Μπορεί στην κινητή τηλεφωνία τα δίκτυα 5G να ξεκίνησαν δυναμικά από τις αρχές του 2021, όμως στη σταθερή τηλεφωνία η Ελλάδα βρίσκεται ακόμα στην εποχή του… χαλκού! Το πολυαναμενόμενο άλμα στις ταχύτητες του 1 Gbps παραμένει μετέωρο, γεγονός που καταγράφει και ο Δείκτης Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας (DESI) της ΕΕ.

Το 2020 αποτέλεσε μια ιδιαίτερη χρονιά, με την πανδημία του κορωνοϊού να αλλάζει άρδην τον τρόπο εργασίας και διασκέδασης των πολιτών. Τηλεργασία, τηλεκπαίδευση αλλά και ψυχαγωγία, λόγω των συνεχόμενων lockdown, περιορίστηκαν εντός των τεσσάρων τοίχων του σπιτιού, με τους τηλεπικοινωνιακούς παρόχους να καλούνται να ανταποκριθούν άμεσα στην πρόκληση. Παρότι βρέθηκαν αντιμέτωποι με μια πρωτοφανή αύξηση του όγκου δεδομένων, κυρίως μέσα στο πρώτο τετράμηνο του 2020, αντιμετώπισαν δυσκολίες που εν τέλει ξεπεράστηκαν.

Η ανθεκτικότητα των υποδομών

Με την έλευση του 2021, το στοίχημα για τους τηλεπικοινωνιακούς παρόχους ήταν η διατήρηση της ανθεκτικότητας των υποδομών τους, η βελτίωση των δικτύων τους σε ό,τι αφορά την αξιοπιστία και την ασφάλεια των συνδέσεων, καθώς και ο ψηφιακός μετασχηματισμός τους.

Σε ό,τι αφορά ειδικότερα την ανάπτυξη δικτύων Internet, κινητής και σταθερής τηλεφωνίας, η Ελλάδα εντάσσεται στις πλέον καθυστερημένες χώρες. Ειδικά στις σταθερές συνδέσεις (ευρυζωνικά δίκτυα) η καθυστέρηση είναι απελπιστική, κρατώντας την Ελλάδα στις τελευταίες θέσεις των 27 χωρών της ΕΕ όσον αφορά τις υπερυψηλές ταχύτητες σύνδεσης.

Ειδικότερα, η χώρα παρουσιάζει περιορισμένη βελτίωση στον συγκριτικό πίνακα του Δείκτη Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας (DESI) της ΕΕ. Με βάση τα στοιχεία που συνόδευαν το Εθνικό Ευρυζωνικό Σχέδιο 2021-2027, που τέθηκε πρόσφατα σε δημόσια διαβούλευση από το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, το 2020 η Ελλάδα βρέθηκε στην τελευταία θέση των κρατών-μελών της ΕΕ στις υπερυψηλές ταχύτητες.

Τα στοιχεία για τη συνδεσιμότητα

Συγκεκριμένα, τα στοιχεία σε ό,τι αφορά τη συνδεσιμότητα, έναν από τους κρισιμότερους δείκτες του DESI, δείχνουν ότι:

  • Η διείσδυση των σταθερών ευρυζωνικών συνδέσεων στα νοικοκυριά αυξάνεται με αργό ρυθμό, φτάνοντας τον μέσο όρο της ΕΕ (77%) στα τέλη του 2020.
  • Ταυτόχρονα, η διείσδυση των ευρυζωνικών υπηρεσιών με ταχύτητες τουλάχιστον 100 Mbps ήταν μόλις στο 3%, όταν ο μέσος όρος της ΕΕ ήταν στο 33%, τοποθετώντας την Ελλάδα στην τελευταία θέση των κρατών-μελών της ΕΕ.
  • Οσον αφορά την κάλυψη των δικτύων νέας γενιάς (NGA) με ταχύτητες έως 100 Mbps, η Ελλάδα κατέγραψε αύξηση 14,7% σε ετήσια βάση, φτάνοντας στο 80,6% των νοικοκυριών.
  • Η κάλυψη των δικτύων υπερυψηλής χωρητικότητας – τουλάχιστον 100 Mbps – (VHCN) παρέμεινε περιορισμένη, καθώς το FTTH (οπτική ίνα μέχρι το σπίτι) ήταν διαθέσιμο μόνο στο 7,1% των νοικοκυριών της Ελλάδας, που βρίσκονται κυρίως σε αστικές περιοχές. Με βάση τα πιο πρόσφατα στοιχεία, η κάλυψη VHCN αυξήθηκε, φτάνοντας στο 10% στο τέλος του 2020. Ωστόσο, ο μέσος όρος κάλυψης με δίκτυα VHCN στις 27 χώρες της ΕΕ έχει ανέλθει στο 60%, με 16 χώρες να το ξεπερνούν κατά πολύ. Η Ελλάδα και εδώ είναι στην τελευταία θέση (27η), ενώ η απόσταση από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο συνεχίζει να αυξάνεται όχι μόνο σε ό,τι αφορά τη συνδεσιμότητα, αλλά και την ενσωμάτωση των ψηφιακών τεχνολογιών. Ουσιαστική πρόοδος σημειώνεται μόνο στην ψηφιοποίηση του Δημοσίου, όμως και οι άλλες χώρες προχωρούν, με αποτέλεσμα η θέση της Ελλάδας να μην αλλάζει.

Καθυστερήσεις λόγω προσφυγών

Την ίδια στιγμή, καθυστερήσεις – λόγω προσφυγών των ενδιαφερομένων – παρουσιάζονται ακόμα και στο πολυαναμενόμενο έργο ΣΔΙΤ (Σύμπραξη Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα) που αφορά την ανάπτυξη υποδομών υπερυψηλής ευρυζωνικότητας – Ultra-Fast Broadband (UFBB) συνολικού προϋπολογισμού 870 εκατ. ευρώ (συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ). Το UFBB, όταν ξεμπλοκαριστεί, αναμένεται να δημιουργήσει περισσότερες από 750.000 συνδέσεις ταχύτητας τουλάχιστον 100 Mbps, με δυνατότητα αναβάθμισης σε 1 Gbps, και στοχεύει στην επιτάχυνση της επίτευξης των στόχων συνδεσιμότητας του ευρωπαϊκού σχεδίου της «Κοινωνίας των Gigabit».

Πάντως, η αργή μετάβαση στα δίκτυα υψηλών ταχυτήτων και ο χαμηλός βαθμός διείσδυσης συνδέονται και με τις τιμές που παραμένουν σχετικά υψηλές σε σχέση με τους ευρωπαϊκούς μέσους όρους. Στο Ευρυζωνικό Σχέδιο 2021-2027, που αποτελεί προαπαιτούμενο για να προχωρήσει το ΕΣΠΑ, αναφέρεται – χωρίς παράθεση περισσότερων στοιχείων – ότι οι τιμές «είναι κάπως υψηλότερες από τον μέσο όρο της ΕΕ» και προστίθεται: «Αν και το 2019 σημειώθηκε σημαντική πτώση της τιμής στο καλάθι υπηρεσιών σταθερού Διαδικτύου 100-200 Mbps, οι καταναλωτές εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα υψηλά premiums για ευρυζωνικές υπηρεσίες υπερυψηλών ταχυτήτων που επηρεάζουν αρνητικά τη διείσδυση αυτών των υπηρεσιών».

Τα έργα της ψηφιακής μετάβασης

Με στόχο να ενισχυθεί η ψηφιακή μεταρρύθμιση, στις προτεραιότητες του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης περιλαμβάνονται επτά προγράμματα-έργα, συνολικού προϋπολογισμού 1,314 δισ. ευρώ, σε Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ).

Αποτελούν τμήμα του μεγάλου πακέτου των 6 δισ. ευρώ για τη δημιουργία σύγχρονων υποδομών και ψηφιακού μετασχηματισμού δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, που θα χρηματοδοτηθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης και το ΕΣΠΑ.

Πρόκειται για τα εξής έργα-προγράμματα δράσης:

1. «Εξυπνες» πόλεις: Στους 332 δήμους της χώρας θα διατεθούν 320 εκατ. ευρώ από δύο χρηματοδοτικά εργαλεία: Από το Ταμείο Ανάκαμψης θα δοθούν 90 εκατ. ευρώ στους 17 μεγαλύτερους πληθυσμιακά δήμους της χώρας και από το ΕΣΠΑ θα διατεθούν 230 εκατ. για όλους τους υπόλοιπους. Κάθε δήμος θα επιλέξει να υλοποιήσει τα έργα ψηφιακού μετασχηματισμού και δημιουργίας «έξυπνων» υπηρεσιών που θεωρεί ότι έχουν ανάγκη οι δημότες του.

2. «Εξυπνες» υποδομές: Πρόκειται για τη διάθεση κονδυλίων ύψους 174 εκατ. ευρώ για τη βελτίωση τομέων του περιβάλλοντος και του πολιτισμού. Ξεχωρίζουν το πληροφοριακό σύστημα οριοθέτησης υδατορευμάτων, η ψηφιακή δράση μέτρησης και παρακολούθησης της ατμοσφαιρικής και της θαλάσσιας ρύπανσης, οι «έξυπνες» υποδομές για τα δημόσια κτήρια και η ανάπτυξη διαδραστικών ψηφιακών υπηρεσιών και παραγωγής ψηφιακού περιεχομένου για την προώθηση πολιτιστικών εκθεμάτων με επαυξημένη και εικονική πραγματικότητα στα μουσεία.

3. «Εξυπνες» γέφυρες: Στόχος του έργου είναι η αξιοποίηση στοιχείων που θα αντλούνται από ειδικά συστήματα μετρήσεων και αισθητήρες για τη στατικότητα και την προληπτική συντήρηση γεφυρών σε διάφορες περιοχές της χώρας (προϋπολογισμός 81 εκατ. ευρώ).

4. Μικροδορυφόροι: Εργο προϋπολογισμού 161 εκατ. ευρώ για την παροχή τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών, χαρτογράφησης, χωροταξικού σχεδιασμού, υπηρεσιών στη ναυτιλία και γεωργία και σε άλλους τομείς της οικονομίας.

5. Ασύρματα δίκτυα 5G στο Εθνικό Δίκτυο Αυτοκινητοδρόμων: Το έργο, ύψους 130 εκατ. ευρώ, προβλέπει την ανάπτυξη υποδομής 5G σε έξι ελληνικούς αυτοκινητοδρόμους (2.011 χιλιόμετρα). Θα συμβάλει σε νέες επενδύσεις στη συνδεδεμένη και αυτόνομη κινητικότητα και στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της εφοδιαστικής αλυσίδας της χώρας.

6. Δημιουργία υποδομών οπτικών ινών σε κτίρια: Με προϋπολογισμό 73 εκατ. ευρώ, το έργο αυτό θα υλοποιηθεί στη λογική του «Εξοικονομώ κατ’ οίκον». Στόχος είναι να ξεπεράσουν οι ένοικοι ενός κτιρίου τη δυσκολία να διαμοιραστούν το κόστος της διακλάδωσης της οπτικής ίνας.

7. Ψηφιακός μετασχηματισμός μικρομεσαίων επιχειρήσεων: Θα διατεθούν κονδύλια ύψους 375 εκατ. ευρώ για την ενδυνάμωση της λειτουργίας των ΜΜΕ και την αναβάθμιση της ανταγωνιστικότητάς τους με την ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών.