Οποίος έχει δει το «Έξυπνο Πουλί» (Tempus Verum εν Αθήναις, 2017) ή τους «Ανθρωποφύλακες», μια παράσταση βασισμένη στο ομότιτλο βιβλίο-ορόσημο του Περικλή Κοροβέση που ανέβηκε στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης το 2019, έχει γίνει μάρτυρας του σκηνοθετικού (αλλά και του υποκριτικού) ταλέντου του Μάνου Βαβαδάκη. Ο μεγαλωμένος στο Ηράκλειο Κρήτης καλλιτέχνης, αποφοίτησε από τη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου το 2013, έχει σπουδάσει Πολιτικές Επιστήμες στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και κατέχει μεταπτυχιακό δίπλωμα στην Ιστορία. Ίσως αυτές οι σπουδές να κατέστησαν τόσο γοητευτικό σε εκείνον τον «μύθο» του πλοίου Ματαρόα το οποίο, τα Χριστούγεννα του 1945, μετέφερε 140 περίπου νέους καλλιτέχνες και επιστήμονες μακριά από τον ελληνικό εμφύλιο πόλεμο. RMS MATAROA ονομάζεται άλλωστε η νεοϊδρυθείσα εταιρεία θεάτρου, μέλος της οποίας είναι και ο Βαβαδάκης, που παρουσιάζει αυτές τις μέρες την παράσταση «Ματαρόα, που πας καραβάκι με τέτοιο καιρό;» στον χώρο Κάμιρος στην Κυψέλη.
Ποιοι ήταν οι λόγοι για τους οποίους αποφασίσατε να ιδρύσετε τη δική σας εταιρεία θεάτρου, την RMS MATAROA;
«Με τις Κατερίνες (Ζησούδη και Παπανδρέου), τη Χαρά – Μάτα Γιαννάτου, τη Στέλλα Βογιατζάκη και τον Κωνσταντίνο Πλεμμένο γνωριζόμαστε και δουλεύουμε μαζί από το 2014, σε διάφορους σχηματισμούς και με ποικίλες ιδιότητες. Λίγο πριν την πρώτη καραντίνα, είχαμε ξεκινήσει να δουλεύουμε μαζί με τον έβδομο της συντροφιάς, τον Ακύλλα Καραζήση, “Το σύντομο καλοκαίρι της αναρχίας”, μια παράσταση για τον ισπανικό εμφύλιο, στο Θέατρο Τέχνης. Ο διετής εγκλεισμός κι η διατάραξη των σχέσεων εξουσίας στο θέατρο, οικονομικά και ηθικά, οδήγησε τους έξι μας σε αυτή τη γενναία απόφαση. Γενναία, διότι το αναλαμβάνεις την ευθύνη λειτουργίας και τακτικής παρουσίας ενός θεατρικού σχήματος, είναι μια εντελώς ριψοκίνδυνη απόφαση. Όσοι λειτουργούν θεατρικές εταιρίες ΑΜΚΕ, θα ταυτίζονται με αυτό που λέω. Όμως όταν η αβεβαιότητα γιγαντώνεται, όταν ο τρόπος που επιλέγεις να κάνεις θέατρο και η πρόταση που καταθέτεις δεν χωράει σε ξεπερασμένες και απολιθωμένες νόρμες παραγωγής, συνειδητοποιείς ότι το μόνο που έχεις να αρπαχτείς είναι οι άλλοι, οι φίλοι, οι συνοδοιπόροι».
Τι σας συγκίνησε στην ιστορία του Ματαόρα και ονομάσατε έτσι την ομάδα σας, αλλά και την πρώτη παράσταση που μας παρουσιάζετε;
«Την ιστορία του Ματαρόα είχα καημό να την χρησιμοποιήσω κάποια στιγμή. Απ’ όταν είχα μάθει για την περιπέτεια εκείνων των νέων, που ξέφυγαν από το επικίνδυνο γι’ αυτούς εμφυλιακό περιβάλλον, είχα αρχίσει να επεξεργάζομαι την ιδέα μιας δραματουργικής κατασκευής, πριν ακόμα τους “Ανθρωποφύλακες”. Αυτή η αίσθηση της συνύπαρξης, το “εμείς” που κυριαρχεί στις ζωές τους μετά το ταξίδι, ο ασίγαστος αγώνας για να πετύχουν τα όνειρά τους, δεν το κρύβω, με συγκινεί ακόμα κι είναι παράδειγμα στη ζωή μου. Είχαν να ξεπεράσουν μεγάλες δυσκολίες, που οι σημερινές μπροστά τους φαντάζουν τιποτένιες. Όταν λοιπόν, πήραμε οι έξι μας την απόφαση να προχωρήσουμε σε αυτή την κοινή δέσμευση, δειλά στην αρχή, πρότεινα το Ματαρόα, σαν σύμβολο αυτής της καλλιτεχνικής συντροφιάς. Κι όταν οι υπόλοιποι το αγκάλιασαν, ένιωσα ευτυχής. Πίστευα ότι μόνο εμένα γοήτευε τόσο πολύ αυτή η ιστορία. Ψάχνοντας έπειτα, έναν τρόπο να συστηθεί η ομάδα μας και το όνομά της, καταλήξαμε στο προφανές, μέσω της υποκριτικής. Και φτιάξαμε αυτή την παράσταση».
Πως κάνατε την έρευνα σας για τα πρόσωπα που ήταν στο πλοίο; Ποιες ανακαλύψεις σας εξέπληξαν;
«Εξαρχής αποφασίσαμε πως θα κοιτούσαμε το Ματαρόα, μέσα από το σύνολο της Υποτροφιάδας. Θα δίναμε ίση αξία στην εμπειρία κάθε επιβάτη, είτε είχε τη βαρύτητα ενός ονόματος σαν του Κορνήλιου Καστοριάδη, είτε ήταν ο Γιοέλ Μωρίς, ο μοναδικός Εβραίος μεταξύ των επιβατών, για τον οποίο δυστυχώς βρήκαμε ελάχιστα. Πήραμε λοιπόν τη λίστα των επιβατών και αρχίσαμε την αναζήτηση πληροφοριών για κάθε έναν χωριστά. Κι η αλήθεια είναι πως για τους περισσότερους βρήκαμε πληροφορίες μετρημένες στα δάχτυλα του ενός χεριού και σε σχέση δε με το Ματαρόα, τίποτα ειπωμένο στη δημόσια σφαίρα. Αυτό ενέτεινε το πάθος μας γι’ αυτό το ταξίδι. Προσπαθούσαμε να σώσουμε στη μνήμη της δραματουργίας, όσες περισσότερες πληροφορίες μαθαίναμε. Και πάλι δεν καταφέραμε να τα δέσουμε όλα. Ο καθένας μας απέκτησε αγαπημένους επιβάτες και βρήκε πολύ προσωπικές συνδέσεις με το πλοίο, π.χ. ότι ο Μανώλης Κριαράς επιστρέφει στην Ελλάδα λόγω σοβαρού αυτοκινητιστικού δυστυχήματος ή τη τουρνέ που διοργανώνουν μ’ ένα έργο του Ψαθά οι υπότροφοι, προκειμένου να μαζέψουν χρήματα, ώστε να επιβιώσουν στο ακριβό Παρίσι. Προσωπικά, συγκινήθηκα όταν διαπίστωσα ότι ο Γιώργος Ψύλλας, συνθέτης ενός σκωπτικού τραγουδιού που μου άρεσε από παλιά, “Το Καλαθάκι”, επέβαινε κι αυτός στο Ματαρόα. Η χαρά μας ήταν τεράστια, όταν σε αυτό το ψηφιδωτό, βρίσκαμε μια λεπτομέρεια που φώτιζε την μεγάλη εικόνα, π.χ. διαβάζαμε σ’ ένα γράμμα του Μέμου Μακρή για κάποιες αντιδράσεις που υπήρξαν στην γιορτή της 25ης Μαρτίου του ’47, που διοργάνωσαν οι υπότροφοι, και ανακαλύπταμε μετά σε μια συνέντευξη, πως η Μιμίκα Κρανάκη, ο Κώστας Αξελός κι ο Άδωνις Κύρου, είχαν πετάξει στην αίθουσα πορνογραφικά φύλλα την ώρα της γιορτής. Ακόμα θαυμάζω αυτή την νεανική ορμή, την τόλμη, που είχαν».
Ποιους ταξιδιώτες του Ματαόρα θαυμάζετε περισσότερο;
«Νομίζω πως αυτό που προκαλεί περισσότερο θαυμασμό για τους επιβάτες του πλοίου, δεν είναι ότι τα κατάφεραν να προκόψουν και να πετύχουν ο καθένας στον τομέα του, αλλά αυτή η δύναμη που επιδεικνύουν όλοι τους, απέναντι στις τεράστιες δυσκολίες της ξενιτιάς. Σε μια ξένη χώρα, μετά από τον πόλεμο, γεμάτοι πόνο και νοσταλγία για την πατρίδα τους, πολλές φορές σε μεγάλη προσωπική μοναξιά, ελπίζουν, λαχταρούν και καταφέρνουν να φτιάξουν ένα καλύτερο αύριο για τους ίδιους και τελικά για όλους μας. Αυτό είναι το πιο εξαίσιο, ο αλτρουισμός που επέδειξαν. Τους έγινε ένα δώρο κι εκείνοι είχαν το νοιάξιμο να το μοιραστούν πνευματικά με τη κοινωνία. Προσωπικά, έχω αγαπημένο επιβάτη, τον Κώστα Αξελό. Πέραν ότι τον θεωρώ από τους σημαντικότερους στοχαστές του 20ου αιώνα, τον έχω αγαπήσει κι ως επιβάτη. Ενώ πεισματικά επιμένει πως δεν θυμάται τίποτα από αυτό το ταξίδι, όλο και κάποια λεπτομέρεια του ξεφεύγει στις συνεντεύξεις του».
Πολλοί Ελληνες κυνήγησαν την τύχη τους στο εξωτερικό τα χρόνια της οικονομικής κρίσης. Εσείς θα μπορούσατε να ζήσετε μόνιμα εκτός Ελλάδας;
«Η φύση του επαγγέλματος του ηθοποιού δημιουργεί κατ’ αρχήν δυσκολία στην δημιουργία στο εξωτερικό. Η γλώσσα, αλλά και η προφορά μιας ξένης γλώσσας, είναι δύο σκόπελοι που δεν ξεπερνιούνται εύκολα στην υποκριτική. Ακόμα κι αν το καταφέρεις, χάνεις σίγουρα ένα κομμάτι αυθορμητισμού και δημιουργικότητας που προσφέρει το να δουλεύεις στη μητρική σου γλώσσα. Έχω πολλούς φίλους, που έφυγαν, έμειναν έξω, γύρισαν ή σκέφτονται να γυρίσουν στην Ελλάδα. Κι εγώ ένιωσα πως είναι να δουλεύεις σε άλλες, καλύτερες, συνθήκες, όταν κάναμε μια ευρωπαϊκή τουρνέ με τη Δανάη Θεοδωρίδου και τη Κατερίνα Ζησούδη, για έναν χρόνο περίπου. Προσωπικά, τα ελληνικά προβλήματα, η γλώσσα, η ιστορία και η σύσταση της ελληνικής κοινωνίας είναι ζητήματα, και δραματουργικά, που με απασχολούν βαθιά, οπότε δεν νομίζω πως θα κοίταγα προς τα έξω. Αν διάλεγα πάντως να μείνω κάπου εκτός, η Βενετία είναι ίσως το μόνο μέρος που θα αισθανόμουν οικεία, μια δεύτερη πατρίδα για προσωπικούς λόγους, που δεν είναι του παρόντος να μιλήσουμε».
Συμβαίνει κάτι στο πεδίο της τέχνης σήμερα το οποίο σας φαίνεται συναρπαστικό;
«Περίμενα μετά την εμπειρία των τελευταίων δύο ετών, υγειονομικά, κοινωνικά και ενδοκαλλιτεχνικά, θα υπήρχε ένα διαφορετικό τοπίο στην καλλιτεχνική δημιουργία. Κι όμως αν κοιτάξει κανείς το ρεπερτόριο και τις περισσότερες προτάσεις που γίνονται, απογοητεύεται. Σαν να προσπαθούμε, όχι μόνο οι καλλιτέχνες, ως κοινωνία, να επιστρέψουμε σε μια κατάσταση, που θα ‘πρεπε να θεωρούμε ξεπερασμένη. Συναρπαστικό βρίσκω το αίσθημα αλληλεγγύης μεταξύ των καλλιτεχνών, που δημιουργήθηκε όλο αυτό το διάστημα. Ελπίζω πως θα καρποφορήσει και θα βοηθήσει στην δημιουργία ενός υγιούς περιβάλλοντος εργασίας και δημιουργίας, στα χρόνια που έρχονται».
*******************
«Τα Χριστούγεννα του 1945, 140 περίπου νέοι καλλιτέχνες και επιστήμονες επιβιβάζονται, με πρωτοβουλία του διευθυντή του Γαλλικού Ινστιτούτου Οκτάβιου Μερλιέ και του υποδιευθυντή του Ροζέ Μιλλιέξ, στο πλοίο Ματαρόα, που στα πολυνησιακά σημαίνει «γυναίκα με μεγάλα μάτια». Ξεκινούν ένα ταξίδι σωτηρίας, μακριά από τον εμφύλιο πόλεμο που μαίνεται στην Ελλάδα. Το πλοίο πιάνει λιμάνι στον Τάραντα της Ιταλίας και η «Υποτροφιάδα» συνεχίζει μέσα σε αντίξοες συνθήκες το ταξίδι της με τρένο, μέχρι το πολυπόθητο Παρίσι. Οι επιβάτες του ταξιδιού, μεταξύ άλλων ο Κορνήλιος Καστοριάδης, η Έλλη Αλεξίου, ο Κώστας Αξελός, η Μάτση Χατζηλαζάρου κ.α. με τη μετέπειτα λαμπρή πορεία τους, έδωσαν στο ταξίδι αυτό μυθικές διαστάσεις, ταυτίζοντάς το με την έννοια της επιτυχίας. Αυτό το πλοίο – θρύλος, που χάρισε το όνομά του στην ομάδα μας, γίνεται αφορμή για την επαναπροσέγγιση ενός ιστορικού γεγονότος μέσα από τις αφηγήσεις των πρωταγωνιστών του, παρουσιάζοντας την ανθρώπινη πλευρά του ταξιδιού. Η παράσταση μάς προσκαλεί να τολμήσουμε την απομάγευσή του, βλέποντας τους επιβάτες του όπως πραγματικά ήταν, νέοι άνθρωποι γεμάτοι όνειρα και ελπίδα, που στάθηκαν τυχεροί και αξιοποίησαν τη σπάνια ευκαιρία που τους δόθηκε».
Η ομάδα του RMS MATAROA αποτελείται από τους Μάνο Βαβαδάκη, Στέλλα Βογιατζάκη, Χαρά – Μάτα Γιαννάτου, Κατερίνα Ζησούδη, Κατερίνα Παπανδρέου και Κωνσταντίνο Πλεμμένο. Συνεργάτες και φίλοι από το 2013, αποφάσισαν να συγκροτήσουν έναν σταθερό πυρήνα, μια καλλιτεχνική συντροφιά με κοινούς στόχους, αναζητώντας ένα συλλογικό τρόπο καλλιτεχνικής δημιουργίας, για ένα αύριο ανθρωποκεντρικό κι ένα θέατρο το οποίο απολαμβάνει μεγαλύτερη ελευθερία.
ΜΑΤΑΡΟΑ, ΠΟΥ ΠΑΣ ΚΑΡΑΒΑΚΙ ΜΕ ΤΕΤΟΙΟ ΚΑΙΡΟ;
Μια παράσταση της ομάδας RMS MATAROA
Παίζουν οι: Μάνος Βαβαδάκης, Κατερίνα Ζησούδη, Κατερίνα Παπανδρέου
Στο ακορντεόν η Άννα Δημητροπούλου
Συνεργάτες Βοηθοί: Θεοδώρα Γεωργακοπούλου, Ευτυχία Φραντζεσκάκη
Εικαστική επιμέλεια: Μανώλης Μαυρής
Επεξεργασία εικόνας – φωτομοντάζ: Μαρία Γιαρμενίτη
Εως τις 28 Δεκεμβρίου
Δευτέρα &Τρίτη στις 21:00
Χώρος Κάμιρος
Ιθάκης 32, Κυψέλη
Τηλ.: 2117251384, 6989945228
Ωράριο Κρατήσεων: 10:00 – 18:00
