Η Ελλάδα διαθέτει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά φοιτητικού πληθυσμού σε σχέση με τον πληθυσμό της, παρόλα αυτά οι φοιτητές και φοιτήτριες που τελικά αποφοιτούν παραμένουν στο χαμηλότερο ποσοστό μεταξύ των χωρών της Ευρώπης. Βεβαίως ένας παράγοντας που επηρεάζει τα παραπάνω, είναι ότι μεγάλο ποσοστό των φοιτητών ή φοιτητριών της θεωρούνται μη ενεργοί, οπότε οι συγκρίσεις με άλλες χώρες της ΕΕ συχνά «θολώνουν» τα συμπεράσματα.
Τα παραπάνω, όπως και άλλα στοιχεία σχετικά με τις διεθνείς εξελίξεις στα θέματα ανώτατης εκπαίδευσης αλλά και τη θέση της Ελλάδας στο παγκόσμιο ακαδημαϊκό χάρτη περιλαμβάνονται στην ετήσια έκθεση της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ) που κατατίθεται τις επόμενες ημέρες στη Βουλή.
Από τα στοιχεία που περιλαμβάνονται σ αυτήν, προκύπτει ότι στην Ελλάδα παραμένει υψηλότερο το ποσοστό των ανδρών έναντι των γυναικών στον πρώτο κύκλο σπουδών σε αντίθεση με τις περισσότερες χώρες. Ωστόσο, στις μεταπτυχιακές σπουδές οι γυναίκες υπερτερούν αριθμητικά των ανδρών.
Ως προς τα αντικείμενα σπουδών, οι φοιτητές στην Ελλάδα ακολουθούν, στην πλειονότητά τους, τις επιστήμες μηχανικής και τις επιστήμες διοίκησης και νομικής με τελευταίες τις υπηρεσίες. Στην Ευρώπη οι περισσότεροι φοιτητές είναι ενταγμένοι στις επιστήμες διοίκησης και τις νομικές σπουδές και οι λιγότεροι στις γεωτεχνικές επιστήμες.
Στην ΕΕ των 28, οι εγγεγραμμένοι φοιτητές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης το 2019 ανέρχονταν σε 19.863.363. Από αυτούς, οι 1.599.306, δηλαδή το 8,21% του συνόλου, παρακολουθούσε σπουδές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης βραχείας ή διετούς διάρκειας, οι 12.347.160, δηλαδή το 63,38%, ήταν φοιτητές πρώτου κύκλου, οι 5.667.066, δηλαδή το 29,10%, ήταν μεταπτυχιακοί και οι 763.204, δηλαδή το 3,92%, ήταν φοιτητές διδακτορικών σπουδών. Οι σπουδές που οδηγούν στην απόκτηση πτυχίου, μεταπτυχιακού διπλώματος και διδακτορικού τίτλου πραγματοποιούνται σε όλα τα κράτη μέλη. Αντίθετα, η τριτοβάθμια εκπαίδευση βραχείας διάρκειας απαντάται μόνο σε ορισμένα κράτη μέλη, ενώ, συνήθως, συνδέεται με την πρακτική άσκηση, η οποία στοχεύει στην προετοιμασία των σπουδαστών για την είσοδό τους στην αγορά εργασίας.
Τα υψηλότερα ποσοστά προπτυχιακών φοιτητών στο σύνολο φοιτητών της κάθε χώρας συναντώνται στην Ελλάδα (85,5%), τη Σερβία (76,48%), τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη (75,3%), τη Λιθουανία (73,53%), το Βέλγιο (72,51%) και την Ιρλανδία (72,02%. Στον αντίποδα, στη Γαλλία (40,33%), το Λουξεμβούργο (41,40%), την Αυστρία (46,61%), την Κύπρο (47,32%), το ποσοστό των προπτυχιακών φοιτητών ήταν μικρότερο από το 50% του συνόλου των φοιτητών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Σε αρκετές χώρες, όπως για παράδειγμα στην Κύπρο (40,13%), την Κροατία (39,43%), τη Σλοβακία (38,62%), την Ιταλία (37,54%) και τη Γαλλία (37,09%), πάνω από το ένα τρίτο των φοιτητών ήταν εγγεγραμμένοι σε μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών. Αντίθετα, λιγότεροι από το ένα πέμπτο του συνόλου των φοιτητών της κάθε χώρας καταγράφηκαν στην Τουρκία (6,9%), την Ελλάδα (10,64%), την Ιρλανδία (15,02%), την Ισπανία (16,59%), το Ηνωμένο Βασίλειο (18,54%), τη Σερβία (18,96%) και το Βέλγιο (19,97%).
Στον τρίτο κύκλο σπουδών, το υψηλότερο ποσοστό υποψήφιων διδακτόρων ως προς το σύνολο των φοιτητών κάθε χώρας καταγράφηκε στο Λιχτενστάιν (18,33%), στο Λουξεμβούργο (11,53%), την Ελβετία (8,14%) την Τσεχία (6,78%), τη Φινλανδία (6,2%) και τη Γερμανία (6,12%). Η Πορτογαλία (5,67%), η Εσθονία (5,25%), η Σλοβακία (4,81%), η Αυστρία (4,58%), η Σερβία (4,57%), η Σουηδία (4,40%), το Ηνωμένο Βασίλειο (4,3%) και η Ελλάδα (3,86%) περιλαμβάνονται στις χώρες με σχετικά χαμηλά ποσοστά διδακτορικών φοιτητών. Τέλος, στις χώρες με τους λιγότερους φοιτητές διδακτορικών σπουδών περιλαμβάνονται η Βοσνία και Ερζεγοβίνη (1,10%), η Μάλτα (1,10%), η Ιταλία (1,52%) και η Τουρκία (1,69%).
Φοιτητές ανά κύκλο σπουδών και φύλο
Το 2019, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι γυναίκες αντιστοιχούσαν στο 54,21% του συνόλου των εγγεγραμμένων φοιτητών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Το ποσοστό των γυναικών παρουσιάζεται ελαφρώς υψηλότερο στις σπουδές βραχείας διάρκειας (50,47%), αρκετά υψηλότερο στον προπτυχιακό κύκλο σπουδών (53,49%) και πολύ υψηλότερο στις μεταπτυχιακές σπουδές (57,32%), ενώ καταγράφεται πολύ χαμηλότερο στους υποψήφιους διδάκτορες (48,16%), όπου η πλειονότητα των φοιτητών ήταν άνδρες.
Τα πέντε υψηλότερα ποσοστά γυναικών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση καταγράφονται στην Ισλανδία (64,76%), τη Σουηδία (60,11%), την Πολωνία (59,52%), τη Σλοβακία (58,91%), την Εσθονία (58,69%), τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη (58,43%) και τη Νορβηγία (58,08%).
Η Ελλάδα, η Γερμανία, το Λιχτενστάιν και η Τουρκία ήταν οι μόνες χώρες στην Ευρώπη όπου οι άνδρες αποτελούσαν την πλειονότητα των φοιτητών τόσο στους σπουδαστές πρώτου κύκλου (Ελλάδα 51,82%, Γερμανία 53,98,%, Τουρκία 53,98%, Λιχτενστάιν 56,11%) όσο και στο σύνολο (Ελλάδα 50,56%, Γερμανία 51,54%, Τουρκία 52,49%, Λιχτενστάιν 63,23%). Η Κύπρος (55,30%) και η Ελβετία (50,28%) περιλαμβάνονται, επίσης, στις χώρες όπου οι άνδρες υπερτερούσαν αριθμητικά των γυναικών στους προπτυχιακούς φοιτητές.
Στον αντίποδα, στους προπτυχιακούς φοιτητές τα υψηλότερα ποσοστά γυναικών καταγράφονται στη Σουηδία (63,91%), την Ισλανδία (63,25%), τη Νορβηγία (60,18%), τη Σλοβενία (59,37%), τη Γαλλία (59,34%), τη Δανία (59,07%) και τη Σλοβακία (57,49).
Στους μεταπτυχιακούς φοιτητές ποσοστό φοιτητριών πάνω από 60% καταγράφεται στην Ισλανδία (70,73%), την Κύπρο (67,75%), την Πολωνία (65,94%), τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη (65,41%) τη Σλοβενία (64,41%), τη Λιθουανία (64,09%), την Κροατία (62,83%), την Εσθονία (62,40%), τη Σλοβακία (61,99%), τη Σερβία (61,69%), τη Λετονία (61,15%), το Ηνωμένο Βασίλειο (60,91%), την Τσεχία (60,07%) και τη Ρουμανία (60,05%).
Ως προς τους υποψήφιους διδάκτορες, τα υψηλότερα ποσοστά στους άνδρες εμφανίζονται στο Λιχτενστάιν (76,65%), το Λουξεμβούργο (57,14%), τη Γερμανία (55,65%), την Τσεχία (55,61%) και την Αυστρία (54,54%), ενώ τα χαμηλότερα διαπιστώνονται στην Ισλανδία (41,07%), την Κύπρο (41,49%), τη Σερβία (42,72%), τη Λιθουανία (43,24%) και την Εσθονία (43,87%).
Φοιτητές ανά αντικείμενο σπουδών και φύλο
Το 2019, πάνω από το ένα πέμπτο του συνόλου των εγγεγραμμένων φοιτητών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης της ΕΕ επέλεξε τις επιστήμες διοίκησης επιχειρήσεων και τις νομικές σπουδές (21,92%). Η δεύτερη συνηθέστερη επιλογή για τους φοιτητές ήταν οι επιστήμες της μηχανικής, των κατασκευών και της δόμησης (15,66%). Ακολουθούν: οι επιστήμες υγείας και κοινωνικής πρόνοιας (13,54%), οι τέχνες και οι ανθρωπιστικές επιστήμες (12,23%), οι κοινωνικές επιστήμες, η δημοσιογραφία και η πληροφόρηση (9,%), οι φυσικές επιστήμες, τα μαθηματικά και η στατιστική (9,67%), η εκπαίδευση (7,25%), οι επιστήμες πληροφορικής και επικοινωνιακών συστημάτων (4,92%), οι υπηρεσίες (4,36%) και, τέλος, η γεωπονική επιστήμη, η δασοπονία, η ιχθυοκαλλιέργεια και η κτηνιατρική (1,9%).
Στο σύνολο των εγγεγραμμένων φοιτητών στην ΕΕ, οι γυναίκες υπερτερούν αριθμητικά των ανδρών σε επτά από τα δέκα πεδία σπουδών: στις επιστήμες της διοίκησης επιχειρήσεων και τις νομικές σπουδές (12,06%), στις επιστήμες υγείας και κοινωνικής πρόνοιας (9,77%), στις τέχνες και τις ανθρωπιστικές επιστήμες (7,9%), στις κοινωνικές επιστήμες, τη δημοσιογραφία και την πληροφόρηση (6,16%), την εκπαίδευση (5,71%), τις φυσικές επιστήμες, τα μαθηματικά και τη στατιστική (4,13%), τη γεωπονική επιστήμη, τη δασοπονία, την ιχθυοκαλλιέργεια & την κτηνιατρική (0,97%). Οι άνδρες φοιτητές υπερτερούν των γυναικών στις υπόλοιπες κατηγορίες: στις επιστήμες της μηχανικής, των κατασκευών και της δόμησης (11,54%), στις επιστήμες πληροφορικής και επικοινωνιακών συστημάτων (3,98%) και στις υποδομές.
Τι σπουδάζουν οι νέοι
Στην Ελλάδα οι περισσότεροι φοιτητές επιλέγουν τις επιστήμες της μηχανικής, των κατασκευών και της δόμησης (20,97%) ενώ στη δεύτερη θέση, σε αντίθεση με τον μέσο όρο των χωρών της ΕΕ, έρχονται οι επιστήμες της διοίκησης επιχειρήσεων και οι νομικές σπουδές (20,66%). Οι τέχνες και οι ανθρωπιστικές επιστήμες (13,25%) αποτελούν την τρίτη επιλογή των Ελλήνων φοιτητών (τέταρτη επιλογή στην Ευρώπη) και ακολουθούν: οι κοινωνικές επιστήμες, η δημοσιογραφία και η πληροφόρηση (12,69%), οι φυσικές επιστήμες, τα μαθηματικά και η στατιστική (9,52%), οι επιστήμες υγείας και κοινωνικής πρόνοιας (7,86%), η εκπαίδευση (4,67%), οι γεωπονικές επιστήμες, η ιχθυοκαλλιέργεια και η κτηνιατρική (4,05%), οι επιστήμες πληροφορικής και επικοινωνιακών συστημάτων (3,42%) και οι υπηρεσίες (2,79%). Η μεγαλύτερη απόκλιση από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο στις προτιμήσεις των Ελλήνων αποφοίτων εντοπίζεται στις επιστήμες υγείας και κοινωνικής πρόνοιας, οι οποίες βρίσκονται στην 6η θέση στη σειρά προτίμησης των Ελλήνων σε αντίθεση με την 3η θέση στον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Αναφορικά με το φύλο, στο σύνολο των εγγεγραμμένων φοιτητών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα (794.107), οι γυναίκες υπερτερούν αριθμητικά των ανδρών σε πέντε από τις δέκα κατηγορίες με βάση το αντικείμενο σπουδών ως εξής (Σχήμα 19): στη διοίκηση επιχειρήσεων και τις νομικές σπουδές (10,56% γυναίκες, 10,10% άνδρες), στις τέχνες και τις ανθρωπιστικές επιστήμες (8,80% γυναίκες, 4,45% άνδρες), στην εκπαίδευση (3,64% γυναίκες, 1,02% άνδρες), στις επιστήμες υγείας και κοινωνικής πρόνοιας (5,14% γυναίκες, 2,72% άνδρες) και στις κοινωνικές επιστήμες, τη δημοσιογραφία και την πληροφόρηση (7,20% γυναίκες, 5,50% άνδρες).
Οι άνδρες υπερτερούν αριθμητικά των γυναικών στις επιστήμες της μηχανικής, των κατασκευών και της δόμησης (15,03% άνδρες, 5,94% γυναίκες), στις φυσικές επιστήμες, τα μαθηματικά και τη στατιστική (5,45% άνδρες, 4,08% γυναίκες), στη γεωπονική επιστήμη, τη δασοπονία, την ιχθυοκαλλιέργεια και την κτηνιατρική (2,27% άνδρες, 1,78% γυναίκες), στις επιστήμες της πληροφορικής και των επικοινωνιακών συστημάτων (2,37% άνδρες, 1,05% γυναίκες) και στις υπηρεσίες (1,65% άνδρες, 1,25% γυναίκες).
Ποσοστό φοιτητικού πληθυσμού της ΕΕ ανά χώρα
Στην ΕΕ, την τελευταία τριετία, η Γερμανία είναι η χώρα με τον μεγαλύτερο αριθμό φοιτητών. Το 2019 είχε 3.296.249 φοιτητές, το 16,92% του συνόλου των φοιτητών της ΕΕ. Ακολουθούσαν η Γαλλία με 2.685.408 φοιτητές (13,78% του συνόλου), το Ηνωμένο Βασίλειο με 2.618.287 φοιτητές (13,44% του συνόλου), η Ισπανία με 2.083.979 φοιτητές (10,70% του συνόλου), η Ιταλία με 1.937.761 φοιτητές (9,95% του συνόλου) και η Πολωνία με 1.430.981 φοιτητές (7,35% του συνόλου). Η Ελλάδα με 794.107 εγγεγραμμένους φοιτητές αντιστοιχεί στο 4,08%% του συνόλου των φοιτητών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ποσοστό σημαντικά υψηλότερο από εκείνων των χωρών αντίστοιχου πληθυσμιακού μεγέθους, όπως το Βέλγιο (2,67% του συνόλου), η Πορτογαλία (1,89% του συνόλου), η Τσεχία (1,64% του συνόλου) ή η Ουγγαρία (1,44% του συνόλου).
Ποσοστό φοιτητικού πληθυσμού στον πληθυσμό κάθε χώρας της Ευρώπης
Από τα στοιχεία της Eurostat προκύπτει ότι αναλογικά με τον συνολικό πληθυσμό της χώρας, η Τουρκία διαθέτει τους περισσότερους φοιτητές στην Ευρώπη (9,48%). Αντίστοιχα, η Ελλάδα φέρεται να έχει το υψηλότερο συγκριτικά πλήθος εγγεγραμμένων φοιτητών (7,4%). Το ποσοστό της Ελλάδας βρίσκεται πολύ πάνω από τον μέσο όρο των χωρών της ΕΕ των 28, ο οποίος υπολογίζεται στο 3,8%. Η Γερμανία, παρά το γεγονός ότι διαθέτει αριθμητικά τους περισσότερους φοιτητές στην ΕΕ28, κατατάσσεται μόλις στην 17η θέση ως προς το ποσοστό των φοιτητών επί του συνολικού πληθυσμού της χώρας (3,97%) σε σύνολο 34 χωρών της Ευρώπης. Το ίδιο ισχύει για τη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, οι οποίες, από τη 2η και 3η θέση στο σύνολο του αριθμού των φοιτητών των χωρών της ΕΕ28, κατατάσσονται στην 16η και 18η θέση αντίστοιχα στο ποσοστό των φοιτητών επί του συνολικού πληθυσμού. Από τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, υψηλά ποσοστά εμφανίζουν η Κύπρος (5,73%), η Νορβηγία (5,44%), η Φινλανδία (5,35%), η Δανία (5,31%) και η Ισλανδία (5,13%). Τέλος, οι χώρες με το χαμηλότερο ποσοστό των φοιτητών επί του συνολικού πληθυσμού είναι η Ουγγαρία (2,88%), η Ρουμανία (2,75%),η Σλοβακία (2,58%), η Βοσνία και Ερζεγοβίνη (2,55%), το Λιχτενστάιν (2,37%) και το Λουξεμβούργο (1,16%).
Το 2019 στο ποσοστό αποφοίτων επί των φοιτητών, η Ελλάδα κατείχε την τελευταία θέση στο σύνολο των ευρωπαϊκών χωρών, με ποσοστό μόλις 8,91%, το οποίο απέχει πολύ από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (25,33%). Τη δεύτερη δυσμενέστερη επίδοση εμφανίζει η Τουρκία (11,47%), ενώ σε χαμηλές θέσεις βρίσκονται η Σερβία (18,13%) και η Σουηδία (17,89%). Το υψηλότερο ποσοστό αποφοίτων επί των φοιτητών στην Ευρώπη εμφανίζουν η Ιρλανδία (36,77%), το Ηνωμένο Βασίλειο (33,10%) και η Πολωνία (31,63%).
