«Κάθε χρόνο εξετάζουμε για εγκληματικές ενέργειες περίπου 60 ανθρώπινους σκελετούς που εντοπίζονται σε διάφορα σημεία εντός κι εκτός πόλεων, αριθμός που θεωρείται εξαιρετικά μεγάλος, σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Στο 20% των περιπτώσεων περίπου διαπιστώνουμε ότι πρόκειται για εγκληματική ενέργεια σε υποθέσεις που συνήθως δεν δημοσιοποιούνται…».
Σε αυτές τις σημαντικές αναφορές προχωρεί μιλώντας προς «Το Βήμα» η ιατροδικαστής Χαρά Σπηλιοπούλου, διευθύντρια στο Εργαστήριο Ιατρικής και Τοξικολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο δεύτερο μέρος της συνομιλίας μας (η συνέντευξή της δημοσιεύθηκε στο «Βήμα» την περασμένη Κυριακή). Η έμπειρη ιατροδικαστής, που συνεργάζεται με τον αναπληρωτή καθηγητή Κωνσταντίνο Μωραΐτη, υπεύθυνο της Μονάδας Δικαστικής Ανθρωπολογίας, αναφέρεται στον τρόπο εξέτασης και τα συμπεράσματα από την ανεύρεση ανθρωπίνων οστών. Επιπλέον, η κυρία Σπηλιοπούλου δηλώνει ότι «σε κάθε ανθρωποκτονία ψάχνω τις τσέπες του νεκρού, διαβάζω τις σημειώσεις του και γίνομαι στο ακροατήριο του δικαστηρίου η φωνή του».
Σειρά υποθέσεων
Η κυρία Σπηλιοπούλου είναι η πρώτη γυναίκα κοσμήτορας της Σχολής Επιστημών Υγείας του Πανεπιστημίου Αθηνών από την ίδρυσή της και η εγκυρότητα και η αξιοπιστία της θεωρούνται δεδομένες στους αστυνομικούς και δικαστικούς κύκλους της χώρας μας, ενώ παράλληλα αποφεύγει την έκθεσή της στα ΜΜΕ. Το Εργαστήριο Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας του ΕΚΠΑ πραγματοποιεί κάθε χρόνο περίπου 1.500 νεκροψίες-νεκροτομές (με τομέα ευθύνης πολλές περιοχές της Αττικής ή της υπόλοιπης χώρας) και άλλες 700 κλινικές εξετάσεις σε ζώντες, οι οποίοι έχουν εμπλακεί σε κάποιου είδους δικαστικό περιστατικό. Εχει αναλάβει τις ιατροδικαστικές εξετάσεις στη δολοφονία του δημοσιογράφου Γ. Καραϊβάζ, του 21χρονου φοιτητή που βρέθηκε νεκρός στην Κάλυμνο, για τον θάνατο σε τροχαίο δυστύχημα του τραγουδιστή Παντελή Παντελίδη, όπως εξάλλου και για τη γυναικοκτονία με θύμα την 20χρονη Καρολάιν στα Γλυκά Νερά.
«Η φωνή του νεκρού»
Οπως σημειώνει η κυρία Σπηλιοπούλου, «κάθε ανθρωποκτονία είναι συγκλονιστική υπόθεση και τη στιγμή της εξέτασης κάνουμε ό,τι περισσότερο μπορούμε ώστε να συλλέξουμε στοιχεία για να συλληφθεί ο δράστης. Δεν μπορώ να ξεχωρίσω κάποια υπόθεση ως πιο σημαντική από τις άλλες. Ομως σας διαβεβαιώ ότι τις θυμάμαι όλες με μεγάλη λεπτομέρεια, αφού αφιερώνω πολύ χρόνο σε σχέση με μια περίπτωση παθολογικού θανάτου. Μπαίνοντας στη σκηνή ψάχνω τα πράγματα του νεκρού, τις τσέπες του, διαβάζω τις σημειώσεις του, μελετώ τι φάρμακα έπαιρνε. Ανασκευάζω τις τελευταίες στιγμές και τις τελευταίες του κινήσεις. Χαρακτηριστικά λέω στους φοιτητές μας, ο ιατροδικαστής στο Δικαστήριο δεν είναι με την Πολιτική Αγωγή ή την υπεράσπιση. Είναι με το μέρος του νεκρού, αφού είναι ο τελευταίος άνθρωπος που τον ακούμπησε, τον εξέτασε και καλείται να μεταφέρει στο ακροατήριο τη φωνή του».
Τι μαρτυρούν τα οστά
Ομως το τμήμα των ερευνών του συγκεκριμένου Εργαστηρίου του ΕΚΠΑ που παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον είναι αυτό με τις ανευρέσεις ανθρώπινων οστών σε διάφορες περιοχές με κύριο ζητούμενο τις αιτίες θανάτου. «Η ειδική Μονάδα Δικαστικής Ανθρωπολογίας με υπεύθυνο τον κ. Μωραΐτη είναι πλήρως εξοπλισμένη για τη διενέργεια ανθρωπολογικών εξετάσεων σε ανθρώπινα υπολείμματα και οστά, μετά από παραγγελία των προανακριτικών αρχών και αποτελεί το μοναδικό εργαστήριο (οργανώθηκε το 1999) που διενεργεί τις συγκεκριμένες εξετάσεις κι έχει συμβάλει στη διαλεύκανση πολλών δικαστικών υποθέσεων. Τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί σημαντικά ο αριθμός αυτών των υποθέσεων και υπολογίζεται ότι εξετάζονται εξήντα περίπου υποθέσεις ετησίως, κατά μέσο όρο, αριθμός που είναι αρκετά μεγάλος σε σχέση και με προηγούμενη χρονική περίοδο (περίπου 30-40 υποθέσεις ετησίως). Οι ανθρωπολόγοι της Μονάδας εκτός των άλλων μπορούν να εκτιμήσουν τον χρόνο που παρήλθε από τον θάνατο, καθώς και να αξιολογήσουν σκελετικές κακώσεις για να προσδιορισθούν οι αιτίες θανάτου».
Θύματα εγκλημάτων
Σύμφωνα με περαιτέρω έρευνα στο 20% – δηλαδή περίπου 8-12 υποθέσεις τον χρόνο – στις περιπτώσεις ανεύρεσης σκελετών αποκαλύπτεται ότι πρόκειται για θύματα εγκληματικών ενεργειών. Τις περισσότερες φορές αυτά τα δεδομένα δεν δημοσιοποιούνται μέχρι έως ότου εξιχνιασθεί η σχετική υπόθεση από την ΕΛ.ΑΣ. Επιπλέον, ο κ. Μωραΐτης και οι συνεργάτες του μπορούν να εντοπίσουν από ίχνη στα οστά και τη σειρά που δέχθηκε ο άτυχος άνθρωπος τα φονικά πλήγματα. Επίσης σε τουλάχιστον 15-20 περιπτώσεις τον χρόνο αποστέλλονται οστά που εντοπίζονται σε παραμεθόριες περιοχές και τα οποία ανήκουν συνήθως σε άτυχους πρόσφυγες. Ακόμη, η Μονάδα παραλαμβάνει οστά για να επιβεβαιωθούν ορισμένες περιπτώσεις αυτοχειρίας διά απαγχονισμού (υπολογίζονται συνολικά σε 200 ετησίως από τις οποίες οι περίπου 35 στην Αττική) για να αποκλεισθεί η περίπτωση εγκληματικής ενέργειας.
Τι δείχνει η έρευνα για τις αιτίες θανάτου αγνοουμένων στην Κύπρο
Ειδικό ενδιαφέρον έχουν οι έρευνες του Εργαστηρίου Ιατρικής και Τοξικολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών σε σορούς αγνοουμένων στην Κύπρο, στην τουρκική εισβολή του 1974. «Ο κ. Μωραΐτης έχει πολυετή εμπειρία στο θέμα της ταυτοποίησης αγνοουμένων και πεσόντων από την τουρκική εισβολή του 1974, καθώς από το 1999 συμμετέχει ενεργά σε σχετικές αποστολές που έχουν ως σκοπό την εκταφή και εξέταση των θυμάτων που είχαν ενταφιασθεί σε ομαδικούς τάφους. Σύμφωνα με τον κ. Μωραΐτη από το σύνολο των σκελετών (υπολογίζονται περίπου στους 30) που έχουν εξετασθεί έως σήμερα προκύπτει ότι ο θάνατός τους οφείλεται σε κακώσεις που έχουν προκληθεί από βολίδες πυροβόλων όπλων ή θραύσματα πυρομαχικών πυροβολικού» τονίζει η κυρία Σπηλιοπούλου.
Δύο πλήγματα που δεν σχετίζονται με προπέλα
Στην πραγματογνωμοσύνη που συνέταξε ύστερα από ανάθεση της οικογένειας του Σήφη Βαλυράκη για τις συνθήκες θανάτου του, η κυρία Χαρά Σπηλιοπούλου ανέφερε στο πόρισμά της ότι εντόπισε τουλάχιστον δύο πλήγματα στο σώμα του πρώην υπουργού, που δεν φαίνονται να σχετίζονται με χτύπημα από την προπέλα του σκάφους. Αρχικώς ο φάκελος της υπόθεσης αρχειοθετήθηκε, αφού κρίθηκε τότε ότι επρόκειτο για ατύχημα και δεν υπήρχε εμπλοκή άλλων ατόμων (υπήρχαν δύο αμφιλεγόμενες αντικρουόμενες μαρτυρίες για επίθεση από δύο αλιείς που είχαν ισχυρό άλλοθι). Ωστόσο όπως σημειώνει με ιδιαίτερη προσοχή «η υπόθεση είναι σε εξέλιξη και όπως διάβασα πριν από λίγες ημέρες, θα επιστρέψει στην Εισαγγελία για άσκηση δίωξης για ανθρωποκτονία και στη συνέχεια στον Ανακριτή για τη διεξαγωγή έρευνας σχετικά με τις συνθήκες θανάτου του Σήφη Βαλυράκη και αν υπάρχει εμπλοκή άλλου προσώπου σε αυτόν. Οσα είχα να πω για την υπόθεση τα έχω γράψει στην ιατροδικαστική έκθεση που έχω συντάξει».
