To ζήτημα της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα ήρθε και πάλι πρόσφατα στην επικαιρότητα μετά τη συνάντηση των πρωθυπουργών Ελλάδας και Μ. Βρετανίας τον Νοέμβριο στο Λονδίνο. Το πάγιο ελληνικό αίτημα για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα, τα οποία απέσπασε και πούλησε στη Μεγάλη Βρετανία το 1801 ο Λόρδος Έλγιν και τα οποία εκτίθενται στο Βρετανικό Μουσείο, είναι γνωστό: Η Ελλάδα θεωρεί ότι τα Γλυπτά του Παρθενώνα, τα «Ελγίνεια» όπως αποκαλούνται, έχουν κλαπεί. Από την άλλη πλευρά, η Μεγάλη Βρετανία θεωρεί ότι τα απέκτησε νόμιμα και ότι θα πρέπει να παραμείνουν στο Βρετανικό Μουσείο.
Το πρώτο παράδειγμα διαμάχης για επιστροφή αρχαιοτήτων
Σύμφωνα με τον Αλεξάντερ Χέρμαν, επικεφαλής του βρετανικού Ινστιτούτου Τέχνης και Δικαίου, ο οποίος παραχώρησε συνέντευξη στην DW, πρόκειται ιστορικά για την πρώτη διαμάχη περί αποκατάστασης αρχαιοτήτων. Ο Χέρμαν έχει μελετήσει σε βάθος την περίπτωση των Γλυπτών του Παρθενώνα. Το 2021 εξέδωσε μάλιστα βιβλίο με τίτλο «Αποκατάσταση: Η επιστροφή αντικειμένων Τέχνης» («Restitution: The Return of Cultural Artefacts»). Όπως αναφέρει «πρόκειται για ένα θέμα που βρίσκεται στην πολιτιστική ατζέντα της Μεγάλης Βρετανίας και προφανώς της Ελλάδας εδώ και 200 χρόνια».
Ωστόσο, όπως παρατηρεί, το θέμα έχει λάβει νέα διάσταση τα τελευταία χρόνια, δεδομένου ότι μουσεία σε όλο τον κόσμο, από τη Γερμανία μέχρι τις ΗΠΑ, έχουν αρχίσει να επιστρέφουν στις χώρες προέλευσής τους, αντικείμενα τέχνης, τα οποία αποκτήθηκαν με σκιώδεις διαδικασίες την περίοδο της αποικιοκρατίας. Και η Γαλλία επέστρεψε με τη σειρά της τον Νοέμβριο 26 έργα τέχνης στο Μπενίν (πρώην Βασίλειο της Δαχομένης) ενώ και το Χούμπολτ Φόρουμ του Βερολίνου αναμένεται να επιστρέψει μέσα στο 2022 αντικείμενα τέχνης στη Νιγηρία. Μάλιστα το Νοέμβριο, το Γερμανικό Ίδρυμα Λεηλατημένης Τέχνης συγκέντρωσε 40 ειδικούς από όλο τον κόσμο για να εξετάσουν το ζήτημα της επιστροφής έργων τέχνης σε πρώην αποικίες.
Αυξάνονται οι φωνές υπέρ της επιστροφής των «Ελγινείων»
Φαίνεται λοιπόν ότι υπάρχει πλέον αυξημένο ενδιαφέρον και ευαισθητοποίηση για το θέμα αυτό στο δημόσιο διάλογο, με την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα να επανέρχεται στο προσκήνιο. Τον Οκτώβριο συμβουλευτική επιτροπή της UNESCO συνέστησε στη Μεγάλη Βρετανία να ανοίξει διάλογο με την Ελλάδα σχετικά με το ζήτημα της επιστροφής των Γλυπτών.
Επίσης και η κοινή γνώμη στη Μ. Βρετανία φαίνεται να τάσσεται υπέρ ενός τέτοιου σεναρίου. Σύμφωνα με δημοσκόπηση της ΥοuGov τον Νοέμβριο, το 56% των ερωτηθέντων στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι υπέρ του επαναπατρισμού των Γλυπτών του Παρθενώνα. Ενδιαφέρον έχει επίσης η άποψη του Βρετανού συγγραφέα και μελετητή της αρχαιοελληνικής μυθολογίας Στέφεν Φράι να επιστραφούν τα Γλυπτά στην Αθήνα και να παραμείνει στο Βρετανικό Μουσείο ψηφιακή έκθεση 3D.
Σύμφωνα με τον Αλεξάντερ Χέρμαν πάντως το πρόβλημα έγκειται στο ότι και τα δύο μέρη έχουν παγιωμένες θέσεις που δύσκολα μπορούν να βρουν λύση στο αδιέξοδο. «Όσο περισσότερο κάθε πλευρά προσπαθεί να επιβληθεί στη συζήτηση, αποδεικνύοντας ότι τα αντικείμενα αποκτήθηκαν νόμιμα στην περίπτωση του Ηνωμένου Βασιλείου – ή ότι κλάπηκαν και ανήκουν στην πατρίδα τους, κατά την Ελλάδα, τόσο περισσότερο αυτά τα επιχειρήματα καταλήγουν να απομακρύνουν τη μια πλευρά από την άλλη», αναφέρει ο ειδικός. Θεωρεί ότι λύση μπορεί να επιτευχθεί μόνο εάν οι δύο πλευρές μπουν σε μια συναινετική διαπραγμάτευση ήπιων τόνων. Τότε, εκτιμά ο Χέρμαν, κάτι τέτοιο «θα ήταν μια πολύ ιδιαίτερη στιγμή για τις ελληνοβρετανικές σχέσεις, την Ευρώπη και τον κόσμο. Θα μπορούσαν να δείξουν ότι ακόμη και οι πιο δυσεπίλυτες διαφορές μπορούν να επιλυθούν».
Σάρα Χάκαλ
Επιμέλεια: Δήμητρα Κυρανούδη
