«Hotberg είναι ο αντίποδας του παγόβουνου. Ενα είδος εσωτερικού ήλιου, ένα μικρό κινητό ηφαίστειο, ένα «πυρόβουνο». Hotberg είναι η επιθυμία αλλά και η χειραφέτηση. Τέλος, το Hotberg σηματοδοτεί μία αισθητική εξέγερση απέναντι σε στερεότυπα φύλου και ταυτότητας». Πολλά τα επίπεδα ερμηνείας για μια τόσο σύντομη λέξη, όμως μπορείς να αναγνώσεις καθένα από αυτή στα έργα της έκθεσης της Ειρήνης Καραγιαννοπούλου στην γκαλερί a.antonopoulou.art σε επιμέλεια Εφης Φαλίδα. Εργα ζωγραφικής απευθείας στις σελίδες vintage περιοδικών μόδας ή σε αποκόμματα εφημερίδων, αλλά και σε παλιές ερωτικές καρτ ποστάλ, μεγεθυσμένα κομμάτια των οποίων γίνονται κολάζ ή κινούμενη εικόνα. Μαζί και το βίντεο «Hypnotheque» (Τwin Automat, 2021), μια «κάψουλα αισθησιασμού» που δημιούργησε από κοινού με τη συνεργάτιδά της, Σαντρίν Σεϊρόλ, «μια ακραία διασκευή της ιστορίας της Ωραίας Κοιμωμένης», η οποία παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα.
Πώς ξεκινήσατε να ζωγραφίζετε αυτά τα προσωπεία στα πρόσωπα των µοντέλων και στις γυναίκες των παλιών ερωτικών καρτ ποστάλ;
«Η οικειοποίηση μιας διαφημιστικής φωτογραφίας, μιας εικόνας που εκ των πραγμάτων μού απευθύνεται, είναι πρόκληση. Το αντίθετο, η παθητική δηλαδή κατανάλωση αυτού του υλικού, πάντα μου προκαλούσε αμηχανία. Η συγκεκριμένη πρακτική ξεπέρασε τα όρια του ατελιέ μου πριν από λίγα χρόνια, όταν με προσέγγισε η πολωνική «Vogue» και μου πρότεινε να συνεργαστούμε. Η καλλιτέχνης Πολίνα Ολόβσκα, επιμελήτρια του τεύχους που ήταν αφιερωμένο στη σύγχρονη τέχνη, μου ζήτησε να δουλέψω πάνω σε εικόνες από το θρυλικό φωτογραφικό αρχείο του περιοδικού. Μέσα από αυτή τη διαδικασία συνειδητοποίησα πως οι «αποθήκες» του κόσμου είναι γεμάτες ανεξάντλητους έντυπους θησαυρούς που βρίσκονται σε νάρκη. Υπάρχει μια μεγάλη, παγκόσμια τράπεζα οπτικού υλικού που περιέχει όλες τις πληροφορίες, όλες τις αφηγήσεις, όλους τους κανόνες προς αμφισβήτηση. Με ενδιαφέρει πολύ αυτή η αέναη μεταμόρφωση της εικόνας – οι διαδρομές και οι δυνατότητες είναι άπειρες».
Η δουλειά αυτή είναι ένα παιχνίδι µε την εικόνα και τα θέλγητρα που «πρέπει» να έχουν οι γυναίκες; Γιατί ενώ σβήνετε τα πρόσωπα και την τελειότητά τους νιώθω ότι σας γοητεύουν αυτές οι εικόνες όπως ήταν αρχικά.
«Η αναμέτρηση με τα στερεότυπα είναι αναπόφευκτη. Οι εικόνες της μόδας και η βιομηχανία της ομορφιάς κάνουν ό,τι μπορούν για να μας επιβληθούν. Προσωπικά, μπαίνω στην κουβέντα αυτή πειρατικά και ευθαρσώς με τις παρεμβάσεις μου. Οντως σβήνω τα τέλεια χαρακτηριστικά από τα πρόσωπα. Είναι αλήθεια πως με αγγίζουν οι εικόνες που επιλέγω να διασκευάσω, για διαφορετικούς λόγους κάθε φορά. Κάποτε με ενθουσιάζει η σύνθεση της εικόνας ή το ίδιο το περιβάλλον, ο χώρος στον οποίο έγινε η φωτογράφιση. Για παράδειγμα, στην ομαδική έκθεση «She – Classicità» στο Μουσείο του Πανεπιστημίου της Βαρσοβίας (Polana Institute, 2021) σε όλα τα έργα μου εμφανίζονται γυναίκες που έχουν φωτογραφηθεί δίπλα σε αρχαιοελληνικά ή ρωμαϊκά αγάλματα. Καθεμία από αυτές έχει απαθανατιστεί σε διαφορετική δεκαετία, εν είδει ταξιδιού μέσα στον χρόνο».
Γιατί ζωγραφίζετε vintage φωτογραφίες;
«Πολλές από τις φωτογραφίες που επιλέγω προέρχονται από τον κόσμο της διαφήμισης. Ειδικότερα οι διαφημίσεις παλαιότερων δεκαετιών έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Μπορεί τα μηνύματα ή τα προϊόντα να είναι ίδια με τα σημερινά (μία κρέμα προσώπου, ένα αυτοκίνητο), ο τρόπος όμως που πλασάρονται είναι εκκωφαντικά διαφορετικός. Ξεφυλλίζοντας ένα περιοδικό του 1960 συνειδητοποιώ π.χ. πόσο διαφορετική ήταν η θέση της γυναίκας τότε. Παρατηρώ τα περάσματα από τη μία συνθήκη στην άλλη με προσοχή και σχολιάζω όσα θεωρώ άξια σχολιασμού. Θεωρώ πως οι αισθητικές μας αξίες ανακυκλώνονται και πως οι προηγούμενες δεκαετίες είχαν μια αίγλη στυλιστική που δεν τη συναντούμε εύκολα σήμερα. Επίσης, η ποιότητα του χαρτιού στα περιοδικά ήταν σαφώς ανώτερη. Είναι αλήθεια πως τα περιοδικά καθρεφτίζουν την εποχή τους και τα ταξίδια μέσα στον χρόνο είναι πολύ ελκυστικά. Ωστόσο, δεν βλέπω τις περασμένες εποχές με μελαγχολική διάθεση. Προτιμώ να επικεντρώνομαι στο παρόν και σε όσα πρόκειται να έρθουν παρά να αναπολώ όσα έχουν ήδη συμβεί».
Μέρος της δουλειάς αυτής µού φέρνει στον νου κοριτσίστικες φαντασιώσεις για τον λαµπερό κόσµο στις σελίδες των περιοδικών. Πώς ήσασταν εσείς ως παιδί και ποια είναι η σχέση σας µε τη µόδα σήµερα;
«Ως παιδί ζούσα σε μια δική μου, παράλληλη πραγματικότητα, ζωγραφίζοντας διαρκώς και προσπαθώντας να τελειώσω το σχολείο όσο πιο ανώδυνα γίνεται. Με μεγάλη μου θλίψη διαπιστώνω πως σήμερα η διδασκαλία της τέχνης στα σχολεία θεωρείται πολυτέλεια σε αυτή τη χώρα. Ισως αυτό συμβαίνει γιατί η τέχνη ωθεί τους ανθρώπους στο να χρησιμοποιούν το μυαλό τους, πράγμα μάλλον επικίνδυνο. Αντιθέτως, η γρήγορη μόδα μάς υπνωτίζει και μας αναγκάζει να καταναλώνουμε και είναι σαφές ότι γι’ αυτόν τον λόγο οι τηλεοράσεις και τα περιοδικά πλημμυρίζουν από εικόνες, εκπομπές και διαφημίσεις ρούχων που είναι σχεδόν μίας χρήσης. Σήμερα βλέπω τη μόδα σαν μια πεταλούδα που ποτέ δεν πιάνεται στην απόχη. Μια ζωή ξεφεύγει και κοιτάζει αφ’ υψηλού. Κανείς ποτέ δεν κατάφερε να την αιχμαλωτίσει. Προσωπικά, από την υπακοή στη μόδα προτιμώ την ελευθερία του προσωπικού στυλ».
Με ποιους τρόπους εξερευνάτε στα κολάζ «την αγιογραφία των επαγγελµατιών του στριπτίζ και του τζόγου»;
«Το παράδοξο είναι ότι ενώ αποστρέφομαι τα τυχερά παιχνίδια, η εικονογραφία του τζόγου ανέκαθεν με μάγευε. Δώστε μου παλιές τράπουλες, παλιά τραπέζια τσόχινα, ζάρια, καζίνο και θα βρω έναν τρόπο να τα εντάξω στις αφηγήσεις μου. Στην έκθεση υπάρχει ένα collage φτιαγμένο από αποκόμματα εφημερίδων από το Las Vegas του 1970: πρόκειται για έναν ύμνο στη θεά τύχη αλλά και στην καταστροφική δύναμη που διαθέτει η ελπίδα για εύκολο κέρδος. Οσο για το στριπτίζ και τα περιοδικά ερωτικού περιεχομένου, νομίζω πως αυτό το αισθησιακό υλικό, που συχνά δημιουργείται από άνδρες για άνδρες, έχω, ως γυναίκα καλλιτέχνης, καθήκον να το οικειοποιηθώ και να το σχολιάσω. Οπως το γυναικείο σώμα αποτελεί αντικείμενο πόθου, θαυμασμού και εκμετάλλευσης, έτσι και το «σβήσιμο» της ταυτότητας των ημίγυμνων κοριτσιών της έκθεσης αποτελεί διορθωτική ενέργεια, μια προσπάθεια, θα έλεγα, να κολλήσει η σπασμένη πορσελάνη».
INFO
«Hotberg»: Γκαλερί a.antonopoulou.art (Αριστοφάνους 20, Ψυρρή), έως τις 22 Ιανουαρίου 2022.
