Στο φύλλο της 1ης Μαρτίου 2021, «Το Βήμα» είχε παρουσιάσει σε αποκαλυπτικό δημοσίευμά του τα σενάρια για αλλαγή του σχεδιασμού κατασκευής του πολυδιαφημισμένου αγωγού φυσικού αερίου East Med. Αν και οι τότε ιδέες, οι οποίες είχαν αρχικώς συζητηθεί κατά την επίσκεψη του προέδρου της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι στην Αθήνα τον Νοέμβριο του 2020 και τη συνάντησή του με τον Κυριάκο Μητσοτάκη, υπήρξαν πρωτόλειες, ο πυρήνας τους υπήρξε σαφής. Η αρχική πορεία του αγωγού υπήρξε από οικονομικής και εμπορικής απόψεως πάντοτε μια μεγάλη πρόκληση. Και πλέον, οι γεωπολιτικές συνθήκες έχουν δραματικά χειροτερεύσει, θέτοντας επί τάπητος μείζονα ζητήματα ασφαλείας που δεν είχαν απάντηση.
Πριν από μερικές ημέρες υπεγράφη στο Κάιρο Μνημόνιο Συνεργασίας μεταξύ Ελλάδος και Αιγύπτου για τα θέματα του φυσικού αερίου. Είναι το δεύτερο Μνημόνιο Συνεργασίας που υπογράφουν οι δύο χώρες σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα – είχε προηγηθεί εκείνο για την πόντιση υποθαλάσσιου καλωδίου μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Το μνημόνιο περί του φυσικού αερίου χαιρετίστηκε από τον κυβερνητικό εκπρόσωπο και στην Αθήνα ορισμένοι αίφνης κατάλαβαν ότι ο άνεμος έχει σταματήσει να φυσάει από εκεί που μέχρι πρότινος περίμεναν.
Ο East Med υπήρξε από την αρχική ένα έργο με υψηλό πολιτικό συμβολισμό, αλλά έμοιαζε εν πολλοίς με χίμαιρα. Η σύλληψη είχε προέλθει από τον Μπέντζαμιν Νετανιάχου όταν πρωτοξεκίνησε το 2010 η ελληνοϊσραηλινή προσέγγιση. Από τότε όμως κύλησε πολύ νερό στ’ αυλάκι. Διάφοροι παράγοντες της εξίσωσης άλλαξαν. Είναι ξεκάθαρο στον έμπειρο και ψύχραιμο παρατηρητή ότι η Αίγυπτος έχει αναδειχθεί αυτή τη στιγμή σε μείζονα παίκτη στο ενεργειακό παιχνίδι της Ανατολικής Μεσογείου τόσο από την άποψη των κοιτασμάτων όσο και των υποδομών – ενώ αποτελεί και έδρα του Φόρουμ για το Αέριο (EMGF). Την ίδια στιγμή, όσο και αν κάποιοι το αρνούνται, ο ρόλος της Τουρκίας είναι μεν πολύ ενοχλητικός, αλλά καταδεικνύει και τα όρια που κρίσιμοι δρώντες, όπως π.χ. το Ισραήλ, δεν θα ήθελαν να ξεπεράσουν. Υπάρχει κάποιος νοήμων αναλυτής σήμερα που θα πίστευε ότι η ισραηλινή πλευρά – η οποία θα έβαζε το μεγαλύτερο μέρος του αερίου που θα γέμιζε τον East Med – θα διακινδύνευε μια σύγκρουση με την Αγκυρα στο κομμάτι μεταξύ Κύπρου και Κρήτης; Για να μη μιλήσει κανείς για τη στάση της Ιταλίας, η οποία δεν εμφανίστηκε καν σε εκείνη την υπογραφή της διακυβερνητικής συμφωνίας για τον East Med τον Ιανουάριο του 2020 στο Ζάππειο – πολύ πριν από τα «θερμά» γεγονότα του θέρους της ίδιας χρονιάς…
Στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου τα πάντα είναι ρευστά. Κλειδί για το τελικό αποτέλεσμα της ενεργειακής εξίσωσης θα είναι και το Κυπριακό, είτε λυθεί είτε όχι. Δεν θα είναι όμως το μοναδικό κλειδί. Στο παρασκήνιο, οι κινήσεις είναι συνεχείς. Για την Αθήνα, το Κάιρο αναδεικνύεται σε εταίρο κομβικής σημασίας τόσο στην ενέργεια όσο και στην ασφάλεια. Το χειρότερο δυνατό σενάριο για την ελληνική πλευρά θα ήταν μια ειλικρινής ομαλοποίηση των σχέσεων Αιγύπτου – Τουρκίας. Προς το παρόν τούτο μοιάζει δύσκολο, αλλά στην πολιτική δεν υπάρχουν βεβαιότητες. Ο ρεαλισμός επιτάσσει επαγρύπνηση και εκμετάλλευση των ευκαιριών, όχι χιμαιρικούς σχεδιασμούς που εκθέτουν σε αχρείαστους κινδύνους.
