογή της έμμεσης υποχρεωτικότητας των εμβολιασμών για τις ηλικίες άνω των 60 από τα μέσα Ιανουαρίου, καθώς και με την παύση της ισχύος των πιστοποιητικών εμβολιασμού για όλους πέραν του επταμήνου και εφόσον δεν έχει γίνει έως τότε η τρίτη δόση.

Ο συνδυασμός των στοιχείων αυτών οδηγεί σε εκτιμήσεις ότι μέσα στο πρώτο τρίμηνο του νέου έτους θα είναι εφικτός ο έλεγχος της εξάπλωσης της πανδημίας και ότι πιθανώς από το διάστημα αυτό κι έπειτα θα εμφανιστεί μια πιο αισιόδοξη προοπτική στον ορίζοντα. Παρά ταύτα, βεβαιότητες δεν υπάρχουν και η αποτελεσματικότητα όλων των αποφάσεων θεωρείται ότι θα δοκιμαστεί, με ό,τι αυτό θα συνεπάγεται για την πολιτική τους επίδραση – προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση.

Εν αναμονή αυτών πάντως, ορισμένες πολιτικές πηγές σημειώνουν ότι στις παρούσες συνθήκες έχει περιπλακεί σημαντικά η δυνατότητα έγκαιρων και αποτελεσματικών παρεμβάσεων ελέγχου της πανδημίας. Υπό αυτή την έννοια, φαίνεται ότι πολιτικό κεφάλαιο έχει επενδυθεί κατά βάση στην ελπίδα για την ηπιότερη εκδήλωση της Ομικρον.

Η «δεξιά» της ΝΔ κατά Μόσιαλου

Την ίδια στιγμή, σε ένα διαφορετικό πεδίο, το επιτελείο του Μεγάρου Μαξίμου παρακολουθεί την περιπλοκή ως προς την επικοινωνιακή διαχείριση της πανδημίας, όπως αυτή εκδηλώνεται με τις παρεμβάσεις στελεχών, βουλευτών και υπουργών, οι οποίες προσλαμβάνουν άλλα χαρακτηριστικά και έχουν προφανή πολιτική στόχευση.

Αφορμή δόθηκε από την αναπαραγωγή χιουμοριστικής ανάρτησης από τον καθηγητή Ηλία Μόσιαλο στα κοινωνικά δίκτυα, μέσω της οποίας επιχείρησε να υπογραμμίσει τη σημασία της τήρησης των υγειονομικών μέτρων στις εκκλησίες. Η πρωτοβουλία προξένησε αρχικώς την αντίδραση και την ανακοίνωση της Ιεράς Συνόδου περί προσβολής της πίστης και ακολούθησε ένα γαϊτανάκι δηλώσεων και αναρτήσεων αποδοκιμασίας από βουλευτές και υπουργούς της ΝΔ. Μεταξύ αυτών η υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων Νίκη Κεραμέως, η οποία χαρακτήρισε την ανάρτηση «λυπηρή», ο υπουργός Ανάπτυξης Αδωνις Γεωργιάδης, που είπε ότι «προσέβαλε τον πυρήνα της χριστιανικής θρησκείας», ο βουλευτής Κώστας Κυρανάκης, με έναν ακροβατικό παραλληλισμό της ανάρτησης με την παλαιότερη θητεία του καθηγητή στην κυβέρνηση Παπανδρέου και τις ψήφους του πρώην πρωθυπουργού στην εσωκομματική διαδικασία του ΚΙΝΑΛ, κ.ά.

Οι εκδηλώσεις αυτές, από στελέχη και υπουργούς οι οποίοι εκπροσωπούν τη δεξιά πτέρυγα της ΝΔ, ερμηνεύτηκαν υπό καθαρά πολιτικό πρίσμα και ως απόπειρα με διπλό στόχο. Αφενός την κριτική σε ένα στέλεχος που ενσάρκωσε, μεταξύ πολλών άλλων, την πολιτική διεύρυνση η οποία επιχειρείται από τον Κυριάκο Μητσοτάκη και, αφετέρου, την ικανοποίηση ενός δεξιού εκλογικού ακροατηρίου, εντός και εκτός ΝΔ – στο οποίο ωστόσο εκτιμάται ότι συγκαταλέγονται και αρνητές των εμβολίων ή των μέτρων προφύλαξης στις εκκλησίες.

Με αυτή την έννοια αναμένεται και η εμφάνιση των πολιτικών απόνερων αυτής της φάσης της πανδημίας, τόσο στο εσωτερικό της κυβέρνησης και της ΝΔ όσο και πέραν των ορίων του κόμματος.

Τα μηνύματα που (δεν) στέλνει ο ανασχηματισμός των γενικών γραμματέων

Σε ένα περιβάλλον έντονης πολιτικής κινητικότητας και ενώ ήδη διακινούνται φήμες και πληροφορίες για τις πρωτοβουλίες του Πρωθυπουργού στις αρχές του 2022, αίσθηση προκάλεσε η ανακοίνωση του «ανασχηματισμού» των γενικών και γραμματέων στις αρχές της εβδομάδας, ο οποίος περιέλαβε τις εξής αλλαγές:
l Γενική Γραμματεία Αντεγκληματικής Πολιτικής: Στη θέση της Σοφίας Νικολάου τοποθετήθηκε ο Κωνσταντίνος Παπαθανασίου.
l Γενική Γραμματεία Τουριστικής Πολιτικής και Ανάπτυξης: Τη θέση της Βίκυς Λοΐζου κατέλαβε η Ολυμπία Αναστασοπούλου.
l Γενική Γραμματεία Επικοινωνίας και Ενημέρωσης: Τον Γιάννη Μαστρογεωργίου αντικατέστησε ο Δημήτρης Γαλαμάτης.
l Γενική Γραμματεία Φορολογικής Πολιτικής και Δημόσιας Περιουσίας: Ο Εμμανουήλ Μαστρομανώλης τοποθετήθηκε στη θέση της Αθηνάς Καλύβα.
l Γενική Γραμματεία Δημόσιας Υγείας: Η Ειρήνη Αγαπηδάκη ανέλαβε στη θέση του Παναγιώτη Πρεζεράκου.
l Γενική Γραμματεία Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων: Στη θέση του Κωνσταντίνου Αραβώση τοποθετήθηκε ο Πέτρος Βαρελίδης.

Την ίδια στιγμή συστάθηκαν νέες γενικές γραμματείες, με τους εξής επικεφαλής:

– Γενική Γραμματεία Δασών: Κωνσταντίνος Αραβώσης.
– Ειδική Γραμματεία Προοπτικής Διερεύνησης: Γιάννης Μαστρογεωργίου.
– Ειδική Γραμματεία Δημοσιονομικών Ελέγχων: Παναγιώτης Αλεξόπουλος.
– Τη Γενική Γραμματεία Εργασιακών Σχέσεων (υποσύνολο της υφιστάμενης ΓΓ Εργασίας) ανέλαβε η Αννα Στρατινάκη και τη Γενική Γραμματεία Ενίσχυσης της Απασχόλησης (υποσύνολο της υφιστάμενης ΓΓ Εργασίας) η Ελένη Γιώτη.
– Τη θέση της Ειρήνης Αγαπηδάκη στην Ειδική Γραμματεία Προστασίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων ανέλαβε ο Ηρακλής Μοσκώφ, ενώ στην Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους τοποθετήθηκε η Μαριαλένα Αθανασοπούλου, στη θέση του Φώτη Κουρμούση.

Ταυτόχρονα, η Ειδική Γραμματεία Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος Παρακολούθησης και Αξιολόγησης του Κυβερνητικού Εργου ενσωματώθηκε στη Γενική Γραμματεία Συντονισμού της Κυβέρνησης.

Μόνο δύο θα είναι υποψήφιοι

Οι αλλαγές αυτές ερμηνεύτηκαν ως μία πρώτη ένδειξη προεκλογικής προετοιμασίας. Παρά ταύτα, μόνο δύο από τους πρώην γενικούς γραμματείς παραιτήθηκαν εξαιτίας της πρόθεσής τους να πολιτευθούν, με ορίζοντα το 18μηνο έως το καλοκαίρι του 2023 (Σοφία Νικολάου, Βίκυ Λοΐζου). Οι περισσότερες από τις υπόλοιπες αλλαγές ήταν προγραμματισμένες ή αποτέλεσμα κάποιων ντόμινο. Αίσθηση ωστόσο προξένησε η απομάκρυνση του Παναγιώτη Πρεζεράκου από το υπουργείο Υγείας και η αντικατάστασή του από την Ειρήνη Αγαπηδάκη.
Με την αλλαγή αυτή ολοκληρώθηκε η αντικατάσταση του συνόλου της ομάδας, η οποία διαχειρίστηκε τις πρώτες φάσεις της πανδημίας. Κατά κάποιες εκτιμήσεις, η απομάκρυνση του Π. Πρεζεράκου επιχειρήθηκε να συνδεθεί με την πρόσφατη κρίση, εξ αφορμής της έκθεσης των καθηγητών Τσιόδρα και Λύτρα για την κατάσταση του ΕΣΥ. Σύμφωνα με βάσιμες πληροφορίες ωστόσο η σχετική φημολογία δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.

Προς αύξηση μισθού 2% + 6% το νέο έτος

Σε αύξηση τουλάχιστον 2% συν 6% στον κατώτατο μισθό εντός του 2022 προσανατολίζεται η κυβέρνηση, επιχειρώντας να λύσει την εξίσωση των αυξήσεων στις αμοιβές για το επόμενο έτος, χωρίς να δυσαρεστήσει καμία πλευρά της αγοράς.
Ολες οι ενδείξεις κατατείνουν στο γεγονός ότι η κυβέρνηση καταλήγει στη χορήγηση – επιπλέον – αύξησης ισόποσης με το ΑΕΠ μείον το 2% που θα δοθεί – ούτως ή άλλως – την 1η Ιανουαρίου 2022. Ετσι με την αύξηση του ΑΕΠ να κινείται γύρω στο 8% η τελική αύξηση του κατώτατου μισθού θα ξεκινήσει με το 2% την 1η Ιανουαρίου και θα ολοκληρωθεί με επιπλέον 6% το δεύτερο εξάμηνο του έτους.
Στο σενάριο αυτό – που συγκεντρώνει σήμερα τις περισσότερες πιθανότητες – ο κατώτατος μισθός θα διαμορφωθεί τον Ιανουάριο στα 663 ευρώ και τον Ιούλιο στα 703 ευρώ.

Η βιωσιμότητα των μικρομεσαίων

Την κατεύθυνση έδωσε προσωπικά ο πρωθυπουργός κ. Κ. Μητσοτάκης μιλώντας στη Βουλή κατά τη συζήτηση του προϋπολογισμού, λέγοντας ότι «ο κατώτατος μισθός θα αυξηθεί εντός του πρώτου εξαμήνου 2022, χωρίς να πλήττεται η βιωσιμότητα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, αλλά και με τρόπο που θα δώσει τη δυνατότητα στους συμπολίτες μας να αντιμετωπίσουν τα αυξημένα βάρη».
Η αναφορά του Πρωθυπουργού στη «βιωσιμότητα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων» αποτελεί τη φράση-«κλειδί» για την τελική κυβερνητική απόφαση. Κι αυτό γιατί ενδεχόμενη υψηλότερη αύξηση του κατώτατου μισθού συναντά την αντίδραση των επιχειρήσεων, οι οποίες δεν μπορούν να σηκώσουν το αυξημένο εργατικό κόστος, καθώς ακόμη δεν έχουν συνέλθει από τις οικονομικές συνέπειες της πανδημίας.

Αύξηση και στα επιδόματα

Πάντως η συζήτηση γύρω από τον κατώτατο μισθό έχει ανοίξει και οι εξελίξεις αναμένεται να δρομολογηθούν στις αρχές του επόμενου έτους. Τι θα ακολουθήσει το περιγράφει ο υπουργός Εργασίας κ. Κ. Χατζηδάκης: «Στις αρχές του 2022 θα εκκινήσει – εκ νέου – η διαδικασία διαβούλευσης, όπως προβλέπεται θεσμικά, προκειμένου έως το τέλος του πρώτου εξαμήνου να θεσπιστεί ο νέος κατώτατος μισθός». Η αύξηση που θα δοθεί θα συνιστά «το μέρισμα των εργαζομένων από την ανάπτυξη της οικονομίας».
Ο νέος κατώτατος: Από το Σάββατο 1 Ιανουαρίου ο κατώτατος μισθός από τα 650 ευρώ που είναι σήμερα διαμορφώνεται σε 663 ευρώ τον μήνα. Το νέο κατώτατο ημερομίσθιο των εργατοτεχνιτών θα διαμορφωθεί από 29,04 σε 29,62 ευρώ.
Επιδόματα τριετιών και γάμου: Ο νέος κατώτατος μισθός για τον εργαζόμενο του ιδιωτικού τομέα με 0 έως 3 χρόνια προϋπηρεσία διαμορφώνεται στα 663 ευρώ και με το επίδομα γάμου στα 729,30 ευρώ. Για τον μισθωτό με προϋπηρεσία από 3 έως 6 χρόνια διαμορφώνεται σε 729,3 ευρώ και με το επίδομα γάμου στα 795,60 ευρώ. Για τον μισθωτό με προϋπηρεσία από 6 έως 9 χρόνια διαμορφώνεται σε 795,6 ευρώ και με το επίδομα γάμου στα 861,60. Για τον μισθωτό με προϋπηρεσία άνω των 9 ετών διαμορφώνεται στα 861,90 ευρώ και με το επίδομα γάμου στα 928,20.
Το επίδομα ανεργίας: Η αύξηση του κατώτατου μισθού θα συμπαρασύρει – ανοδικά – μια σειρά επιδομάτων, με σημαντικότερο το επίδομα ανεργίας, το οποίο θα αυξηθεί κατά επτά ευρώ. Από την 1η Ιανουαρίου 2022, το επίδομα ανεργίας θα φτάσει στα 407 ευρώ, από 399,25 ευρώ που είναι σήμερα. Το ύψος του επιδόματος ανεργίας ορίζεται σε ποσοστό 55% του ημερομισθίου του ανειδίκευτου εργάτη, ανεξαρτήτως του εάν ο άνεργος αμειβόταν με μηνιαίο μισθό ή ημερομίσθιο (προσαυξανόμενο κατά 10% για κάθε προστατευόμενο μέλος).
Αντίθετα, το ειδικό επίδομα μακροχρόνιας ανεργίας – το οποίο ανέρχεται σε 200 ευρώ τον μήνα – δεν πρόκειται να επηρεαστεί, διότι δεν είναι συνδεδεμένο με τον κατώτατο μισθό αλλά πρόκειται για σταθερό ποσό.