Πανεπιστήμια – Το νέο πειθαρχικό δίκαιο και οι «τιμωρίες» – Τι αλλαγές φέρνει ο νέος νόμος-πλαίσιο

O νέος νόμος-πλαίσιο για τα ΑΕΙ μετατίθεται τώρα για το τέλος του πρώτου τριμήνου του 2022 (καθώς οι αντιπαραθέσεις που ξεσήκωσαν και πάλι οι διαρροές για κρίσιμα άρθρα του προβλημάτισαν και απογοήτευσαν), ωστόσο το υπουργείο Παιδείας ανοίγει μια σειρά ακόμη κεφαλαίων που περιμένουν επί σειρά ετών τον εκσυγχρονισμό τους. Μεταξύ αυτών το μεγάλο κεφάλαιο της… τιμωρίας.

Το πειθαρχικό δίκαιο των ελληνικών πανεπιστημίων δεν έχει «ξεσκονιστεί» για πολλά έτη, με αποτέλεσμα να είναι σήμερα απαρχαιωμένο. Εναν «νόμο μέσα στον νόμο» θα περιέχει έτσι το νέο πλαίσιο λειτουργίας των ΑΕΙ, με σειρά νέων διατάξεων που θα αφορούν αποκλειστικά το νέο πειθαρχικό δίκαιο στην ανώτατη εκπαίδευση.

Μεταξύ αυτών το πειθαρχικό δίκαιο των πανεπιστημιακών… ξανασυστήνεται στην ακαδημαϊκή κοινότητα της χώρας σε θέματα που αφορούν τη διαφθορά, ενώ στο αρμόδιο ανώτατο συμβούλιο που ελέγχει τις κατηγορίες σε βάρος των καθηγητών ΑΕΙ θα μπορούν πλέον να παραπέμπονται και άτομα με προσωποπαγείς θέσεις. Ο νέος νόμος συντάχθηκε σε συνεργασία με την Εθνική Αρχή Διαφάνειας και υπό την προεδρία του προέδρου του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) κ. Αθανασίου Ράντου.

Οπως είναι γνωστό και βεβαίως θα επαναδιατυπώνεται στον νέο νόμο, πειθαρχικό παράπτωμα συνιστά κάθε «υπαίτια και καταλογιστή πράξη ή παράλειψη» μέλους ΔΕΠ ή μέλους του ειδικού διδακτικού ή εργαστηριακού προσωπικού των ΑΕΙ, εντός ή εκτός υπηρεσίας, η οποία είναι αντίθετη με τις διατάξεις του Συντάγματος και είναι ασυμβίβαστη με το αξίωμά του ή θίγει το κύρος του.

Μεταξύ αυτών είναι και η παράβαση κάθε διάταξης της νομοθεσίας που αναφέρεται στη διδασκαλία, τη διεξαγωγή έρευνας, την εσωτερική οργάνωση, την οικονομική διαχείριση και λειτουργία των ΑΕΙ.

Τα πειθαρχικά παραπτώματα

Ετσι, πειθαρχικά παραπτώματα για έναν πανεπιστημιακό καθηγητή θεωρούνται:

Η μη τήρηση των κανονισμών και των αποφάσεων των οργάνων του ιδρύματος, η άρνηση συμμετοχής στις διαδικασίες και τα όργανα του ιδρύματος, η παρακώλυση του έργου τους και η διατάραξη της ομαλής λειτουργίας τους, η παραβίαση της αρχής της αμεροληψίας έναντι των φοιτητών, καθώς και κατά τις διαδικασίες επιλογής και εξέλιξης προσωπικού, η χρησιμοποίηση χώρων, εγκαταστάσεων και υποδομών του ιδρύματος με τρόπο αντίθετο προς τον προορισμό τους και η αποσιώπηση απασχόλησης σε έργα ξένα προς τα καθήκοντά του ή κατοχής δεύτερης θέσης, η απασχόληση σε έργα ασυμβίβαστα προς την ιδιότητά του ή σε έργα που απαγορεύονται, η αδικαιολόγητη αποχή από την εκτέλεση των καθηκόντων του και η ατελής εκπλήρωσή τους, η λογοκλοπή και κάθε προσβολή δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και συναφών δικαιωμάτων, η συνειδητή αποσιώπηση της άμεσης ή έμμεσης συνεισφοράς άλλων προσώπων στο αντικείμενο της επιστημονικής του έρευνας και διδασκαλίας και η παράλειψη δήλωσης οποιασδήποτε σύγκρουσης συμφερόντων αναφορικά με έρευνα στην οποία μετέχει.

Οπως θα αναφέρεται στον νέο νόμο, τα πειθαρχικά παραπτώματα των καθηγητών ΑΕΙ παραγράφονται πέντε έτη μετά την ημέρα τέλεσής τους. Ωστόσο πειθαρχικό παράπτωμα το οποίο αποτελεί και ποινικό αδίκημα δεν παραγράφεται πριν παραγραφεί το ποινικό αδίκημα.

Οι ποινές για τους παραβάτες

Και πώς θα τιμωρούνται οι παραβαίνοντες τον νόμο; Οπως σχεδιάζεται σύμφωνα με τη νέα νομοθεσία για το θέμα οι πειθαρχικές ποινές θα είναι οι εξής: έγγραφη επίπληξη, πρόστιμο μέχρι του ύψους των αποδοχών έξι μηνών, στέρηση δικαιώματος εξέλιξης σε ανώτερη βαθμίδα από ένα έως τρία έτη, προσωρινή παύση ενός μηνός έως ενός έτους με πλήρη στέρηση αποδοχών.

Ακόμη μπορεί να είναι και οριστική παύση από τα καθήκοντά του, όταν διαπιστώνονται αδικήματα όπως η άρνηση υπακοής στο Σύνταγμα, η παράβασης καθήκοντος με ποινική διάσταση της κατηγορίας, η αθέμιτη απόκτηση οικονομικού oφέλους, η αδικαιολόγητη αποχή από τα καθήκοντά του για περισσότερες από 30 ημέρες και γενικώς η ανάρμοστη συμπεριφορά. Πάντως, η ποινή της οριστικής παύσης μπορεί να επιβληθεί και αν για οποιοδήποτε άλλο από τα παραπάνω αδικήματα προγηγηθούν δύο πειθαρχικές ποινές (ανώτερες βέβαια της έγγραφης επίπληξης).

Από την άλλη πλευρά, τα σοβαρά πειθαρχικά αδικήματα όπως οι περιπτώσεις τέλεσης του αδικήματος της δωροληψίας, της δωροδοκίας, της λογοκλοπής και των εγκλημάτων κατά της γενετήσιας ελευθερίας ή εγκλημάτων οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής, τιμωρούνται μόνο με οριστική παύση και θα ακολουθούνται και από πρόστιμο 10.000 έως 100.000 ευρώ.

Επιπλέον, πειθαρχικά παραπτώματα που φέρονται ότι έχουν διαπραχθεί από τον ίδιο διωκόμενο μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο της ίδιας πειθαρχικής δίωξης. Σε περίπτωση που ασκήθηκαν χωριστές πειθαρχικές διώξεις, οι υποθέσεις αυτές θα συνεκδικάζονται.

Ποιο θα είναι το «δικαστήριο» των διδασκόντων στα ΑΕΙ

Πώς όμως θα διώκονται στην πράξη τα μέλη των ελληνικών πανεπιστημίων; Οπως θα αναφέρει το νέο δίκαιο, πειθαρχικές ποινές θα μπορούν να επιβάλλουν:

– Το Πειθαρχικό Συμβούλιο μελών Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού (ΔΕΠ) των ΑΕΙ, το οποίο μπορεί να επιβάλλει οποιαδήποτε ποινή και είναι το ανώτατο όργανο ελέγχου με τη συμμετοχή ανωτάτων δικαστικών. Σε αυτό θα προεδρεύει ο πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) ή του Αρείου Πάγου, ενώ στη σύνθεσή του θα μετέχουν ένα μέλος του ΣτΕ ή ένας αρεοπαγίτης αντίστοιχα, ο αντιπρύτανης ακαδημαϊκών υποθέσεων του ΑΕΙ στο οποίο υπηρετεί ο πανεπιστημιακός που κατηγορείται και ένας πρύτανης άλλου ΑΕΙ της χώρας, που ορίζεται με απόφαση του υπουργού Παιδείας.

Εάν παραπέμπεται πρύτανης στο Πειθαρχικό Συμβούλιο στη θέση του αντιπρύτανη θα συμμετέχει ένας επιπλέον πρύτανης άλλου ΑΕΙ. Το Πειθαρχικό αυτό Συμβούλιο θα συγκροτείται με απόφαση του υπουργού Παιδείας και η θητεία του θα είναι διετής.

– Ο πρύτανης ή ο πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής των ΑΕΙ που δεν έχουν γίνει αυτοδύναμα, που θα μπορούν να επιβάλλουν την ποινή προστίμου μέχρι του ύψους αποδοχών ενός μηνός.

– Ο υπουργός Παιδείας για αδικήματα επιβεβαιωμένα μέσω του πρύτανη κάθε ΑΕΙ ή μελών της διοίκησής του.
Φυσικά προβλέπεται η διαδικασία ενστάσεων, ενώ χρέη «ανακριτή» θα εκτελεί ο εισηγητής της κάθε υπόθεσης που θα ορίζεται από το συμβούλιο.

Για τη «διάγνωση» των πειθαρχικών παραπτωμάτων των ομότιμων καθηγητών που εργάζονται σε προγράμματα μεταπτυχιακών σπουδών ή συμμετέχουν σε ερευνητικά προγράμματα ή είναι επιστημονικοί υπεύθυνοι ερευνητικών προγραμμάτων, θα γίνεται με εντολή του πρύτανη του κάθε ΑΕΙ Ενορκη Διοικητική Εξέταση. Σε περίπτωση που κριθεί ότι οι καθηγητές που κατηγορούνται έπεσαν όντως σε πειθαρχικό παράπτωμα, θα ανακαλείται η ανάθεση διδακτικών καθηκόντων και η συμμετοχή τους στο ερευνητικό πρόγραμμα. Ομως σε συνέχεια αυτών και η Σύγκλητος, μετά από εισήγηση του πρύτανη, μπορεί να αφαιρέσει τον τίτλο του ομότιμου.

Τέλος, σε περίπτωση άσκησης πειθαρχικής δίωξης σε βάρος μέλους ΔΕΠ, ο υπουργός Παιδείας μπορεί να αποφασίσει, μετά από γνώμη της Συγκλήτου, ότι ο διωκόμενος πρέπει να απέχει από την άσκηση των καθηκόντων του μέχρι την έκδοση της πειθαρχικής απόφασης.