Ενας έμπειρος διπλωμάτης περιέγραφε πρόσφατα τα Δυτικά Βαλκάνια ως «κινούμενη άμμο», καθώς η (πολιτική) κατάσταση στην περιοχή είναι ρευστή, ενίοτε και επικίνδυνη. Η περίπτωση της Βόρειας Μακεδονίας επιβεβαιώνει τον διπλωματικό συνειρμό. Μόλις πριν από 32 μέρες η αντιπολίτευση του εθνικιστικού VMRO-DPMNE επιχείρησε – ανεπιτυχώς – να ανατρέψει κοινοβουλευτικά την κυβέρνηση του πρωθυπουργού Ζόραν Ζάεφ, ο οποίος μετά την ήττα της Σοσιαλδημοκρατικής Ενωσης (SDSM) στις αυτοδιοικητικές εκλογές ανακοίνωσε την πρόθεσή του να παραιτηθεί. Τα πράγματα πήραν όμως διαφορετική τροπή, ο πολιτικός χρόνος κύλησε «πυκνά» και στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος των Σκοπίων βρέθηκαν εκ νέου οι πολιτικές εξελίξεις στη Σόφια, η οποία κρατά το «ευρωπαϊκό κλειδί» για τη γειτονική της χώρα.

Σκληρό παζάρι και πλειοψηφία

Την επομένη της αποτυχημένης προσπάθειας της αντιπολίτευσης, ο πρωθυπουργός Ζάεφ εκκίνησε διαπραγματεύσεις με τον πρόεδρο της Εναλλακτικής, Αφρίμ Γκάσι. Η είσοδος του μικρού αλβανικού κόμματος (διαθέτει τέσσερις βουλευτές) στον κυβερνητικό συνασπισμό κρίθηκε απαραίτητη για την επιβίωση του κυβερνητικού συνασπισμού SDSM – DUI, ο οποίος δεν διέθετε κοινοβουλευτική πλειοψηφία (59 βουλευτές).

Μετά από σκληρές διαπραγματεύσεις και αρκετές συναντήσεις των δύο ηγετών, επιτεύχθηκε συμφωνία, με τις προγραμματικές δεσμεύσεις να υπογράφονται στις 5 Δεκεμβρίου. «Οι πρόωρες εκλογές θα βύθιζαν απλώς τη χώρα σε νέα πολιτική, οικονομική και κοινωνική αβεβαιότητα, αλλά και ρίσκο εκ νέου παρεμπόδισης της ευρωπαϊκής ένταξης. Αρκετά με τις κρίσεις και τις αβεβαιότητες. Η πατρίδα μας χρειάζεται μια ειρηνική και σταθερή περίοδο» τόνισε ο Ζάεφ.

Ο Γκάσι αποδείχτηκε σκληρός διαπραγματευτής, εξασφαλίζοντας αρκετές κυβερνητικές θέσεις για τα στελέχη του κόμματός του. Επικεφαλής στα υπουργεία Υγείας και Κοινωνίας της Πληροφορίας και Δημόσιας Διοίκησης θα οριστούν στελέχη της Εναλλακτικής, κάτι που θα ισχύσει και για τον αρμόδιο υπουργό για τη Διασπορά (άνευ χαρτοφυλακίου). Επιπλέον, το αλβανικό κόμμα θα ορίσει τρεις υφυπουργούς (Παιδείας, Πολιτισμού, Γεωργίας), ενώ τα στελέχη του θα αναλάβουν τη διεύθυνση κεντρικών οργανισμών (Μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας κ.ά.).

Ενδιαφέρον έχει ότι στη συμφωνία Ζάεφ – Γκάσι περιλαμβάνεται και η αναψηλάφηση (από ομάδα ανεξάρτητων ευρωπαίων εμπειρογνωμόνων) δικαστικών υποθέσεων που έχουν κριθεί τελεσίδικα και για τις οποίες υπάρχουν υποψίες πολιτικής επιρροής. Αξίζει να σημειωθεί ότι η διεύρυνση του αλβανικού στοιχείου στην κυβέρνηση είναι κάτι που προβληματίζει διάφορους κύκλους εντός της Βόρειας Μακεδονίας.

Επικρίσεις Μίτσκοφσκι

Ο επικεφαλής του VMRO – DPMNE, Κρίστιαν Μίτσκοφσκι, επέκρινε έντονα τη συμμετοχή της Εναλλακτικής στην κυβέρνηση, σημειώνοντας ότι η πολιτική κατέληξε να αποτελεί συναλλαγές «όπως συμβαίνει στη λαϊκή αγορά», ενώ μίλησε για «την τελευταία πράξη της απόπειρας για την καταστροφή» της Βόρειας Μακεδονίας από τον Ζόραν Ζάεφ.

«Η πολιτική συμφωνία για δικαστικές διαδικασίες για μένα προσωπικά είναι κάτι το ακατανόητο και πραγματικά αναρωτιέμαι πώς είναι δυνατόν να καθίσει και να συζητήσει κανείς πάνω σε αυτό το θέμα και πολύ περισσότερο να προβεί δημοσίως σε σχολιασμό» τόνισε ο Μίτσκοφσκι όσον αφορά την αναψηλάφηση των δικαστικών υποθέσεων.

Εσωκομματικές εκλογές

Μέσα σε αυτό το κλίμα, SDSM και VMRO πραγματοποιούν σήμερα Κυριακή 12 Δεκεμβρίου τις εσωκομματικές τους εκλογές. Την ηγεσία του πρώτου – άρα και την πρωθυπουργία της χώρας – διεκδικούν ο Ντίμιταρ Κοβατσέφσκι, η Φροσίνα Ρεμένσκι και ο Γιόβαν Ντεσποτόφσκι. Φαβορί να επικρατήσει είναι ο νυν υφυπουργός Οικονομικών, κ. Κοβατσέφσκι, ο οποίος έχει ανοιχτά τη στήριξη του Ζάεφ και άλλων σημαινόντων παραγόντων της παράταξης. Στον αντίποδα, τα πράγματα είναι πιο απλά. Ο νυν πρόεδρος Μίτσκοφσκι είναι και ο μοναδικός υποψήφιος, συνεπώς η διαδικασία στο VMRO είναι μάλλον διαδικαστική.

Αμερικανική στήριξη στην ευρωπαϊκή προοπτική

Πριν από λίγες μέρες ο αναπληρωτής βοηθός υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, αρμόδιος για θέματα Ευρώπης και Ευρασίας, και ειδικός απεσταλμένος για τα Δυτικά Βαλκάνια, Γκάμπριελ Εσκομπάρ, επισκέφθηκε τη Βόρεια Μακεδονία, τονίζοντας την αμέριστη στήριξη της χώρας του στην ευρωπαϊκή προοπτική των Σκοπίων. «Οι ΗΠΑ εκφράζουν τη σθεναρή υποστήριξή τους για την ταχεία ευρωπαϊκή ενσωμάτωση της Βόρειας Μακεδονίας και συνεργαζόμαστε με τους ευρωπαίους εταίρους μας για να διασφαλίσουμε την ταχύτερη δυνατή υλοποίηση αυτού του στόχου» δήλωσε ο Εσκομπάρ.

Το βουλγαρικό βέτο, η νέα κυβέρνηση και οι κόκκινες γραμμές

Στα Σκόπια, το «ερώτημα του ενός εκατομμυρίου» αφορά τη Βουλγαρία και το εάν αυτή θα άρει το βέτο προκειμένου να αρχίσουν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Βόρειας Μακεδονίας – και κατ’ επέκταση της Αλβανίας – με την Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ).

Το νεότευκτο κόμμα «Συνεχίζουμε την Αλλαγή» με επικεφαλής τους Κίριλ Πέτκοφ και Ασέν Βασίλεφ επικράτησε στην τρίτη εκλογική διαδικασία που έλαβε χώρα φέτος στη Βουλγαρία. Η επικράτηση ενός νέου κόμματος, με δύο συμπροέδρους που σπούδασαν στο Χάρβαρντ και είχαν ως σημαία τους την πάταξη της διαφθοράς, προκάλεσε ικανοποίηση στη Δύση, καθώς υπάρχει η πεποίθηση ότι με τη νέα κυβέρνηση ίσως ξεπεραστεί το πρόβλημα του βέτο. Ορισμένοι, μάλιστα, ευελπιστούσαν ότι θα είχε ήδη σχηματιστεί κυβέρνηση στη Βουλγαρία και μέχρι το προσεχές Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα μπορούσε να ανοίξει ο ενταξιακός δρόμος για τη Βόρεια Μακεδονία. Οι ζυμώσεις όμως για τον σχηματισμό κυβέρνησης στη Σόφια συνεχίζονται (μέχρι την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές), κάτι που μεταθέτει τον ευρωπαϊκό στόχο τουλάχιστον για τον προσεχή Ιανουάριο.

Πάντως, ο κ. Πέτκοφ, σε ερώτηση για πιθανή άρση του βουλγαρικού βέτο σημείωσε ότι ως θέμα δεν συγκαταλέγεται στις «κόκκινες γραμμές» των κομμάτων της κυβερνητικής συμμαχίας, η οποία θα απαρτίζεται από τέσσερα κόμματα. Πάντως, πληροφορίες αναφέρουν ότι ένα πρώτο βήμα που απαιτείται είναι η αλλαγή του υπάρχοντος ομόφωνου ψηφίσματος της βουλγαρικής Βουλής στο οποίο εδράζεται η σημερινή άτεγκτη στάση της Σόφιας.

Είναι γεγονός ότι η βουλγαρική αδιαλλαξία έχει προκαλέσει ενόχληση σε πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και κυρίως στο Βερολίνο. Ενδεικτικό είναι ένα δημοσίευμα της «Frankfurter Allgemeine Zeitung» με τίτλο «Η παραχάραξη της Ιστορίας από τη Σόφια». Οπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, «η “ονοματολογική διαφωνία” μεταξύ Αθήνας και Σκοπίων εμπόδισε την ενσωμάτωση στη Δύση του βαλκανικού κράτους για περισσότερα από 25 χρόνια, προτού επιλυθεί το 2018 με τη μετονομασία της Μακεδονίας σε Βόρεια Μακεδονία. Η βουλγαρο-μακεδονική ιστορική διαμάχη θα μπορούσε επίσης να διαρκέσει πολλά χρόνια», ενώ γίνεται λόγος ότι τόσο ο πρώην όσο και ο νυν πρόεδρος της Βουλγαρίας ακολουθούν εθνικιστική στάση στο ζήτημα, αν και στην περίπτωση του προέδρου Ράντεφ το εν λόγω σχόλιο μοιάζει μάλλον τραβηγμένο.