Οι επιστήμονες σε όλο τον κόσμο δίνουν μάχη για να κατανοήσουν καλύτερα το νέο παραλλαγμένο στέλεχος Όμικρον του κοροναϊού. Σχεδόν δέκα ημέρες μετά τον εντοπισμό του, κάποια στοιχεία έχουν γίνει πιο ξεκάθαρα.

Σε δημοσίευμά τους, οι New York Times επιχειρούν να απαντήσουν τέσσερα βασικά ερωτήματα, με τη βοήθεια ειδικών. Οι απαντήσεις βασίζονται στα μέχρι τώρα δεδομένα, καθώς εξακολουθεί να επικρατεί μεγάλη αβεβαιότητα γύρω από το νέο στέλεχος.

Μεταδοτικότητα

Μπορεί η «Όμικρον» να μεταδίδεται ταχύτερα σε σχέση με τις παλαιότερες παραλλαγές; 

Κατά πάσα πιθανότητα, ναι. Στη Νότια Αφρική, για παράδειγμα, ο αριθμός των νέων κρουσμάτων Covid αυξάνεται ραγδαία. Ωστόσο, δεν μπορεί να αποκλειστεί το ενδεχόμενο ότι όλο αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με την «Όμικρον» και ότι ο πλανήτης μπερδεύει μια απλή αύξηση στα κρούσματα με την επίδραση του νέου αυτού στελέχους. (Καμιά φορά, οι λόγοι που οδηγούν σε εξάρσεις κρουσμάτων, παραμένουν μυστήριο). Ωστόσο, τα στοιχεία ότι η «Όμικρον» μεταδίδεται ταχύτερα δείχνουν αξιόπιστα.

«Τα δεδομένα από τη Νότια Αφρική δείχνουν ότι η παραλλαγή Όμικρον εξαπλώνεται πιο γρήγορα από τη Δέλτα» υποστηρίζει η Τζάνετ Μπέισμαν, επιδημιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον. Επιπλέον, η Δρ. Ρεμπέκα Βουρτς από το Πανεπιστήμιο της Μινεσότα επισημαίνει ότι «η Όμικρον είναι πιο μεταδοτική».

Πάντως, άγνωστος παραμένει ο λόγος που μεταδίδεται γρήγορα, αν και υπάρχουν δύο πιθανές απαντήσεις. Η πρώτη είναι ότι η «Όμικρον» είναι πιο μεταδοτική από τεχνικής απόψεως -ότι δηλαδή εξαπλώνεται πιο γρήγορα μεταξύ ανθρώπων που δεν έχουν χτίσει ανοσία σε σχέση με παλαιότερες παραλλαγές.

Η δεύτερη απάντηση έχει να κάνει με τη λεγόμενη «ανοσολογική παράκαμψη», που σημαίνει ότι όσοι έχουν εμβολιαστεί ή έχουν νοσήσει στο παρελθόν από Covid-19, είναι πολύ πιο πιθανό να μολυνθούν από την «Όμικρον» παρά από παλαιότερες εκδοχές του ιού.

Και οι δύο εξηγήσεις θα μπορούσαν να ισχύουν και αυτό είναι που πιστεύουν και πολλοί επιστήμονες. Αλλά τα στοιχεία δεν είναι ακόμη σαφή, ενώ η μία εξήγηση μπορεί να είναι τελικά πολύ πιο σημαντική από την άλλη.

«Το συμπέρασμα είναι ότι: Δεν υπάρχει μεγάλη αμφιβολία ως προς το ότι η Όμικρον εξαπλώνεται ταχύτερα από τη Δέλτα, [αλλά] δεν είμαι ακόμη 100% σίγουρη γιατί» δηλώνει ο Δρ. Ρόμπερτ Βάχτερ από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Φρανσίσκο.

Σοβαρότητα

Είναι πιο σοβαρή η «Όμικρον» από τις προηγούμενες παραλλαγές; 

Πιθανότατα, όχι. Αλλά υπάρχουν μεγαλύτερες διαφωνίες ως προς αυτό σε σχέση με το προηγούμενο ερώτημα.

Κάποιοι επιστήμονες πιστεύουν ότι απλά είναι πολύ νωρίς για να ξέρουν αν ο μέσος άνθρωπος που προσβάλλεται από την Όμικρον αρρωσταίνει πιο βαριά από τον μέσο άνθρωπο που κολλάει παλαιότερες παραλλαγές του κοροναϊού. «Αυτή τη στιγμή, γίνονται μόνο εικασίες» τονίζει ο Δρ. Πολ Σαξ από το Brigham and Women’s Hospital στη Βοστόνη.

Η σοβαρή νόσηση από Covid συχνά χρειάζεται μια εβδομάδα ή και περισσότερο για να εκδηλωθεί, και δεν πάνε ούτε δύο εβδομάδες που ο πλανήτης έμαθε για την ύπαρξη της Όμικρον. «Ίσως, δεν είχαμε αρκετό χρόνο για δούμε να εκδηλώνονται οι σοβαρές μορφές νόσησης» αναφέρει ο Δρ. Άαρον Ρίχτερμαν από το Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια.

Οι αρχικές μελέτες σε ασθενείς με «Όμικρον» αφορούν κυρίως τη Νότια Αφρική, όπου ο νεότερος πληθυσμός είναι μεγαλύτερος και πολλοί άνθρωποι είχαν μολυνθεί στο παρελθόν από την παραλλαγή Δέλτα. Το ενδεχόμενο βαριάς νόσησης είναι μικρό και για τις δύο αυτές ομάδες. «Αυτό που είναι δύσκολο να αξιολογηθεί αυτή τη στιγμή», υπογραμμίζει η Τζένιφερ Νάζο από το Πανεπιστήμιο Johns Hopkins, «είναι το τι θα συμβεί όταν μολυνθούν μεγαλύτερα σε ηλικία και πιο ευάλωτα άτομα».

Άλλοι επιστήμονες, ωστόσο, πιστεύουν ότι τα πρώτα σημάδια είναι πιο ξεκάθαρα και πιο αισιόδοξα. Αν μη τι άλλο, αναφέρουν, η Όμικρον μπορεί να είναι ηπιότερη από παλαιότερες παραλλαγές. Τα επίπεδα νοσηλειών και θανάτων στη Νότια Αφρική δεν έχουν αυξηθεί τόσο πολύ όσο τα κρούσματα. Μάλιστα, κατά έναν περίεργο τρόπο, οι ασθενείς κάνουν λιγότερο συχνά λόγο για αοσμία και αγευσία.

Ο κίνδυνος για τους εμβολιασμένους

Προστατεύονται όσοι έχουν εμβολιαστεί, ή όχι; Η απάντηση εξαρτάται από το πώς ορίζει κανείς την «προστασία». Σημαίνει προστασία από κάθε μορφής μόλυνση Covid  – ή από σοβαρή νόσηση;

Τα στοιχεία μέχρι στιγμής δείχνουν ότι είναι πιο πιθανό η «Όμικρον» να μολύνει εμβολιασμένους σε σχέση με παλαιότερα στελέχη του ιού. Ωστόσο, δεν υπάρχουν ακόμη στοιχεία ότι η Όμικρον θα προκαλέσει σοβαρότερες μορφές Covid-19 σε εμβολιασμένους.

«Πιστεύω ότι τα εμβόλια θα ανταπεξέλθουν, όχι τόσο στο να προλαμβάνουν τη μόλυνση αλλά τη σοβαρή νόσηση» σημειώνει ο Δρ. Έρικ Τόπολ από το Scripps Research. Ο Ντέιβιντ Ντάουντι από το Johns Hopkins, το έθεσε ως εξής: «Το ανοσοποιητικό μας είναι σχεδιασμένο να μας προστατεύει από το να αρρωσταίνουμε, όχι από τα μην προσβαλλόμαστε καθόλου».

Η κατάσταση ίσως να είναι παρόμοια και για τους ανεμβολίαστους που είχαν μολυνθεί από Covid στο παρελθόν – ή ίσως να είναι πιο ευάλωτοι στη σοβαρή Covid σε σχέση με τους εμβολιασμένους. Παραμένει ασαφές.

Ωστόσο, ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι ακόμη και οι φαινομενικά ήπιες μολύνσεις από Covid μπορεί να είναι τελικά θανατηφόρες για ευάλωτα άτομα, όπως οι ηλικιωμένοι. Ο ιός της γρίπης προκαλεί τον θάνατο μεγάλου αριθμού ηλικιωμένων για τον ίδιο λόγο.

Ένα δεύτερο πρόβλημα είναι ότι η ανοσία μεταξύ των εμβολιασμένων και όσων έχουν ήδη νοσήσει, μοιάζει να φθίνει όσο περνάει ο καιρός. Το ποσοστό των εμβολιασμένων που θεωρούνται προστατευμένοι μειώνεται εξαιτίας της φθίνουσας ανοσίας, τονίζει ο Τόπολ.

Όλα αυτά αποτελούν επιχειρήματα υπέρ του εμβολιασμού των πολιτών, ακόμη και αν έχουν μολυνθεί στο παρελθόν, καθώς και υπέρ της ενισχυτικής δόσης, για όσους μπορούν να τη λάβουν. «Θα πρέπει να γίνει έκκληση προς τους πολίτες να κάνουν άμεσα την ενισχυτική δόση και να μην περιμένουν τρεις με τέσσερις μήνες για ένα ειδικό εμβόλιο κατά της Όμικρον» επισημαίνει ο Βάχτερ.

Τεστ

Λειτουργούν τα τεστ στην περίπτωση της Όμικρον, είτε είναι PCR test είτε rapid test που γίνονται στο σπίτι; 

Ναι, σύμφωνα με τα μέχρι τώρα δεδομένα. Εάν αυτό συνεχίσει να ισχύει, θα είναι πολύ βοηθητικό στη μάχη κατά της Όμικρον. «Η εξάπλωση της Όμικρον θα αναδείξει ακόμη περισσότερο τη σημασία των rapid test, καθώς και των νέων φαρμάκων σε μορφή χαπιών» υποστηρίζει ο Βάχτερ.

Συμπεράσματα

Όπως τονίζουν οι New York Times, τα πρώτα στοιχεία ίσως αποδειχθούν παραπλανητικά, αλλά αυτό θα το γνωρίζουμε εντός μερικών εβδομάδων.

Προς το παρόν, οι εμβολιασμένοι μπορούν να συμπεριφέρονται όπως και πριν, αν και πολλοί θα πρέπει να επισπεύσουν τον εμβολιασμό τους με την ενισχυτική δόση.

Οι ηλικιωμένοι αλλά και οι πιο ευάλωτοι, όπως οι άνθρωποι που λαμβάνουν θεραπεία για τον καρκίνο, θα πρέπει να συνεχίσουν να προσέχουν και να ζητούν από τα άτομα γύρω τους να κάνουν τακτικά τεστ. Για τους ανεμβολίαστους εξακολουθεί να υπάρχει σημαντικός κίνδυνος να νοσήσουν βαριά.